Współpraca dwustronna i regionalna, a także wspólne inwestycje były głównymi tematami wtorkowego spotkania premiera Mateusza Morawieckiego z premierem Litwy Sauliusem Skvernelisem.
Szefowie rządów rozmawiali we wtorek, 14 lipca w Warszawie na temat współpracy dwustronnej i regionalnej, w tym w szczególności omówili projekty infrastrukturalne i energetyczne (Rail Baltica, Via Baltica, gazociąg polsko - litewski, podmorski „ most” energetyczny), które przyczynią się do wzmocnienia bezpieczeństwa i rozwoju regionu.
Premierzy dyskutowali też na temat bieżących kwestii z agendy Unii Europejskiej (negocjacje Wieloletnich Ram Finansowych oraz Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy), współpracy euroatlantyckiej oraz relacji z najważniejszymi partnerami.
Premier Litwy gościł w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w przededniu 610. rocznicy wielkiego polsko-litewskiego zwycięstwa – bitwy pod Grunwaldem. Jej uroczyste obchody odbędą się 15 lipca.
Polsko-litewskie inwestycje, które wzmocnią bezpieczeństwo
Litwa jest strategicznym partnerem Polski. To także ważny sojusznik w UE i NATO. Ma to szczególne znaczenie w kontekście wspólnych projektów infrastrukturalnych i energetycznych w regionie. Wspólne projekty infrastrukturalne i energetyczne przyczyniają się do wzmocnienia bezpieczeństwa i rozwoju regionu. Są też znakomitym impulsem modernizacyjnym w dobie pobudzenia gospodarczego po pandemii – podkreśla się w komunikacie z rozmów.
To kolejne rozmowy bilateralne z szefem litewskiego rządu w ostatnim czasie. Premierzy spotkali się 12 czerwca na granicy polsko-litewskiej w Budzisku. Wcześniej 4 maja i 5 czerwca odbyły się wideokonferencje, które pozwoliły na omówienie spraw bieżących.
Według premiera Litwy, strategiczne partnerstwo Litwy i Polski jest najważniejszą gwarancją, że kraje bałtyckie nigdy nie pozostaną wyspą oddzieloną od Wspólnoty Europejskiej.
Według S. Skvernelisa, „musimy nadal dążyć do wdrożenia wszystkich decyzji podjętych na szczytach NATO, szczególnie w odniesieniu do planów obrony, zwiększenia i wzmocnienia gotowości oraz obrony powietrznej Bałtyku”.
Rail Baltica dla obronności
Saulius Skvernelis już podczas spotkania z prezydentem Dudą podkreślał znaczenie dalszego zwiększania mobilności wojskowej. Projekt Rail Baltiki - według S.Skvernelisa - jest ważny z punktu widzenia obrony. Nowa propozycja NATO przewiduje niewielką kwotę 1,5 miliarda euro na mobilność wojskową. Według premiera Litwy, należy wspólnie przeznaczyć te środki na region korytarza suwalskiego. Skvernialis podkreślał, że znaczenie mobilności wojskowej potwierdziło także podczas kwarantanny - po zamknięciu granic to rozwiązania wojskowe zapewniły transport niezbędnych narzędzi i sprzętu. Inicjatywa ta jest jednym z najbardziej udanych przykładów praktycznej współpracy między UE a NATO. Głównym ogólnym celem pozostaje wdrożenie Rail Baltica w 2026 r.- akcentował litewski premier.
Premier Saulius Skvernelis wysłał list do europejskiej komisarz ds. Transportu Adiny Vălean, wyrażając „szczerą wdzięczność za zainteresowanie i wsparcie dla projektu Rail Baltica”. Premier Skvernelis podkreśla w liście do Brukseli, że oprócz poprawy dostępności multimodalnej, połączenie to będzie również odgrywać ważną rolę w zapewnianiu mobilności wojskowej w regionie. Litewskie Ministerstwem Obrony Narodowej rozpoczęło już współpracę z NATO w celu lepszego wykorzystania infrastruktury Rail Baltica do transportu zasobów wojskowych.
Premier Litwy zauważa, że budowa głównej linii Rail Baltica na Litwie przebiega szybko. Na odcinku łączącym Kowno z terminalem intermodalnym w Kownie planowane jest zakończenie prac w listopadzie 2020 r. Po zakończeniu tego odcinka głównej linii, po raz pierwszy w tym stuleciu, kolejowe przewozy towarowe będą świadczone bezpośrednio między regionem bałtyckim a innymi krajami Unii Europejskiej. TIR-y naprawdę przejdą na tory.
W czerwcu 2020r. Litwa ogłosiła też przetarg na budowę odcinka położonego prawie 100 km na północ od terminalu intermodalnego w Kownie w kierunku granicy z Łotwą. Łączna wartość –inwestycji to 475 mln. Prace mają rozpocząć się w 2021 r.
W liście do unijnej komisarz prosi o „rozsądny budżet CEF na nadchodzące lata 2021-2027 Wieloletnie ramy finansowe będą bowiem miały kluczowe znaczenie dla sukcesu Rail Baltica”.
Energetyczny podmorski most
Po zbudowaniu „ mostu” energetycznego Ełk - Olita na Litwie ( Alytus) mówiło się, o potrzebie drugiego. Biorąc pod uwagę uwarunkowania przyrodnicze na Suwalszczyźnie i protesty podczas budowy pierwszego mostu, zdecydowano się na poprowadzenie podmorskiego kabla energetycznego z polskiego Wybrzeża do Kłajpedy o mocy 700 MW.
Wspólny wniosek operatorów systemów przesyłowych Polski i państw bałtyckich o dofinansowanie tej budowy infrastruktury energetyczne już został złożony do Brukseli.
Cztery państwa aplikowały o łącznie 1,2 mld euro, z czego Litwa o 462 mln euro, Łotwa 100 mln euro, Estonia 111 ml euro, a Polska 521 mln euro. Środki z Unii Europejskiej są jednym z niezbędnych elementów projektu synchronizacji państw bałtyckich. Obejmuje on m.in. budowę Harmony Link, czyli podmorskiego połączenia między Polską a Litwą. Środki mają zostać przeznaczone także na kompensatory synchroniczne, rozbudowę infrastruktury przesyłowej oraz systemy informatyczne, które pozwolą na połączenie państw bałtyckich z systemem Europy Kontynentalnej.
Oprócz budowy nowej infrastruktury między państwami, realizacja drugiej fazy synchronizacji przyczyni się do wzmocnienia integrację rynków energii elektrycznej w regionie i stworzenia nowych możliwości dla ich uczestników. Synchronizacja jest także istotna z punktu widzenia rozwoju wspólnego europejskiego rynku energii elektrycznej oraz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego w regionie.
Synchronizacja systemów elektroenergetycznych państwa bałtyckich z systemem Europy Kontynentalnej jest planowana w 2025 roku.
- Będzie to już drugie połączenie Litgrid ze strategicznymi partnerami w Polsce” – zauważa Daivis Virbickas, dyrektor generalny litewskiego operatora. Przypomina, że „wcześniej zostało zbudowane naziemne połączenie LitPol Link” – polsko-litewski most energetyczny.:- Połączenie morskie będzie punktem zwrotnym w projekcie synchronizacji, co przyczyni się do osiągnięcia strategicznego celu Litwy, jakim jest połączenie się z sieciami elektrycznymi Europy kontynentalnej i uniezależnienie się od Rosji” - podkreśla Virbickas.
Via Baltica
- Litwa i Polska muszą nadal współpracować, aby zapewnić terminowe wdrożenie projektu Via Baltica i uczynienie go wzorowym w nowoczesnym i innowacyjnym regionie Morza Bałtyckiego. Państwa bałtyckie i Polska muszą kontynuować współpracę, aby UE właściwie oceniła znaczenie Via Baltica dla regionu i zapewniła niezbędne środki finansowe na modernizację tej tętnicy – głosi komunikat Kancelarii premiera Republiki Litewskiej.
WYG
Źródła: Kancelarie premierów RP i RL
Fot: KPRM
