13 stycznia jest Dniem Obrońców Wolności Litwy. W niedzielę, 12 stycznia odbędą się uroczystości w Puńsku, a już od piątku obchody trwają na Litwie.
13 stycznia jest Dniem Obrońców Wolności Litwy. Wyznaczono tę datę ku pamięci i czci bohaterów, którzy zginęli w styczniu 1991 roku w Wilnie, gdy Litwa ponownie wybijała się na niepodległość.
Wydarzenia związane są z interwencją Armii Radzieckiej na Litwie w styczniu 1991. W wyniku działań wojsk radzieckich śmierć poniosło 14 osób cywilnych, a ponad 600 zostało rannych. Osiem miesięcy wcześniej, 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła niepodległość (Akt Reaktywowania Państwa Litewskiego), w odpowiedzi Związek Radziecki wprowadził czołgi do stolicy tego kraju - Wilna.
13 stycznia 1991 roku Armia Radziecka dokonała szturmu na wieżę telewizyjną ochranianą przez ludność cywilną, a przede wszystkim studentów. Litwini bronili przed komandosami m.in. wejścia do studia, w którym do ostatniej chwili nadawany był program wolnej Litwy. Ludzie kładli się na ziemię, tworząc żywe zapory przed gąsienicami czołgów.
Tej nocy tysiące bezbronnych ludzi zebrały się przy strategicznych obiektach: Sejmie, budynku Radia i Telewizji oraz Wieży Telewizyjnej, by nie dopuścić do zajęcia ich przez siły radzieckie. Wydarzenia te stanowiły decydujący zwrot w walce o niepodległość Litwy.
W wyniku działań wojsk radzieckich śmierć poniosło 14 osób cywilnych, a ponad 600 zostało rannych.
Następnego dnia Litwini przyszli tłumnie oddać hołd zabitym. Warty pod wieżą pełnili wtedy także młodzi puńszczanie, studenci litewskich uczelni, pochodzący z litewskiej (80 proc. mieszkańców Litwini) gminy Puńsk, w powiecie sejneńskim, graniczącym z Litwą. Do studentów w kolejnych dniach dołączyła delegacja z gminy Puńsk.
Mieszkańcy Puńska nieśli też wybijającej się na niepodległość Litwie pomoc materialną. Dostarczano tam m.in. leki. Jednymi z głównych organizatorów pomocy byli: ówczesny wójt gminy Puńsk Romuald Witkowski oraz sekretarz gminy Jan Wojczulis. Powołano do życia komitet pomocy Litwie, sołtysi zorganizowali zbiórkę pieniędzy wśród mieszkańców wsi. Zebrano dużo pieniędzy, za które kupowano m.in. leki. Datki przekazywali nie tylko miejscowi Litwini, ale także i Polacy.
Oprócz pomocy materialnej, puńszczanie wspierali wybijającą się na niepodległość Litwę także duchowo. W miejscowym kościele celebrowane msze, a na kościelnym dziedzińcu odbywały się wiece poparcia.
21 sierpnia 1991 załamał się w Moskwie pucz przeprowadzony przez „twardogłowych” moskiewskich komunistów, na czele z ówczesnym wiceprezydentem - Janajewem przeciwko Gorbaczowowi i radzieckie wojska opuściły wieżę telewizyjną w Wilnie, a na placu Łukiskim obalono pomnik Lenina. Władze niepodległej Litwy ogłosiły 13 stycznia Dniem Obrońców Wolności Litwy.
Co roku na Litwie oraz w zagranicznych skupiskach Litwinów, w tym i na Sejneńszczyźnie, odbywają się uroczystości z tej okazji.
Obchody w Puńsku
Dom Kultury Litewskiej w Puńsku zaprasza na obchody Dnia Obrońców Wolności Litwy. Impreza, pn. „Przypomnijmy przelaną krew”, odbędzie się w niedzielę, 12 stycznia br.
W Programie:
14.00 - W DKL kompozycja literacka „Rimvidas” w wykonaniu zespołu teatralnego Kregždė” ( Jaskółka).
15.00 - Ognisko przy dzwonnicy z 100 - lecia Niepodległości Litwy na starym cmentarzu katolickim ( obok DKL)
Na Litwie
Obchody Dnia Obrońców Wolności rozpoczną się w najbliższy piątek, 10 stycznia. Tego dnia Litewska Akademia Wojskowa im. gen. Jonasa Žemaitisa zaprasza do siedziby Sejmu na interaktywne wydarzenie edukacyjne „13 stycznia. Czego możemy się nauczyć?”.
Główne uroczystości odbędą się w weekend. W sobotę, 11 stycznia, o godz. 12 rozpocznie się 29. tradycyjny międzynarodowy bieg „Drogą życia i śmierci” od cmentarza Antokolskiego do wieży telewizyjnej.
Ogniska i światełka pamięci
W niedzielę, 12 stycznia, od południa w Sejmie odbywać się będą wydarzenia upamiętniające ofiary styczniowych wydarzeń. Gdy zapadnie zmrok w Wilnie zapłoną ogniska pamięci: o godz. 16.30 przy wieży telewizyjnej, o 17 przy budynku Litewskiego Radia i Telewizji, a o 18 na placu Niepodległości przed sejmem. Wieczorem, o godz. 19 w kościele śś. Janów odbędzie się koncert „In memoriam”.
W poniedziałek, 13 stycznia w całym kraju odbędzie się akcja obywatelska „Pamięć jest żywa, bo świadczy”. O godz. 8 rano w oknach szkół i instytucji, jak również w domach mieszkańców na dziesięć minut zapłoną światełka pamięci. O godz. 9 odbędzie się ceremonia złożenia kwiatów przy pomniku „Žinia” (Wieść) na placu Niepodległości, a o godz. 10 w Sali 11 Marca Sejmu Litwy uroczystość z okazji Dnia Obrońców Wolności oraz ceremonia wręczenia Nagrody Wolności za rok 2019 Albinasowi Kentrasowi – partyzantowi, zwanemu kronikarzem Odrodzenia, kawalerowi Orderu Krzyża Pogoni.
Hołd poległym
W samo południe na placu Niepodległości odbędzie się uroczysta ceremonia wciągnięcia na maszt flagi państwowej. O 13.30 hołd poległym w wydarzeniach styczniowych oddany zostanie na cmentarzu Antokolskim. O godz. 17.30 w katedrze wileńskiej zostanie odprawiona uroczysta msza święta.
Wystawy
12 i 13 stycznia Sejm Litwy zaprasza na godziny otwarte, w czasie których będzie można zobaczyć dwie wystawy tematyczne poświęcone Dniu Obrońców Wolności oraz laureatowi Nagrody Wolności. Ponadto na odwiedzających czekać będą inne wydarzenia artystyczne, a dla młodszych uczestników obchodów – warsztaty edukacyjne. Dni otwarte w Sejmie Litwy trwać będą 12 stycznia w godz. 16–21 i 13 stycznia w godz. 12.30–14.30.
Na dni otwarte zapraszają także Muzeum Okupacji i Walk o Wolność oraz kompleks memoriału Tuskulanum. Oba miejsca odwiedzić będzie można 12 i 13 stycznia w godz. 10–14. W wileńskiej wieży telewizyjnej będzie można także zobaczyć wystawę prac uczniów wyłonionych w narodowym konkursie „Historia walk o wolność Litwy i strat”.
Niezapominajka
Symbolem obchodów Dnia Obrońców Wolności jest niezapominajka. Ma przypominać tych, którym zawdzięczamy wolność. Inicjatorzy i ambasadorowie akcji zachęcają, by dla uczczenia wszystkich, którzy polegli w obronie wolności, 13 stycznia przypiąć do ubrania niebieski kwiatek – symbol pamięci. Można go wykonać samemu lub kupić w kioskach, księgarniach, w oddziałach Poczty Litewskiej.
WYG
Źródło: Kancelaria Sejmu RL; DKL Puńsk; inf. własne
Fot: Wikipedia; Kancelaria Sejmu RL
