Pierwszy etap konsultacji publicznych Programu Interreg Litwa-Polska 2021-2027 zakończył się konsultacjami on-line, które odbyły się z udziałem stron z województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego oraz wszystkich regionów na Litwie.
W sumie ponad 160 uczestników wzięło udział we wszystkich trzech konsultacjach publicznych on-line. Wśród uczestników byli przedstawiciele samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych i innych instytucji publicznych działających w dziedzinie usług publicznych, kultury, turystyki, zdrowia, środowiska, leśnictwa i rolnictwa.
Podczas konsultacji zaprezentowano wybrane priorytety, cele tematyczne i wskaźniki rezultatu, a także wyjaśniono proces przygotowania Programu i instytucje zaangażowane w ten proces.
Natomiast spotkanie Zespołu Zadaniowego ds. Programowania po 2020 roku w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Litwa-Polska odbędzie się już w ten piątek, 11 lutego 2022 r. on-line.
Za dużo promowania, za mało inwestycji
Zdaniem wójta Puńska, Witolda Liszkowskiego, w projekcie programu na lata 2021 - 20227 za dużo jest zaplanowanej promocji, a za mało przewiduje się, pieniędzy na działania inwestycyjne.
- Propozycje podziału środków finansowych nie spełniają oczekiwań samorządów z naszego rejonu. Aby promować, to najpierw trzeba mieć co. Jak tu promować, jak nie ma tego, co potrzeba do życia, normalnego funkcjonowania. Nam potrzeba pieniędzy na inwestycje, np. na drogi, mieszkania, infrastrukturę turystyczną, źródła energii, czy gospodarkę wodną, komunalną. Jak już to wszystko będziemy mieli, to można wówczas i promować się – tłumaczy wójt Liszkowski, dodając, że takie stanowisko przedłożył także Cezaremu Cieślukowskiemu, przewodniczącemu Euroregionu Niemen. Rozmowa odbyła się zresztą z inicjatywy przewodniczącego.
Zatem, zapewne przewidziane na piątek spotkanie Zespołu Zadaniowego może wniesie coś nowego do projektu.
Kwestie poruszone podczas konsultacji publicznych zostaną przedyskutowane przed przystąpieniem do krajowych procedur zatwierdzenia Programu 2021-2027 przez rządy Litwy i Polski oraz Komisję Europejską. Ostateczne zatwierdzenie dokumentu spodziewane jest dopiero w II-III kwartale bieżącego roku.
Całkowity budżet programu wynosi 57,1 mln euro, z czego udział Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego 45,7 mln euro.
W poprzednim okresie ( 2014- 2020) po litewskiej stronie granicy największą liczbę kontaktów utworzyły organizacje z gmin miejskich Orany i Olita. Po stronie polskiej najwięcej partnerstw zawarli beneficjenci z dwóch powiatów położonych najbliżej granicy - podregionu suwalskiego i sejneńskiego.
Największe efekty działań w okresie programowym 2014-2020 osiągnięto w trzech tematach polityki: włączenie społeczne, ochrona przeciwpożarowa i ratownictwo, oraz turystyka; podczas gdy istnieje potrzeba zwiększenia ilości projektów związanych z transgranicznymi inicjatywami na rzecz zatrudnienia.
Jednym z ostatnich projektów, jakie zrealizowano w ramach poprzedniej edycji Programu, było otwarcie pod koniec stycznia br. Centrum Szkolenia Ochotniczej Straży Pożarnej otworzyło w Wiejsiejach k, granicy litewsko- polskiej. W wyremontowanych pomieszczeniach straży pożarnej w Wiejsiejach symbolicznie otwarto pierwszy na Litwie poligon do szkolenia miejskich strażaków ochotników.
Program Interreg VI A Litwa-Polska 2021-2027
Cel ogólny Programu Interreg VI A Litwa-Polska 2021-2027: poprawa dobrobytu społeczności przygranicznych poprzez współpracę transgraniczną i zrównoważone wykorzystanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego obszaru przygranicznego Litwy i Polski.
Wybrane priorytety programu:
1. Promowanie dobrostanu środowiskowego;
Litewscy i polscy uczestnicy grup dyskusyjnych wskazywali na potrzebę walki z zanieczyszczeniem wody, odtworzenia terenów podmokłych oraz wspierania edukacji ekologicznej. Pod względem zwiększenia bioróżnorodności obszar objęty Programem jest wyjątkowy pod kątem terenów podmokłych. Po litewskiej stronie granicy znajdują się 3 obszary konwencji ramsarskiej o znaczeniu międzynarodowym (z 7 ogółem na Litwie), a po polskiej 5 (z 18 ogółem).
2. Promowanie dobrostanu fizycznego, emocjonalnego i kulturowego;
Usługi medyczne
Zapewnianie równego dostępu do opieki zdrowotnej i wspieranie odporności systemów opieki zdrowotnej, w tym podstawowej opieki zdrowotnej, oraz wspieranie przechodzenia od opieki instytucjonalnej do opieki. Inną, szczególnie ważną dla obszaru Programu grupą usług zdrowotnych są usługi związane z kwestiami zdrowia psychicznego. Działania związane ze zdrowiem psychicznym mogą mieć potencjalnie długoterminowy wpływ na obszar transgraniczny, biorąc pod uwagę skutki pandemii COVID-19. Przyszła współpraca będzie również rozszerzona o wymianę wiedzy i polityk w zakresie digitalizacji usług zdrowotnych.
Kultura, turystyka
Istnieje wiele wspólnych elementów dziedzictwa kulturowego i historycznego, wspólnych tradycji kulinarnych i innych działań, dobrze rozwiniętych ośrodków wypoczynkowych oraz SPA, na obszarze objętym Programem.
Jeziora, rzeki, różnorodne krajobrazy, parki, lasy, które pokrywają około 30% obszaru objętego Programem, mogą przyciągnąć większą liczbę turystów. Zasoby te mogą być lepiej wykorzystane dla celów kulturalnych i zrównoważonej turystyki oraz przyczynić się do rozwoju społecznego i gospodarczego obszaru objętego Programem. Badanie KE dotyczące obszarów funkcjonalnych wykazało, że obszar ten jest dla turystyki stosunkowo mało znany, istnieje niewiele informacji na platformach opiniotwórczych, brak jest współpracy pomiędzy publicznymi instytucjami turystycznymi Polski i Litwy a organizatorami turystyki, brak jest umiejętności zarządzania i marketingu wśród specjalistów w dziedzinie turystyki.
Rozwój turystyki na obszarze objętym Programem powinien być jednak realizowany z poszanowaniem dziedzictwa i zasobów naturalnych, wymiaru społecznego oraz bez nastawienia na turystykę masową. Do czasu pandemii COVID-19 liczba turystów na obszarze objętym Programem stale rosła. Od 2012 do 2019 roku liczba ta zwiększyła się o 66,7%, osiągając ponad 2 mln osób rocznie, jednak potem spadła, gdyż liczba zagranicznych podróżnych, ze względu na sytuację pandemiczną i stosowane ograniczenia, znacząco się zmniejszyła. Branża turystyczna została poważnie dotknięta przez pandemię i wymaga interwencji publicznych dla przywrócenia wzrostu. Powoduje to zagrożenie dla już funkcjonujących połączeń transgranicznych oraz aktywności sezonowych.
3. Wzmacnianie współpracy między lokalnymi zainteresowanymi stronami
W ramach tego priorytetu Program będzie zachęcał do uczestnictwa i promował zaangażowanie obywateli, jak również świadomość dotyczącą konieczności podejmowania współpracy transgranicznej.
Uczestnicy grup dyskusyjnych wskazywali na wiele potrzeb dotyczących budowy potencjału instytucji publicznych w obszarze społecznym: ograniczenia wykluczenia społecznego, rozwoju usług społecznych, potrzeb społecznych osób z niepełnosprawnościami
W zakresie edukacji uczestnicy grup dyskusyjnych wskazywali na potrzebę inwestowania we wspólne działania związane polityką w zakresie wszystkich form edukacji, zapewnienia szkoleń i przekwalifikowania niezbędnego na rynku pracy, cyfryzacji edukacji itp.
Małe projekty
Oprócz regularnych przedsięwzięć przewiduje się wsparcie małych projekty. Małe projekty są przewidziane do realizacji w ramach wszystkich priorytetów i Celów Szczegółowych Programu. Program zakłada przeznaczenie do 10% funduszy na realizację małych projektów, przy czym wartość małego projektu będzie wynosić od 20 000 do 100 000 euro. W celu ułatwienia wdrażania małych projektów, Program będzie wykorzystywał uproszczenia i ułatwienia (mniejsze partnerstwa, mniej pakietów roboczych, krótszy czas trwania projektu, zaliczki, itp.).
WYG
Źródło: Interreg Polska – Litwa
Na fot:1. Polsko - litewskie spotkanie na granicy. Fot. Interreg
2. Pierwszy na Litwie poligon do szkolenia miejskich strażaków ochotników Wiejsiejach. Fot samorząd rejony łożdziejskiego
3. Jezioro Poezieriu, rejon łoździejski
