W Puńsku przebywała delegacja Związku Więźniów Politycznych i Deportowanych. Jej przedstawiciele rozmawiali z wójtem gminy Witoldem Liszkowskim i jego zastępcą Janem Wojczulisem. Bardzo ciekawe było spotkanie z młodzieżą w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym.
Uczniowie mogli wysłuchać opowieści prezesa zarządu Związku Więźniów Politycznych i Deportowanych Vladasa Sungaiły oraz innych zesłańców o deportacjach na Syberię. Każdy z 40 deportowanych otrzymał symboliczny kwiat słonecznika. Następnie goście wraz z chorągwią licealną udali się do wsi Szlinokiemie, aby uczcić pamięć partyzantów litewskich, którzy tu zginęli 15 grudnia 1949 roku.
W suwalski trójkącie
W Polsce, w trójkącie suwalskim, powojenni litewscy partyzanci byli głównym wsparciem dla okręgów Dainava i Tauras na Litwie. Droga na Zachód przebiegała przez Polskę - oficerowie partyzancko-łącznikowi poszukiwali poparcia, kontaktów z uczestnikami polskiego podziemia oraz wykonywali zadania informujące Zachód o walkach z Sowietami. Przekraczali potajemnie granicę w okolicach m.in. Krejwian, Burak, a w Szlinokiemiach mieli bunkier, w którym się ukrywali. Miejscowi udzielali partyzantom schronienia i pomocy.
Partyzanci Jurgis Krikščiūnas-Rimvydas, szef Wydziału Komunikacji i Informacji Partyzanckiego Sztabu Okręgowego Dainava oraz Vytautautas Prabulis-Žaibys, jego adiutant, pochodzący z przygranicznej Mockawy, zginęli 15 grudnia 1949 roku we wsi Szlinokiemie, w gminie Puńsk.
W Szlinokiemiach postawiono pomnik, gdzie zginęli partyzanci otoczeni przez Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w na cmentarzu w Suwałkach jest ich symboliczny grób. Nie wiadomo, gdzie zostali pochowani. Ich szczątków poszukiwano we wrześniu 2021 roku na cmentarzu ewangelickim w Suwałkach. Polski Narodowy Instytut Pamięci (IPN) prowadził wówczas wykopaliska archeologiczne na suwalskim Cmentarzu Ewangelickim.
Podczas wykopalisk odnaleziono szczątki, których miejsce i sposób pochówku wskazują, że mogli być uczestnikami powojennych walk oporu polskiego lub litewskiego.
Według pracowników Instytutu Pamięci Narodowej istnieje duże prawdopodobieństwo, że jest to szczątki litewskich partyzantów Jurgisa Krikščiūnasa-Rimvydasa i Vytautasa Prabulisa-Žaibasa, którzy zginęli we wsi Szlinokiemie. Do tej pory to założenie nie zostało jeszcze potwierdzone, ponieważ badania genetyczne w takich przypadkach trwają dość długo. Prawie dwa lata zajęło zidentyfikowanie pierwszej ofiary obławy Augustowskiej
Deportacje mieszkańców Litwy w latach 1940- 1953.
W latach 1940- 1952 masowe deportacje mieszkańców okupowanej Republiki Litewskiej na odległe tereny Związku Sowieckiego dokonywane były dekretami najwyższego kierownictwa Związku Sowieckiego. Deportacja ludności cywilnej miała na celu stłumienie oporu wobec sowietyzacji.
Łącznie deportowano co najmniej 130 tys. osób, głównie do obwodu irkuckiego i krasnojarskiego. 70 procent deportowanej ludności Litwy, to kobiety i dzieci. Wśród deportowanych znalazło się około 4500 litewskich Polaków.
Kolejne 150-156 tys. Mieszkańcy Litwy, w tym więźniowie polityczni i litewscy partyzanci, byli więzieni w obozach pracy przymusowej w GUŁAG.
Ponad dwie trzecie zesłańców przeżyło na wygnaniu, a do 1960 wróciło do kraju około 80 tys. Ostatnim deportowanym zezwolono na powrót na Litwę w 1963 roku. Podobne deportacje ludności miały miejsce na Łotwie, w Estonii i innych częściach Związku Radzieckiego. Ku czci ofiar deportacji 14 czerwca na Litwie obchodzony jest Dzień Żałoby i Nadziei.
Litewski Związek Więźniów Politycznych i Deportowanych
Związek pielęgnuje samoświadomość narodową i kulturę narodową, dba o wychowanie patriotyzmu i obywatelstwa młodego pokolenia, utrwala pamięć oporu i wygnania, likwiduje skutki okupacji sowieckiej i komunistycznego ludobójstwa narodu litewskiego oraz przywraca prawdę historyczną o oporze wobec okupacji, wspiera reformy polityczne i gospodarcze kraju, wzmacniając siłę obronną.
Realizując swoje idee, LPKTS priorytetowo traktuje działalność wydawniczą, upamiętniającą i kulturalną. Od28 października 1988 ukazuje się tygodnik „Tremtinys” ( Deportowany). W 1991 wystartował magazyn historyczny „Archiwum Walk o Wolność”.
Historia Związku
W 1988 r. narastająca fala Odrodzenia Narodowego wzbudziła nadzieje na walkę o przywrócenie niepodległości państwa litewskiego. Jako pierwsi do organizacji dołączyli byli więźniowie polityczni obozów sowieckich i zesłańcy syberyjscy. Powstał klub „Tremtinio”, którego zjazd założycielski odbył się latem 1988 roku w Kownie, a 29 października tego samego roku zwołano pierwszy zjazd zesłańców i więźniów politycznych. W poszczególnych litewskich miastach i miasteczkach zaczęły powstawać oddziały klubu „Wygnanie”.
W 1990 roku postanowiono nazwać się Związkiem Litewskich Więźniów Politycznych i Zesłańców. Do 11 marca 1990 r. w LPKTS zgromadziło się około 76 tys. osób, organizacja miała 58 oddziałów na terenie całej Litwy.
W 1994 roku LPKTS stał się organizacją polityczną, brał udział w wyborach do Sejmu, rad miejskich i powiatowych.
Od 2004 roku LPKTS jest organizacją publiczną zrzeszającą około 40 tys. członków, działają 53 oddziały. Prawie każda filia ma chór lub zespół, a wiele z nich ma muzeum lub wystawę wygnania i oporu.
Pierwszym liderem LPKTS był Balys Gajauskas, po nim przez wiele lat związkiem kierowali Povilas Jakučionis i Antanas Lukša. W 2014 roku Gvidas Rutkauskas został wybrany na przewodniczącego. Obecni organizacją kieruje, Vladas Sungaiła.
WYG
Na fot: Spotkanie w LO w Puńsku i przy pomniku w Szlinokiemiach. Fot: LO w Puńsk
Źródła: Litewski Związek Więźniów Politycznych i Deportowanych; LO w Puńsku; Wikipedia
