Z udziałem licznie zebranych rodziców, władz samorządowych na czele z wójtem Witoldem Liszkowskim, rozpoczął się nowy rok szkolny Szkoły Podstawowej z Polskim i Litewskim Językiem Nauczania im. Dariusa i Girėnasa w Puńsku.
To imię bohaterskich litewskich lotników szkoła nosi od stycznia 2005 roku. Tak zdecydowali w głosowaniu w grudniu 2004 roku sami uczniowie.
Lotnicy zginęli w 1933 roku pod dzisiejszym Pszczelnikiem koło Myśliborza (województwo zachodniopomorskie), lecąc z Nowego Jorku do Kowna. Od nadania szkole tego imienia, młodzież z przedostatniego rocznika bierze udział w lipcowych uroczystościach rocznicowych w Pszczelniku. Pierwszy raz pojechali tam w roku 2005. W 2023 r., z udziałem naszych dwóch prezydentów Litwy - Gitanasa Nausėdy i Polski - Andrzeja Dudy, uczestniczyli w jubileuszowej 90. rocznicy śmierci patronów szkoły.
W 2018 roku, przy ulicy niedaleko szkoły, samorząd gminny w Puńsku postawił pomnik ku pamięci bohaterskich lotników. Autorem dzieła był miejscowy rzeźbiarz Zenon Knyza.
W szkole uczy się ok. 200 dzieci. Są w nie tylko klasy litewskie, ale i polskie, tyle tylko, że mniej liczne.
W litewskich klasach 70 procent przedmiotów jest nauczanych w języku litewskim. Takie zaś przedmioty, jak język polski, historia, geografia, są nauczane po polsku.
Niestety, od lat brakuje podręczników.
Każdy podręcznik, z którego korzysta szkoła, musi być przystosowany do programu zatwierdzonego przez polskie ministerstwo oświaty. Dzieci uczą się głównie z podręczników polskich. Podręczniki litewskie są tylko dla klas I-III. Sprawa podręczników to kwestia ciągle jeszcze do końca nierozwiązana.
Za to nie brakuje zdolnych uczniów. To z tej szkoły pochodzi większość uczniów litewskiego liceum w Puńsku. Uczniowie biorą z powodzeniem udział w wielu konkursach, zarówno w Polsce, jak i na Litwie.
W szkole działają też różne koła zainteresowań, zespoły artystyczne, sportowe, z koszykówką na czele. Drużyna podstawówki, zdobyła nawet wicemistrzostwo województwa i brała udział w mistrzostwach Polski.
Historia szkoły ma długie tradycje.
Już w 1526 r., dekretem synodu papieskiego, nakazano założenie szkół w każdej parafii. Miały one działać od późnej jesieni do wiosny. Podstawowym podręcznikiem był katechizm. Taka szkoła działała także w Puńsku.
W dokumentach parafialnych znajduje się adnotacja o pierwszej szkole parafialnej, którą otwarto w Puńsku w roku 1600. Taką decyzję podjęto na podstawie dekretu papieskiego, który nakazywał zakładanie szkół w każdej parafii. Miały one działać od późnej jesieni do wiosny. Podstawowym podręcznikiem był w nich katechizm. I taka właśnie szkoła powstała w Puńsku. Przed szkołą stoi pomnik, wzniesiony w roku 2000 - upamiętniający 400. rocznicę jej powstania.
W latach carskiego zakazu druku książek i czasopism litewskich na terenie Puńska i okolic działały, prowadzone przez najmowanych nauczycieli, tzw. „daraktariai”, małe szkółki wiejskie. W czasie I wojny światowej Towarzystwo,, Žiburys ’’ założyło w Puńsku szkołę, w której uczył J. Baltrukonis.
W latach międzywojennych w Puńsku nie było szkoły z litewskim językiem nauczania, natomiast język litewski wykładany był jako przedmiot.
W 1944 r., gdy linia frontu przesunęła się na zachód, założono szkoły w: Puńsku, Przystawańcach i Widugierach. Niestety, uczono w nich po polsku, a dopiero od 1951 r. można było tworzyć szkoły z litewskim językiem nauczania. Jednak część nauczycieli języka litewskiego nie miała odpowiednich kwalifikacji.
W latach 1952-1953 powstały szkoły z litewskim językiem nauczania w: Puńsku, Wojtokiemiach, Widugierach i Nowinkach, a w piętnastu szkołach języka litewskiego uczono jak odrębnego przedmiotu.
Pierwsi nauczyciele byli nie tylko pedagogami, ale także aktywnie uczestniczyli w życiu kulturalnym lokalnej społeczności: Juozas Maksimavicius, Petronele Jakimaviciene, Brone Kliucinskiene, Jonas Stoskeliunas, Juozas i Elena Vainai, Juozas Sigitas Paransevicius, Algis Uzdila i inni.
Sieć litewskich szkół, powstała w latach 1952-1956, przetrwała w stanie niemalże niezmienionym do końca XX wieku.
W XXI wieku ostały na terenie gminy Puńsk ostały się już tylko dwie szkoły podstawowe: w Puńsku i Widugierach. Na tej ostatniej wisi widmo likwidacji. Mało uczniów, duże koszty utrzymania.
WYG
Źródła: sppunsk; UG Puńsk
Fot: Szkoła Podstawowa w Puńsku
