Zgodnie z odwieczną tradycją, do Zielnej, przypadającej 15 sierpnia, czas skończyć żniwowanie. Inne ludowe przysłowie powiada zaś, iż „ kto na Zielną w gości nie pojedzie, ten w życiu szczęścia mieć nie będzie”.
Zielna decydowała też, jaka będzie pogoda jesienią. Ładna pogoda w to święto oznaczała też pogodną jesień do czasu wylotu bocianów, czyli na św. Bartłomieja.
Tradycje Zielnej, jako święta zbiegu lata z jesienią, gdy najważniejsze prace żniwne zostały już wykonane, sięgają czasów pogaństwa. To był czas podziękowania Bogom za letnie dobra, ofiarowanie zbiorów i ich święcenie, a jednocześnie święto kwiatów i pożegnanie z zielenią. W tym dniu trwały spotkania krewnych, wspominano zmarłych, śpiewano, a nawet wystawiano sztuki teatralne. Według tradycji w dniu święta pieczono chleb z plonów nowego ziarna.
Według, prof. Franciszki Dundelienes, dawni Bałtowie obrzędy Zielnej przeznaczali na cześć wielkiej Divy ( bogini) rodzicielki – Łady. Rzymianie w tym dniu czcili boginię Dianę, Grecy – Artemidę. Te boginie były uznawane za opiekunki zwierząt i roślin. Odnaleziono nawet źródła, mówiące, iż 500 lat przed Chrystusem, 15 sierpnia, była oddana w Rzymie, na wzgórzu Avetin, świątynia na cześć Diany. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa, obchody końca lata ujednolicono ze świętem Wniebowzięcia.
Najważniejsze były i są w tym dniu zioła i polne kwiaty. Kobiety zbierały je i niosły do kościoła, by poświecić. W Dzūkiji Zielna była też zwana Kapuścianą. Kobiety do bukietów z kwiatów wkładały także marchew z liśćmi, groch, buraki, nawet głowy kapusty. Panny zaś wkładały na głowy wianki z dziewięciu różnych ziół. Poświęcone warzywa spożywała cała rodzina, dawano je także zwierzętom domowym, by chronić przed chorobami. Chorym przyrządzono z nich herbatę. Też miała moc uzdrowicielską.
Nasi pradziadowie wierzyli (dziś wierzyć też nikt nie zabrania), że np. poświęcone liście piołunu, chronią zabudowania od piorunu. Stąd też, wieszano je pod belkami stodół i chlewów, umieszczano pod fundamentami domów, leczono ludzi i zwierzęta domowe. Mają on bowiem też właściwości lecznicze. Sporządzone na jego bazie leki wzmagają apetyt, trawienie, mają antyalergiczne działania i zmniejszają stany zapalne.
Na Suwalszczyźnie (tej geograficznej), ziemi Dziuków, Wschodniej Litwie, wysuszone bukiety poświęconych ziół wkładano do poduszek, a nawet do trumien. W niektórych regionach niesiono jeszcze do kościoła gałązki leszczyny oraz dębu. Wszyscy, oczywiście, bukieciki kwiatów polnych.
Wszystkie te tradycje można co roku przypomnieć w Puńsku - stolicy Polskich Litwinów.
Nie inaczej było i w tym roku. Zielna w Puńsku (15 sierpnia) zbiega się z głównym odpustem parafialnym. Kobiety podczas święta kwiatami, ziołami i kłosami zbóż przystrajają kościół, ołtarzyki niesione w procesji, obrazy świętych. Od 1967 r. w puńskiej parafii poszczególne wsie wykonują wieńce - ołtarzyki, które są święcone podczas Sumy i niesione wokół kościoła w uroczystej procesji. Wieńce symbolizują nie tylko podziękowanie Bogu za zebrane plony, ale są dowodem istnienia twórczości ludowej. Poszczególne wsie prześcigają się, żeby ich wieńce były jak najciekawsze.
Na Zielną w Puńsku i w tym roku nie zabrakło wieńców, wianków, wiązanek kwiatów.
Na Zielną odbywa się w Puńsku nie tylko zwykły odpust i jarmark, ale też i wiele imprez towarzyszących, bo uroczystości Zielnej połączone są także z Dniami Puńska. Jak zwykle przyjechało sporo gości oraz wystawców, rękodzielników, artystów i dużo znamienitych twórców ludowych.
Pierwsze imprezy odbyły sie juz w sobotę, 13 sierpnia. W Domu kultury Litewskiej mial miejsce koncert zespołu „Jotovos aidai” (pod kier. A. Uzddila) oraz wystawa malarstwa Dalii Valinciute.
Święto Chleba, Mleka i Miodu
W Puńsku to również dni tej miejscowości połączone ze Świętem Chleba, Mleka i Miodu, które w tym roku odbyły się już w niedzielę, 14 sierpnia br., w agroturystycznej osadzie "Šilainė".
W tegorocznym programie było m.in. przygotowywanie i degustacja tradycyjnych litewskich potraw regionalnych, pokaz tradycyjnego pieczenia chleba, co – jak się, okazuje – nie jest takie łatwe, ale za to smakuje wyśmienicie. Jest bez chemii, konserwantów, za to pieczony na różnych liściach, co nadaje jemu specyficznego zapachu.
Korzenie Centrum Wypoczynku i Rozrywki Šilainė sięgają lat 1998, kiedy to w drewnianym domku przeniesionym z miejscowości Puńsk, przyjęto pierwszych gości. Po raz pierwszy Święto Chleba, Mleka i Miodu zorganizowano 15 sierpnia 2004 r., podczas tradycyjnego święta gminy Puńsk – Matki Boskiej Zielnej. Te trzy produkty, które znalazły się w nazwie, są dla człowieka bardzo ważne. Chleb, chlebek, chlebuś ma szczególne znaczenie. To nie tylko podstawowy element jadłospisu. Z nim od czasów pogańskich były związane różne obrządki, podania, tradycje. Chrześcijanie również w jednej ze swoich modlitw proszą Boga: „… chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj…”.
Pochód, procesja, parada motocykli, koncerty
W poniedziałek, na Zielną, cykl imprez zapoczątkowano pochodem z wieńcami dożynkowymi od Urzędu Gminy do Kościoła. Dotąd wieńce od razu kładziono na schodach kościoła, były święcono i wnoszone do świątyni. Pochód ma uatrakcyjnić tę część Zielnej. Goście mogli zobaczyć cały korowód z wieńcami, bliżej im się przyjrzeć, podziwiać kunszt pań i panów przygotowujących te - można rzec - dzieła sztuki ludowej.
Następnie odbyły się dwie msze i dwie procesje. Pierwsza w języku polskim rano, a druga w języku litewskim w samo południe.
Puńsk Zielna procesja - za punskas. pl
Po sumie, na placu przy kościele miał miejsce XVI Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny pn. „Rok Suduvy”. Przepięknie zaprezentował się m.in. zespół Suduva z Suwałk.
Od 18.0 do 22.00 trwały koncerty przy jeziorze Punia, a następnie tańce.
Atrakcją Dni Puńska była też niedzielna parada motocykli ulicami miasteczka oraz wypuszczenie gołębi sportowych z placu przy kościele.
WYG
Fot: KGW Puńsk; Jolanta Malinowska Wiaktor, Suwalki24.pl
