Jak poinformował litewskie media wicekanclerz rządu Deividas Matulionis, Litewskie Centrum Kultury i Edukacji Suwałkach rozpocznie działalność najpóźniej w marcu. Od września będzie w nim funkcjonowało litewskie przedszkole.
Kwestia wyremontowania i dostosowania pomieszczeń do potrzeb placówki kulturalno-oświatowej omówiona została w ubiegłym tygodniu w Wilnie podczas spotkania ministrów spraw zagranicznych Litwy i Polski. Podczas zorganizowanej po spotkaniu konferencji prasowej szef litewskiej dyplomacji Linas Linkevičius podziękował władzom samorządowym w Suwałkach za współpracę w tej kwestii.
W najbliższy piątek, 25 stycznia prywatną wizytę na Litwie złoży natomiast premier Mateusz Morawiecki. Szefowie rządów obu krajów obejrzą w Kownie mecz koszykówki między Žalgirisem a berlińską drużyną Alba. Pewnie też oficjalnie poinformują o suwalskim Centrum. Mateusz Morawiecki, podczas spotkania z premierem Litwy w Krynicy we wrześniu 2018 roku, miał obiecać pomoc w znalezieniu w Suwałkach odpowiedniego budynku, jeżeli nie zasobów komunalnych, to z rezerw państwowych.
W prywatnym budynku
Jak informował Deividas Matulionis, pomieszczenia pod potrzeby Centrum i przedszkola zostały wynajęte w listopadzie ubiegłego roku i są teraz remontowane.
Rzeczniczka ministra spraw zagranicznych RL, Rasa Jakilaitienė, powiedziała zaś agencji BNS, że z pomocą samorządu lokalnego „pozwolenia na prace adaptacyjne pod potrzeby przedszkola są uzyskiwane szybciej”.
Pomieszczenia o pow. 137 m kw. powierzchni Fundacja im. Biskupa Antanasa Baranauskasa „Dom Litewski” w Sejnach wynajęła od osoby prywatnej. Czynsz wynosi ponad 8,5 tys. złotych miesięcznie. Pieniądze pochodzą od litewskiego rządu.
Według członka zarządu Algirdasa Vaicekauskasa, Fundacja nie dotąd nie odczuła, aby porozumienia polityczne przyniosły wymierne wyniki.
- Nadal borykamy się ze sporządzaniem nowych projektów, upoważnień, uzyskiwaniem zezwoleń. Powstają coraz to nowe przeszkody – wyjaśniał dla litewskich mediów. - Politycy zapewne o tym nie wiedzą, nikt tu bowiem z nami nie rozmawiał – dodawał..
Długie poszukiwanie pomieszczeń
Przedszkole miało ruszyć już jesienią 2019 roku, ale nie udało się na czas znaleźć i przystosować odpowiednich pomieszczeń. Ani administracja rządowa, ani samorządowa nie znalazły odpowiadających wymogom prawnym lokali. Fundacji ta sztuka udała się za trzecim razem. Za pierwszym okazało się, że pomieszczenia są za mało nasłonecznione, za drugim zaś, że stopnie schodów o 2 cm za wysokie.
Dzieci z litewskich rodzin zostały tymczasem zapisane do samorządowych lub prywatnych przedszkoli. Stad też uruchomienie litewskiego nastąpi od nowego roku szkolnego.
Placówka będzie finansowana z subwencji oświatowej, a także ze wsparcia organizacji litewskich i litewskiego rządu. Uwolnione przez dzieci z litewskich rodzin miejsca w samorządowych przedszkolach będą mogły zająć inne m.in. z polskich rodzin.
Dwuletnie starania o Centrum Edukacji i Kultury
Podobnie jak Polacy na Litwie, tak samo Litwini w Suwałkach chcieli mieć możliwość kultywowania swojej kultury, nauczania swoich dzieci w ojczystym języku.
Przewodniczący litewskich organizacji działających na Sejneńszczyźnie i Suwalszczyźnie zwrócili się już pod koniec marca 2018 r. do prezydenta Suwałk o pomoc w tworzeniu litewskiego Centrum Oświaty i Kultury, a w szczególności przyznania na ten cel odpowiednich pomieszczeń.
- Dynamicznie rozwijające się Suwałki stają się miejscem pracy i życia dla litewskiej młodzieży z pogranicza Polski i Litwy. Dlatego uważamy, że ten potencjał kulturalny i intelektualny należy wykorzystać dla dobra Suwałk, przy jednoczesnym wspieraniu kultury i tradycji litewskiej. W naszym rozumieniu najlepiej byłoby stworzyć ośrodek kultury i edukacji litewskiej w Suwałkach. Tu by istniało przedszkole z litewskim językiem nauczania, pomieszczenia na szeroko rozumiane działania artystyczne i szkoła podstawowa z litewskim językiem nauczania – napisali szefowie litewskich organizacji.
Do wniosku dołączono deklaracje kilkudziesięciu litewskich rodzin z Suwałk, chętnych do posyłania swych dzieci do takiej placówki oświatowej.
Poparcie Wilna
Ideę utworzenia w Suwałkach litewskiego Centrum Oświaty i Kultury w Suwałkach mocno popiera premier Litwy Saulius Skvernelis, który rozmawiał 15 sierpnia 2018 r. z władzami miasta, 31 sierpnia w Wilnie z polską minister edukacji, a 5 września w Krynicy z premierem Mateuszem Morawieckim.
- Obserwuję od kilku lat bardzo dynamiczny rozwój Suwałk. Jestem pod wrażeniem jak to przygraniczne miasto szybko się zmienia. Chcę pogratulować takiego tempa przeobrażeń i wyrazić nadzieję, że jako Państwa z bogatą wspólną historią będziemy mogli właśnie tu, w Suwałkach, utworzyć miejsce, które będzie wspólnym mianownikiem dla mniejszości litewskiej zamieszkującej tę część Polski. Gdyby powstało Centrum, byłaby możliwość spotkań suwalskich Litwinów, wzmacniania wspólnoty, organizowania przedsięwzięć kulturalnych, zajęć szkolnych i pozalekcyjnych. Myślę, że będzie ono miejscem nie tylko dla Litwinów, ale i mieszkańców Suwałk, chętnych poznać kulturę litewską, wziąć udział w imprezach - wyjaśniał premier Litwy.
Litewski rząd przeznaczył już na 2019 rok 22 tys. euro na ten cel. W czerwcu 2019 roku zatwierdził też finansowanie litewskiego Centrum Kultury i Edukacji w Suwałkach. Zaakceptował ostatecznie projekt zakupu działki lub pomieszczeń pod potrzeby litewskiego Centrum Edukacji i Kultury, na co przeznaczył po 180 tys. w 2020 i 2021 r. Zatwierdzono między innymi plan budowy centrum oświaty i kultury polskiej w Suwałkach. W Centrum ma powstać litewskie przedszkole oraz, jeżeli uda się zebrać wystarczającą liczbę dzieci, litewska szkoła podstawowa. Zanim budynek Centrum zostanie zbudowany, przedszkole i ośrodek kultury będzie działać w wynajmowanych pomieszczeniach.
Na razie tylko klub
Dzisiaj w Suwałkach istnieje niewielki klub litewski„ Vienybė” (Jedność). W wynajmowanych od miasta niewielkich pomieszczeniach działają zespoły artystyczne, spotykają się litewskie rodziny, których w mieście przybywa.
Około 30 dzieci uczy się, po obowiązkowych zajęciach, języka litewskiego w dwóch suwalskich szkołach. Po utworzeniu Centrum wszystkie byłyby w jednym miejscu, uczyłyby się większości przedmiotów po litewsku, podobnie, jak w placówkach oświatowych w Puńsku, czy litewskiej szkole ”Ziburys” w Sejnach. Fundusze na działalność Centrum pochodziłyby z różnych źródeł: „koszyka” ucznia, wsparcia litewskiego rządu, pieniędzy pozyskiwanych przez litewskie organizacje.
WYG
Na fot. 1 Ludowy zespół litewski prezentujący się podczas wizyty litewskiego premiera w Suwałkach w 2019 r.
2. Dzieci z litewskich rodzin w Suwałkach na spotkaniu z premierem Litwy
Fot. Ambasada RL w Warszawie
