Jak poinformowała nas Marta Eichelberger - Jankowska, Koordynatorka Kontaktów Międzynarodowych z Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Fundacja jest żywotnie zainteresowana uratowaniem synagogi w Puńsku.
Na razie podejmuje prace zabezpieczające. Już w listopadzie 2015 roku FODŻ tymczasowo zabezpieczyła synagogę poprzez wykonanie tymczasowego pokrycia dachu zabezpieczając obiekt przed działaniem niekorzystnych czynników atmosferycznych.
Niedawno natomiast wykonała:
- powtórne zabezpieczenie dachu przed działaniem niekorzystnych czynników atmosferycznych,
- trwałe zabezpieczenie otworów okiennych i drzwiowych poprzez odeskowanie płytą OSB
- doraźne zabezpieczenie drewnianych elewacji obiektu poprzez uzupełnienie ubytków płytą OSB.
Ponadto, w myśl zaleceń konserwatorskich, w najbliższym czasie FODŻ przystąpi do opracowania dokumentacji technicznej, tj. ekspertyzy technicznej określającej stan zachowania zabytku, stanowiącej podstawę do opracowania programu prac i kontynuacji zabezpieczenia synagogi w Puńsku.
- Fundacja jest ponadto zainteresowana nadaniem funkcji użytkowej temu obiektowi, która odpowiadałaby potrzebom mieszkańców Puńska i odwiedzających tę miejscowość gości, a jednocześnie w odpowiedni sposób szanowała godność obiektu, który, wg pierwotnych założeń, pełnił w przeszłości funkcje sakralne. Kierując się tym zamiarem, zdecydowani jesteśmy w najbliższym czasie podjąć rozmowy z przedstawicielami wszystkich podmiotów, które gotowe będą współdziałać w tym zakresie z FODŻ - informuje Marta Eichelberger- Jankowska.
Jest zatem nadzieja, że zabytek zostanie uratowany. Przypomnijmy, jest to ostatnia w Polsce drewniana synagoga.
Nasz wcześniejszy tekst o synagodze w Puńsku spotkał się też z dużym zainteresowaniem mieszkańców miasteczka. Jedni wspominali swoich bliskich, którzy tam mieszkali po II wojnie światowej, inni działające tam kino, przedszkole, sklep.
Kolejni wskazywali na wartość kulturową synagogi, potrzebę jej zachowania.
- To nie tylko kwestia sentymentu, ale i tożsamości... Rolą budynku powinno być budowanie tożsamości małej ojczyzny. Taki patriotyzm lokalny, bez zadęcia i okładek kolorowych tygodników. Budujący słuszną dumę most między przeszłością a przyszłością - pisali nasi Czytelnicy.
Miejmy nadzieje, że znajdzie się sposób na uratowanie tego budynku z pożytkiem dla wszystkich.
Cmentarz żydowski
W Puńsku jest też cmentarz żydowski. Znajduje się na wzgórzu, około 500 metrów na zachód od centrum wsi, przy ulicy Sudawskiej. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1712 roku, choć cmentarz może być starszy. Większość nagrobków miała prostą formę, bez zdobień, co świadczy o małej zamożności puńskich Żydów. W czasie okupacji hitlerowskiej Niemcy zmuszali okoliczną ludność do wywożenia kamieni z cmentarza i topienia ich w bagnie. Wojnę przetrwało jedynie około dwudziestu macew.
Obecnie na terenie nekropolii o powierzchni 0,66 ha można odnaleźć już tylko pojedyncze nagrobki. Teren przez lata był zaniedbany i porośnięty gęstą roślinnością, znacznie utrudniającą dostęp do wielu sektorów cmentarza.
Przed ubiegłorocznym Świętem Zmarłych cmentarz żydowski został nieco uporządkowany przez gminę oraz mieszkańców, w tym panie z miejscowego Koła Gospodyń Wiejskich.
Teren wciąż jest własnością samorządu, stąd też możliwe było prowadzenie tu przez gminę prac porządkowych. W październiku ub. roku wykoszono trawę, odkrzaczono teren, podniesiono i ustawiono kilka ocalałych macew. Macewa (maceba) to żydowski nagrobek, kamienna, niekiedy żeliwna (od XIX w.) lub drewniana prostokątna płyta, ustawiona pionowo, przeważnie zamknięta od góry półkoliście lub trójkątnie. W górnej części macewy umieszczano płaskorzeźbione przedstawienie, symbolicznie odnoszące się do osoby zmarłego.
Urząd Gminy planuje, wzorując się na łąkach kwiatowych, jakie urządzają niektóre samorządy miejskie, posiać tu wiosną kwiaty polne. Będzie estetyczniej, mniej rozpowszechnią się chwasty.
WYG
Na fot: Synagoga przed pracami zabezpieczajacymi i cmentarz żydowski w Puńsku
