13 stycznia na Litwie obchodzony jest Dzień Obrońców Wolności. Upamiętnia on osoby, które zginęły podczas krwawej nocy 32 lata temu, broniąc niepodległości odradzającego się państwa litewskiego.
Symbolem pamięci o obrońcach wolności jest niezapominajka. Ten skromny, niebieski kwiat symbolizuje pamięć, to dlatego jest także symbolem Dnia Obrońców Wolności, aby nikt nie zapomniał, dlaczego Litwa jest wolna.
W piątek, 13 stycznia w Puńsku też obchodzono Dzień Obrońców Wolności Litwy.
Z samego rana mieszkańcy Puńska włączyli się w obywatelską akcję „Pamięć żyje, bo daje świadectwo” i zapalili znicze w oknach swoich domów, mieszkań.
O 8.00 rano odprawiono Mszę Świętą w miejscowym kościele. Natomiast w godzinach popołudniowych złożono kwiaty pod pomnikiem partyzantów litewskich, a wieczorem w Domu Kultury Litewskiej odbył się wernisaż wystawy i krótki montaż muzyczny poświęcony Dniu Obrońców Wolności Litwy.
Organizatorzy uroczystości: Wspólnota Litwinów w Polsce, Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej w Polsce, Dom Kultury Litewskiej i Urząd Gminy w Puńsku.
W Wilnie
Tegoroczne obchody Dnia Obrońców Wolności w Wilnie rozpoczęły się 12 stycznia. Zapłonęły m.in. tradycyjne ogniska pamięci przy wieży telewizyjnej, siedzibie Litewskiego Radia i Telewizji oraz na placu Niepodległości przy Sejmie. W kościele Świętych Janów odbył się koncert „In memoriam”, a na fasadzie katedry wileńskiej wyświetlona została projekcja wideo dla upamiętnienia poległych za wolność.
W piątek odbyło się szereg uroczystości państwowych, m.in. ceremonia złożenia kwiatów przy pomniku „Žinia” na placu Niepodległości, ceremonia uczczenia poległych na Cmentarzu Antokolskim, projekcja wideo na fasadzie katedry wileńskiej dla upamiętnienia poległych za wolność
14 stycznia, w sobotę, godz. 18.00 – Spektakl „Juoda-balta” w wykonaniu aktorów teatru „Atviras ratas” w wieży telewizyjnej.
Jak doszło do wydarzeń styczniowych?
11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła niepodległość. Obawiając się rozwoju wydarzeń, w odpowiedzi Moskwa wprowadziła czołgi do Wilna, aby zająć strategiczne obiekty i przywrócić swoją władzę.
W nocy z 12 na 13 stycznia 1991 Armia Radziecka dokonała szturmu na wieżę telewizyjną ochranianą przez ludność cywilną, a przede wszystkim studentów. Litwini bronili przed komandosami m.in. wejścia do studia, w którym do ostatniej chwili nadawany był program wolnej Litwy. Ludzie kładli się na ziemię, tworząc żywe zapory przed gąsienicami czołgów.
Tej nocy tysiące bezbronnych ludzi zebrały się przy strategicznych obiektach: Sejmie, budynku Radia i Telewizji oraz Wieży Telewizyjnej, by nie dopuścić do zajęcia ich przez siły radzieckie. Wydarzenia te stanowiły decydujący zwrot w walce o niepodległość Litwy.
Tego dnia zginęło w Wilnie 14 osób (13 cywilów oraz żołnierz radziecki; 15 osoba zmarła w lutym), a ponad 600 zostało rannych. Następnego dnia Litwini przyszli tłumnie oddać hołd zabitym.
Puńszczanie też bronili niepodległości Litwy i nieśli jej pomoc
Warty pod wieżą pełnili wtedy także młodzi puńszczanie, studenci litewskich uczelni, pochodzący z litewskiej gminy Puńsk, w powiecie sejneńskim, graniczącym z Litwą.
Puszczanie nieśli też wybijającej się na niepodległość Litwie pomoc materialną. Dostarczano tam m.in. leki. Jednymi z głównych organizatorów pomocy byli ówczesny wójt gminy Puńsk Romuald Witkowski oraz sekretarz gminy Jan Wojczulis.
21 sierpnia 1991 załamał się w Moskwie pucz przeprowadzony przez „twardogłowych” moskiewskich komunistów, na czele z ówczesnym wiceprezydentem - Janajewem przeciwko Gorbaczowowi i radzieckie wojska opuściły wieżę telewizyjną w Wilnie, a na placu Łukiskim obalono pomnik Lenina. Władze niepodległej Litwy ogłosiły 13 stycznia Dniem Obrońców Wolności Litwy.
Co roku na Litwie oraz w zagranicznych skupiskach Litwinów, w tym i na Sejneńszczyźnie, odbywają się uroczystości z tej okazji.
WYG
Fot: Samorząd Wilna
Fot. Jolanta Malinowska - Wiaktor
