13 stycznia jest Dniem Obrońców Wolności. Wyznaczono tę datę ku pamięci i czci bohaterów, którzy zginęli w styczniu 1991 roku w Wilnie gdy Litwa ponownie wybijała się na niepodległość. Wydarzenia związane są z interwencją Armii Radzieckiej na Litwie w styczniu 1991. W wyniku działań wojsk radzieckich śmierć poniosło 14 osób cywilnych, a ponad 600 zostało rannych. 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła niepodległość (Akt Przywrócenia Państwa Litewskiego), w odpowiedzi Związek Radziecki wprowadził czołgi do stolicy tego kraju - Wilna.
13 stycznia 1991 roku Armia Radziecka dokonała szturmu na wieżę telewizyjną ochranianą przez ludność cywilną, a przede wszystkim studentów. Litwini bronili przed komandosami wejścia do studia, w którym do ostatniej chwili nadawany był program wolnej Litwy. Ludzie kładli się na ziemię, tworząc żywe zapory przed gąsienicami czołgów.
Tego dnia zginęło w Wilnie 14 osób (13 cywilów oraz żołnierz radziecki; 15 osoba zmarła w lutym), a ponad 700 zostało rannych. Następnego dnia Litwini przyszli tłumnie oddać hołd zabitym. Warty pod wieżą pełnili wtedy także młodzi puńszczanie, studenci litewskich uczelni. Puńszczanie nieśli też wybijającej się na niepodległość Litwie pomoc materialną. Dostarczano tam m.in. leki. Jednym z głównych organizatorów pomocy był ówczesny wójt gminy Puńsk Romuald Witkowski.
21 sierpnia 1991 załamał się w Moskwie pucz Janajewa i radzieckie wojska opuściły wieżę telewizyjną w Wilnie, a na placu Łukiskim obalono pomnik Lenina. Władze niepodległej Litwy ogłosiły 13 stycznia Dniem Obrońców Wolności Litwy.
Co roku na Litwie oraz Sejneńszczyźnie odbywają się uroczystości z tej okazji.
W tym roku w Puńsku uroczystości odbędą się w niedzielę, 12 stycznia:
12.15 - msza w puńskim kościele
14.00 – w Domu Kultury Litewskiej koncert w wykonaniu uczniów szkoły muzycznej oraz
młodych artystów ludowych z teatru „Kregždutė” ( „Jaskółka”) działającego przy DKL.
Organizatorami uroczystości są: Dom Kultury Litewskiej oraz Szkoła Muzyczna w Puńsku.
W Sejnach, Konsulat Republiki litewskiej zaprasza do miejscowej Bazyliki na mszę 13 stycznia o godz. 9.00. Po mszy odbędzie się spotkanie na plebanii, podczas którego przypomniane zostaną wydarzenia z 19191 roku oraz ich uczestnicy.
Na Litwie 23. rocznica wydarzeń będzie obchodzona w dniach 10-13 stycznia. W programie m.in.:
- uroczości w litewskim parlamencie,
- spotkanie osób, które ucierpiały w 1991 roku przy wieży telewizyjnej,
- bieg „drogą życia i śmierci”,
- rozpalenie „ognisk pamięci” przy Litewskim Radiu i Telewizji,
- koncerty, akademie,
- akcja obywatelska pn. „Pamięć jest żywa, bo świadczy”, polegająca na zapaleniu świeczek w jednym oknie państwowych instytucji oraz mieszkań prywatnych
Jan Wyganowski
Fot. Wikipedia
