Renta rodzinna wcale nie musi być niska. Warto znać przepisy

Po śmierci bliskiej osoby musimy pamiętać o tym, by nie przepadły świadczenia przysługujące po zmarłym. Mowa tu o rencie rodzinnej, która może przysługiwać dzieciom, małżonkom, wnukom, rodzeństwu, a nawet rodzicom zmarłego. Oczywiście trzeba spełnić szereg warunków.

Wysokość renty rodzinnej uzależniona jest od stażu pracy i wynagrodzenia, jak również od wysokości składek, jakie były odprowadzane za zmarłego. Najniższa renta w naszym regionie wynosi 1 100 zł, natomiast najwyższa wypłacana w Oddziale ZUS w Białymstoku wynosi 8 905,69 zł zł. W skali kraju, najwyższe świadczenia wypłaca ZUS w Gorzowie Wielkopolskim i wynosi ono 13 830,06 zł. Jeśli do renty rodzinnej uprawnionych jest więcej osób, jest ona dzielona na równe części dla każdej z nich. Dla jednej osoby uprawnionej wysokość renty rodzinnej wynosi 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, dla dwóch uprawnionych – 90 proc. dla trzech lub więcej uprawnionych – 95 proc. świadczenia zmarłego.

Do renty rodzinnej mają prawo: 

1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:

• do ukończenia 16 lat;

• jeśli się uczą – do ukończenia 25 lat (jeżeli dziecko ukończyło 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłużamy do zakończenia tego roku studiów);

• bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat  lub w przypadku kontynuowania nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat.

2. Wnuki i rodzeństwo – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.

3. Inne dzieci – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, z wyjątkiem dzieci które były wychowywane i utrzymywane w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka.

4. Małżonek (wdowa lub wdowiec), który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej, jeżeli:

• w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy; albo

• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole – 18 lat;

• sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej;

• ukończył 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

Owdowiała osoba, która nie spełnia tych warunków i nie ma źródła utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej: 

• przez rok od śmierci współmałżonka;

• przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej – nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka.

Małżonka lub małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli – oprócz spełnienia wymienionych warunków – mieli w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. 

Prawo do renty ma również małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie porozumienia między rozwiedzionymi/separowanymi (nie dotyczy to mężczyzny). 

5. Rodzice, jeżeli:

• spełniają warunki takie jak dla wdowy/ wdowca (odnośnie wieku, wychowywania dzieci lub niezdolności do pracy);

• zmarły ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania.

Aby uzyskać prawo do świadczenia, należy złożyć wniosek, osobiście w placówkach ZUS lub poprzez Platformę Usług Elektronicznych ZUS.

Renta rodzinna będzie przyznana od dnia powstania prawa do niej, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek. Jeśli wniosek złożony zostanie w następnym miesiącu, to renta rodzinna zostanie przyznana od dnia śmierci tej osoby – pod warunkiem, że już wtedy spełnianie zostały warunki do przyznania renty.

Jeśli osoba pobierająca rentę osiąga przychód, który podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, świadczenie może zostać zawieszone lub pomniejszone. Gdy przychód przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia to renta zostanie zawieszona. Natomiast gdy przychód będzie wyższy niż 70% przeciętnego wynagrodzenia, ale nie przekroczy 130% tego wynagrodzenia, renta zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia.

Katarzyna Krupicka

regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego