10 marca 2013 r. (niedziela) w Puńsku odbędą się uroczystości z okazji Dnia Odzyskania Niepodległości Litwy.
Program:
godz. 12.15 – Msza św. w Kościele WNMP w Puńsku,
godz. 14.00 – uroczysty koncert w Domu Kultury Litewskiej w Puńsku.
W uroczystościach swój udział zapowiedział prof. Vytautas Landsbergis, sygnatariusz Aktu Niepodległości Litwy, zaś 11 marca przybędzie do Puńska minister edukacji RL - Dainius Pavalkis.
Tradycyjnie już, uroczystości odbędą się też 11 marca br, i w Kompociach, wsi na pograniczu polsko - litewskim, przy obelisku poświeconym odzyskaniu przez Litwę w 1990 roku, niepodległości.
W
Wilnie, tegoroczne święto 11 Marca - Dzień Odzyskania Niepodległości
Litwy - ma być obchodzone z niespotykanym dotąd rozmachem. Stołeczne
władze na alei Giedymina przygotowują dla wilnian i gości stolicy wiele
imprez pod jednym wspólnym hasłem „Wiatr wolności”.Na odcinku alei
Giedymina od placu Katedralnego do skweru V. Kudirki pod otwartym niebem
będzie prezentowana wystawa „Odblaski WKL” - prac jednego z
najwybitniejszych artystów fotografików Litwy Algimantasa
Aleksandravičiusa. Na zdjęciach będzie można zobaczyć obiekty
dziedzictwa historycznego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Na placyku
przed Narodowym Teatrem Dramatycznym Litwy realizowany będzie projekt
„Poezja wolności”, podczas którego członkowie Związku Literatów Litwy
przeczytają fragmenty twórczości Kristijona Donelatisa oraz utwory
tematycznie związane z Dniem Odzyskania Niepodlegości Litwy.
Odcinek
alei Giedymina pomiędzy ulicami J. Tumo-Vaižganto i Vasario 16-osios
będzie poświęcony dzieciom i młodzieży. Będą się tu odbywały koncerty,
zostanie zaaranżowany plac zabaw, a także można będzie skorzystać z
audiobiblioteki.
Na kolejnym odcinku alei - od ulicy Vasario 16-osios
do ulicy A. Jakšto - rozbrzmiewać będą litewskie piosenki minionych
dekad we współczesnych aranżacjach. To projekt „Litewska muzyka
inaczej”. Popisy muzyczne urozmaicą tancerze street dance i
miniwarsztaty graffiti.
Odcinek od ulicy Jaksto do Jogailos zostanie
poświęcony projektowi „Zdrowe miasto”. Spróbować można będzie między
innymi nordic walking, Tai Chi, pojeździć na rolkach czy skateboardzie.
Jedenastego marca 1990 roku Rada Najwyższa Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej przekształca się w Sejm Restytucyjny (Atkurimo Sejmas), który uchwala ustawę o reaktywowaniu niepodległości Litwy. Akt Przywrócenia Państwa Litewskiego – deklaracji niepodległości uchwalonej 11 marca 1990 roku, podkreślał odnowienie i prawną kontynuację państwa litewskiego z okresu międzywojennego, a okres od czerwca 1940 uznawał za utratę niepodległości i sowiecką okupację. Litwa była pierwszą republiką, która proklamowała niezależność od Związku Radzieckiego.
Wcześniej, bo 26 lutego, odbyły się w jeszcze w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej wybory parlamentarne, które wygrał „Sajudis”, odpowiednik polskiej „Solidarności”. Z ogłoszeniem niepodległości śpieszono się, bo na dzień 12 marca 1990 roku zaplanowane było posiedzenie Rady Najwyższej ZSRR, która mała przyjąć przepisy, określające sposoby i warunki wychodzenia państw członkowskich ZSRR. Co prawda taką możliwość przewidywała Konstytucja Związku Radzieckiego, ale nie było przepisów wykonawczych. Litewski Sejm przegłosował wyjście ze Związku Radzieckiego ok.23,00, 11 marca 1990 roku. Nikt nie był przeciwny. Za głosowało 124 deputatów, a 6 wstrzymało się od głosu. Tych sześciu, którzy wstrzymali się od głosu, było Polakami. Zaledwie trzech Polaków podpisało się pod Aktem Niepodległości. Taka postawa posłów - Polaków, znów położyła się cieniem w stosunkach nowoodrodzonego państwa z mniejszością polską na Litwie. Polscy posłowie później tłumaczyli, że „Sajudis” ( odpowiednik polskiej „Solidarności” na Litwie) nie konsultował z nimi projektu ustawy.
15 marca 1990r. Zjazd Deputatów ZSRR przyjął rezolucję, uznająca za bezprawną i nieważną litewską ustawę o wyjściu z ZSRR, Za jej przyjęciem głosowało 1463 deputatów, przeciw – 98, wstrzymało się od głosu – 128.
Niepodległość próbowało zdławić radzieckie wojsko.13 stycznia 1991 roku pod wieżą telewizyjną w Wilnie zginęło o kul żołnierzy radzieckich 13 młodych Litwinów. Większość miała wówczas po 18-23 lat. Warty pod wieżą pełnili wtedy także młodzi Puńszczanie, studenci litewskich uczelni. Puńszczanie nieśli też wybijającej się na niepodległość Litwie pomoc materialną. Dostarczano tam m.in. leki. Jednym z głównych organizatorów pomocy był ówczesny wójt gminy Puńsk Romuald Witkowski. Nie zważając na zbrojną interwencję ZSRR i stworzenie marionetkowego, zależnego od Moskwy, promoskiewskiego rządu, czyli tzw. Komitetu Ocalenia Narodowego (Nacionalinio gelbėjimo komitetas - NGK) z Mykolasem Burokevičiusem na czele, nie udało się złamać woli litewskiego narodu. Po pół roku po przegranym komunistycznym puczu w Moskwie, Litwa faktycznie stała się krajem niepodległym. A jeszcze po kilku miesiącach ZSRR upadł. Pierwszym państwem, które uznało niepodległość Litwy była Islandia. Uczyniła to prawie po roku od podjęcia przez Litwinów decyzji o wystąpieniu z ZSRR. Polska zwlekała jeszcze dłużej, bo uznała niepodległość Litwy dopiero 26 sierpnia 1991 roku, kiedy to niepodległość tego kraju uznały wszystkie kraje NATO i Unii Europejskiej
11 marca jest trzecim, po rocznicy bitwy grunwaldzkiej oraz 16 lutego, wielkim świętem narodowym. Obchodzą go także Litwini rozsiani po całym świecie, w tym i na Sejneńszczyźnie. Mieszkańcy nadgranicznej wsi Kompocie w gminie Puńsk już jesienią 1990 roku z wielkim trudem wyciągnęli z ziemi dziesięciotonowy głaz i ustawili przy drodze. Wyryto na nim napis:” Z okazji reaktywowania niepodległości Litwy -1990.03.11”. Z inicjatywą wystąpili Józef i Grażyna Peczulis, którzy oddali na ten cel kawałek swego pola. Teraz rośnie tam także dębowy „lasanek wolności”, zasadzony przez społeczność gminy Puńsk.
Co roku, w rocznicę reaktywowania niepodległości Litwy, składane są tu kwiaty, śpiewane pieśni. Odwiedzają to miejsce i liczni turyści. Jest to jedyny taki obelisk na świecie upamiętniający ten historyczny dla Litwinów dzień. Natomiast 11 marca 1992 roku imię „11 marca” otrzymało litewskie Liceum Ogólnokształcące w Puńsku-jedyna litewska szkoła średnia Polsce.
Na placu V. Kudirki odbędzie się koncert poświęcony 11 Marca, zatytułowany „Wiatr wolności”. Wystąpią najlepsze wileńskie orkiestry, zespoły folklorystyczne, kapele ludowe i młodzieżowe grupy muzyki współczesnej.
