W Myśliborzu, na Pomorzu, trwają od soboty uroczystości z okazji 80,
rocznicy tragicznej śmierci litewskich lotników Stepasa Dariusa i
Stasysa Girenasa, 13 lipca 2013 r. o godz. 19.00 na rynku miejskim w
Myśliborzu odbył się pokaz musztry paradnej w wykonaniu Orkiestry i
Kompanii Honorowej Wojsk Litewskich oraz występy uczniów Zespołu Szkół
Ponadgimnazjalnych nr 3 im. S. Dariusa i S. Girenasa w Myśliborzu.
14
lipca 2013 r. od godz. 13.00 w Pszczelniku rozpoczną się oficjalne
uroczystości związane z 80. rocznicą tragicznej śmierci litewskich
lotników Stepasa Dariusa i Stasysa Girenasa, którzy w nocy 17 lipca 1933
r. zginęli tutaj w katastrofie lotniczej podczas lotu z Nowego Jorku do
Kowna. Lotnicy wystartowali 15 lipca 1933 r. Po ponad 37 godzinach lotu
i po przebyciu 6411 km samolot rozbił się w lesie koło wsi Pszczelnik. W
Kownie czekało na nich ok. 25 tys. osób. Do celu zabrakło im tylko
650km. Prawdopodobną przyczyną tej katastrofy mogła być burza, błąd
pilota lub wada techniczna ich samolotu.
Steponas Darius i Stasys Girėnas poznali się w 1927 roku na fali zainteresowania wielkimi przelotami. Kilka lat później podjęli decyzję o wspólnej próbie pokonania Atlantyku północnego - przelocie bez lądowania z Nowego Jorku do Kowna (7186 km). Ze składek Litwinów w kraju i na emigracji zakupiono w USA i dostosowano do potrzeb wyczynowego przelotu samolot Bellanca CH-300 "Pacemaker", nazwany "Lituanica", Lot, który miał rozsławić Litwę, zakończył się jednak tragicznie.
Celem S. Dariusa i S. Girenasa było rozsławienie na całym świecie młodego państwa litewskiego, dlatego podjęli się bardzo ryzykownego przedsięwzięcia przelotu trasy 7 tys. km przez Atlantyk bez międzylądowania. Obaj lotnicy zostali bohaterami Litwy. Nakręcono o nich film, w wielu miastach ulice nazywane są na ich cześć. Ich podobizny znajdują się na banknocie 10-litowym.
Steponas Darius i Stasys Girėnas przeszli do historii światowego lotnictwa nie tylko jako symbole ofiar lotnictwa wyczynowego, lecz także jako zdobywcy rekordów w dziedzinie długości lotu (6411 kilometrów, w 1933 r. drugi wynik na świecie) oraz ilości spędzonych w powietrzu godzin (37 godzin i 11 minut, czwarty wówczas wynik na świecie).
W 1935 r. ówczesne władze Litwy wykupiły kawałek lasu w miejscu katastrofy i rok później stanął tu drewniany krzyż oraz pomnik betonowy w kształcie podwójnego krzyża (tzw. witoldowego), który przetrwał do naszych czasów. Od niedawna w pobliżu miejsca katastrofy działa także skromne muzeum, w którym prezentowane są eksponaty, związane z tym miejscem i tragiczną śmiercią lotników.
Na Litwie obaj piloci są uważani za bohaterów narodowych, także w Polsce dwie szkoły (w Puńsku i Myśliborzu) noszą ich imiona. Od stycznia 2005 roku imię bohaterskich lotników nosi szkoła podstawowa i gimnazjum w Puńsku. Tak zdecydowali w głosowaniu w grudniu 2004 roku uczniowie. W Myśliborzu imię Stepasa Dariusa i Stasysa Girenasa nosi Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3.
W tegorocznych obchodach bierze udział Pani Prezydent Litwy Dalia Grybauskaite, Minister Spraw Zagranicznych Linas Linkevicius, Ambasador Republiki Litewskiej w Polsce Loreta Zakaraviciene. Z Puńska także wyjechali do Pszczelnika puńscy gimnazjaliści.
W katedrze metropolitalnej w Szczecinie, tam gdzie z inicjatywy konsula W. Wierzchosia i T. J. Macioła umieszczona jest tablica epitafijna, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Litwy arcybiskup Sigitas Tamkevičius w asyście metropolity kamieńsko szczecińskiego abpa Andrzeja Dzięgi i licznego duchowieństwa odprawił uroczystą Mszę Świętą w intencji Dariusa i Girėnasa. Obecna była też pani prezydent RL, przedstawiciele placówek dyplomatycznych, władze regionu, mieszkańcy Pomorza Zachodniego. Następnie goście udadzą się do Pszczelnika. Tu nastąpi dalsza część uhonorowania śmierci litewskich bohaterów. Na ręce pani prezydent zostanie przekazany okolicznościowy album pamiątkowy „MEMORY z Potrzeby Serca”. To prawdziwe arcydzieło sztuki edytorskiej. Album powstał z inicjatywy konsula honorowego Litwy w Szczecinie Wiesława Wierzchosia i konsula honorowego RP w Kłajpedzie (z pochodzenia szczecinianina) Tadeusza J. Macioła.
W miasteczku przewidziano wiele animacji promujących prezydencję Litwy w Unii Europejskiej oraz bezpośrednie spotkanie pani prezydent z mieszkańcami Myśliborza, szczególnie z tymi, którzy od dziesięcioleci opiekują się tym ważnym dla współczesnej Litwy miejscem. (jw.)
