W niedzielę, 22 września na wzgórzach zamkowych w północno-wschodniej Polsce oraz na Litwie, Łotwie zapłoną ogniska. To z okazji Dnia Jedności Bałtów.
W gminie Puńsk największa impreza z tej okazji odbędzie się w Osadzie Jaćwiesko – Pruskiej. Organizują ją Wspólnota Jaćwiesko - Pruska w Puńsku przy wsparciu MSZ Litwy.
Program:
Niedziela - Osada Jaćwiesko - Pruska w Oszkiniach (Ožkiniai 42), w gminie Puńsk:
- 18.00 – Uroczyste wciągnięcie na maszt flag, odśpiewanie hymnów, uczczenie przodków Litwy i Polski.
- Następnie Obrzędy Ognia, zapalenie świętego ognia w świętym miejscu ( tu ogień zapalano już przed 7000 laty), czytanie poezji jaćwiesko – pruskiej oraz litewskiej
- Koncert zespołu „Tﾤviškės aidai”
19.00 - Uczestnicy, podzieleni na grupy, wyjeżdżają ze świętym ogniem na okoliczne grodziska jaćwieskie i święte miejsca Bałtów, by tam zapalić ogniska i wziąć udział w prusko - jaćwieskich obrzędach
Co roku z osady Jaćwiesko - Pruskiej w Oszkiniach ogień jest wieziony na Litwę do Rudaminy, 7 grodzisk między Vilkaviškis, Marijampolė i Vištyčiai oraz na grodziska Suwalszczyzny i Sejneńszczyzny.
W Szurpiłach
Z kolei Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej zaprasza tego samego dnia do Szurpił i na Górę Zamkową.
Impreza nosi nazwę „ Tajemnice wód jaćwieskich”. To będzie wieczór pieśni i ludowych opowieści.
Imprezę uświetnią litewskie zespoły artystyczne: GIMTINĖ, ALNA, ŠALCINUKAS oraz ANČIA z litewskiego klubu „Vienybė” z Suwałk.
Początek imprezy w dolinie góry o godz.18.00.
Współrzędne lokalizacji koncertu : 54.233516, 22.890170.
Po zakończeniu części artystycznej zostaną zapalone ognisku ku pamięci Dnia Jedności Bałtów.
Będzie też można odwiedzić Izbę Pamięci Jaćwieskiej zlokalizowanej w Szurpiłach (centrum wsi).
Izba Pamięci Jaćwieskiej powstała w 2014 r. z inicjatywy Urzędu Gminy Jeleniewo, który pozyskał środki finansowe z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego z Programu Operacyjnego Ryby 2007-2013. Izba Pamięci Jaćwieskiej (IPJ) powstała przy współpracy z Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie.
W IPJ znajdują się następujące atrakcje: -
- makieta w szklanej podłodze przedstawiająca fragment Góry Zamkowej z otaczającymi ją jeziorami (ze sceną ataku Rusinów na grodzisko Jaćwingów);
- kopie i repliki zabytków, które zostały odkryte przez archeologów w okolicach Góry Zamkowej, Szurpił. Zostały umieszczone w gablotach wnękowych, oraz w dwóch gablotach wolnostojących z wizerunkami wojownika jaćwieskiego i kobiety – jaćwieżki.
Do najciekawszych zabytków należą ozdoby jaćwieskie, np. naszyjnik typu totenkrone; broń, np. topór, grociki; czy tez zabytki z XII – XIII w. pochodzące z cmentarzyska na „Mosiężysku”;-
- tablice szklane podświetlane z historią m.in. badań archeologicznych w Szurpiłach, historią Jaćwieży; - mapa szklana podświetlana z podziałem plemiennym Prus w XIII w. - dwa dekoracyjne słupki ze szkła fusingowego, podświetlane z odciskami z wykopalisk archeologicznych.
W ramach prezentacji można również obejrzeć animację przedstawiającą wygląd Góry Zamkowej w czasach jaćwieskich oraz film o legendzie Góry Zamkowej. Izba Pamięci Jaćwieskiej została zaaranżowana we współczesnym charakterze.
Wizyta w Izbie Pamięci Jaćwieskiej ma uruchomić wyobraźnię przed obowiązkowymi odwiedzinami dawnego grodziska jaćwieskiego na Górze Zamkowej. Obok IPJ znajduje się parking dla samochodów osobowych, a w odległości 350 m od Izby parking dla autokarów (dojście chodnikiem). Od IPJ prowadzi również trasa turystyczna na Górę Zamkową. W okolicach Góry Zamkowej znajduje się jeden z najcenniejszych i największych obiektów archeologicznych w północno-wschodniej Polsce.
Historia
Dzień Jedności Bałtów obchodzony jest na Litwie i Łotwie 22 września, w rocznicę bitwy pod Szawlami, do której doszło 22 września 1236 roku. W języku litewskim i łotewskim bitwa ta nazywana jest także słoneczną (lit.: Saulės mūšis, łot.: Saules kauja; słowo Saulė/Saule w obu językach oznacza Słońce). Sprzymierzone siły ludów bałtyckich odniosły wówczas historyczne zwycięstwo nad Zakonem Kawalerów Mieczowych w jednym z najważniejszych starć zbrojnych owej epoki, dając świadectwo jedności Bałtów. Zdaniem historyka Tomasa Baranauskasa bitwa pod Szawlami jest pierwszym wielkim krokiem prowadzącym do zwycięstwa pod Grunwaldem.
22 września 1236 roku u brodu na Muszy nieopodal Szawli Bałtowie doszczętnie rozbili dowodzone przez mistrza zakonu inflanckiego Volquina wojsko Kawalerów Mieczowych i Krzyżaków, którzy najechali ziemie północnej Litwy. W bitwie pod Szawlami polegli niemal wszyscy uczestniczący w niej rycerze zakonu oraz sam mistrz. Zakon Kawalerów Mieczowych poniósł ogromne straty. Po bitwie pod Szawlami i innych zwycięskich bojach, w roku 1237 do walki z Krzyżakami i Kawalerami Mieczowymi powstali między innymi Zemgalowie, Zelowie, Kurowie i Estończycy z Saremy. W tymże roku zakon Kawalerów Mieczowych został wcielony do Zakonu Krzyżackiego. Ludy bałtyckie obroniły swoje ziemie.
Zwycięstwo sprzymierzonych Bałtów pod Szawlami to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Litwy i Łotwy, obu ostatnich państw, w których mówi się w językach bałtyckich (po litewsku i łotewsku).
Wspólną nazwa dla plemion naszych przodków, jako termin naukowy, nadał w połowie XIX wieku naukowiec G. Neselmanas i od tego czasu stała się powszechnie używana. O nazwie zadecydowało położenie geograficzne plemion w pobliżu Morza Bałtyckiego.
W roku 2000 parlamenty Litwy i Łotwy ogłosiły 22 września, dzień zwycięstwa pod Szawlami - Dniem Jedności Bałtów.
Natomiast 11 stycznia 2018 roku litewski minister spraw zagranicznych Linas Linkevičius i łotewski minister spraw zagranicznych Edgar Rinkevičiusa podpisali porozumienie w sprawie ustanowienia nagrody Bałtów. Nagroda będzie przyznawana osobom fizycznym i prawnym m.in. za badania naukowe dotyczące materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego i historycznego, historii, kultury i turystyki.
WYG
Fot. arch. UG Puńsk i greenvelo
