Prezentujemy stanowisko związków zawodowych rolników oraz Podlaskiej Izby Rolniczej przyjęte dnia 12 lutego 2013 roku
My, niżej podpisani przedstawiciele związków zawodowych rolników woj. podlaskiego oraz Podlaskiej Izby Rolniczej zebrani w Porosłach w dniu 12 lutego 2013 roku mając na uwadze zbliżający się koniec okresu ochronnego na zakup polskiej ziemi rolnej przez obcokrajowców wnioskujemy o zmianę przepisów w zakresie gospodarowania ziemią rolną.
Po 1 maja 2016 roku minie 12 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej i pojawi się zagrożenie, że polska ziemia rolnicza będzie przedmiotem wzmożonego zainteresowania nabywców z krajów Unii Europejskiej, gdzie ceny ziemi rolnej są wyższe, jak również przez własnych obywateli, niebędących rolnikami. Od tej daty obywatele państw należących do Unii będą mogli kupować polską ziemię na tych samych zasadach, na jakich mogą ją nabywać polscy obywatele.
Już teraz obserwujemy ogromne zainteresowanie nabywców zagranicznych ziemią rolną w Polsce, którego przejawem są liczne transakcje nabywania ziemi rolnej przez zagraniczne podmioty, które wykorzystują do tego celu obywateli polskich, nazywanych potocznie „słupami”. Organizacje rolnicze szacują, że ta sytuacja może dotyczyć już setek tysięcy hektarów ziemi rolnej w Polsce.
Na tle restrykcyjnych ograniczeń w obrocie ziemią rolną w większości krajów Unii Europejskiej, Polska po 2016 roku stanie się rajem dla zagranicznych spekulantów, chcących inwestować w zakup ziemi. Nasz ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego, z prawem pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych oraz dzierżawców stwarza bardzo słabe i łatwe do ominięcia bariery prawne przed wykupem ziemi przez cudzoziemców. Natomiast w krajach Unii Europejskiej ziemia rolnicza jest trudno dostępna. W większości państw teoretycznie istnieje wolny handel ziemią i równe prawa dla wszystkich obywateli Unii, ale w praktyce kupić grunty jest bardzo trudno, a dla cudzoziemców w zasadnie jest to niemożliwe.
Rząd polski powinien wprowadzić rygorystyczne zasady nabywania ziemi rolnej i leśnej, na wzór francuski czy duński – tak by dostęp do ziemi teoretycznie był równy dla wszystkich, ale w praktyce ziemię mógł kupić tylko polski rolnik, który „własnoręcznie” orze, sieje i kosi.
Przykładowo nabywca gospodarstwa rolnego w Danii musi wyzbyć się najpierw nieruchomości rolnych posiadanych w innym kraju oraz osiedlić się w Danii i samodzielnie prowadzić gospodarstwo. W przypadku gospodarstw powyżej 30 ha taki rolnik, musi też uzyskać wymagane prawem duńskim kwalifikacje rolnicze.
Obowiązek osobistego użytkowania zakupionej ziemi istnieje również w prawie francuskim, gdzie prawo pierwokupu sprzedawanych nieruchomości rolnych ma państwowa instytucja, która czuwa nad tym, żeby ziemia trafiła w ręce prawdziwych rolników. Istnieje tam system pierwszeństwa w nabyciu ziemi przez rolników, którzy zostali wywłaszczeni z innych gruntów, istnieje prawo pierwokupu dla właścicieli sąsiednich gruntów, są też wymogi osobistego użytkowania zakupionej ziemi przez 15 lat, z zakazem jej wydzierżawienia.
Reasumując żądamy aby w znowelizowanej ustawie o gospodarce i obrocie ziemią znalazły się następujące zapisy:
1. Nabywcami własności ziemi rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha mogą być tylko rolnicy indywidualni, prowadzący lub zamierzający tworzyć gospodarstwa rodzinne.
2. Za rolnika indywidualnego może być uznany tylko ten rolnik, który osobiście prowadzi gospodarstwo rolne.
3. Warunek osobistego prowadzenia gospodarstwa jest spełniony, gdy dochody z prowadzenia gospodarstwa wynoszą nie mniej niż jedną czwartą część wszystkich dochodów.
4. Kryterium dochodowe powinno mieć zastosowanie do gospodarstw powyżej 20 ha, gdyż w przypadku mniejszych gospodarstw konieczne jest na ogół poszukiwanie przez rolnika innych źródeł dochodu.
5. Nabycie własności nieruchomości rolnej musi wiązać się z zamiarem utworzenia bądź powiększenia gospodarstwa rodzinnego.
6. Zakaz zbywania oraz wydzierżawiania nabytej nieruchomości rolnej przez okres minimum 15 lat, z wyjątkiem przypadków losowych.
7. Możliwość ustawowego zakupu ziemi przez polskich rolników na zasadach preferencyjnych w latach 2013 – 2016 oraz po roku 2016.
8. Ustawowa możliwość wieczystej dzierżawy gruntów rolnych przez polskich rolników.
1. NSZZ Solidarność Rolników Indywidualnych
2. Związek Zawodowy Rolnictwa „SAMOOBRONA”
3. Regionalny Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Łomży
4. Podlaska Izba Rolnicza
