13 stycznia na Litwie obchodzony jest Dzień Obrońców Wolności. Upamiętnia on osoby, które zginęły 34 lata temu podczas krwawej nocy, broniąc przed czołgami ramii radzieckiej niepodległości odradzającego się państwa litewskiego.
Symbolem pamięci o obrońcach wolności jest niezapominajka. Ten skromny, niebieski kwiat symbolizuje pamięć, to dlatego jest także symbolem Dnia Obrońców Wolności, aby nikt nie zapomniał, dlaczego Litwa jest wolna. Tego dnia - oprócz różnych państwowych i obywatelskich uroczystości - w oknach instytucji, urzędów, prywatnych mieszkań i domów- zapalane są znicze.
Jak doszło do wydarzeń styczniowych?
11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła niepodległość. W odpowiedzi Moskwa wprowadziła czołgi do Wilna, aby zająć strategiczne obiekty i przywrócić swoją władzę.
W nocy z 12 na 13 stycznia 1991 Armia Radziecka dokonała szturmu na wieżę telewizyjną ochranianą przez ludność cywilną, a przede wszystkim studentów. Litwini bronili przed komandosami m.in. wejścia do studia, w którym do ostatniej chwili nadawany był program wolnej Litwy. Ludzie kładli się na ziemię, tworząc żywe zapory przed gąsienicami czołgów.
Tej nocy tysiące bezbronnych ludzi zebrały się przy strategicznych obiektach: Sejmie, budynku Radia i Telewizji oraz Wieży Telewizyjnej, by nie dopuścić do zajęcia ich przez siły radzieckie. Wydarzenia te stanowiły decydujący zwrot w walce o niepodległość Litwy.
Tego dnia zginęło w Wilnie 14 osób (13 cywilów oraz żołnierz radziecki; 15 osoba zmarła w lutym), a ponad 600 zostało rannych. Następnego dnia Litwini przyszli tłumnie oddać hołd zabitym.
Obrońcy parlamentu również przygotowywali obronę na wypadek szturmu – byli uzbrojeni w broń myśliwską, czasem nawet zabytkowe strzelby skałkowe, a na dachu zamontowano druty ustawione na sztorc, które miały utrudnić lądowanie sowieckich desantowców. Oczekiwany atak wojsk sowieckich ostatecznie nie nastąpił.
21 sierpnia 1991 załamał się w Moskwie pucz przeprowadzony przez „twardogłowych” moskiewskich komunistów, na czele z ówczesnym wiceprezydentem - Janajewem przeciwko Gorbaczowowi i radzieckie wojska opuściły wieżę telewizyjną w Wilnie, a na placu Łukiskim obalono pomnik Lenina. Władze niepodległej Litwy ogłosiły 13 stycznia Dniem Obrońców Wolności Litwy.
W ubiegłym tygodniu przewodniczący Sejmu, Saulius Skvernelis, zarejestrował poprawki do Kodeksu pracy i ustawy o Dniach Pamięci, które proponują, aby 13 stycznia zostało ogłoszone dniem świątecznym. Proponuje się wykreślenie Dnia Obrońców Wolności z ustawy o Dniach Pamięci i zapisanie go w Kodeksie pracy obok innych dni wolnych od pracy.
Puńszczanie też bronili niepodległości Litwy i nieśli jej pomoc
W 1991 r. warty pod wieżą pełnili także młodzi puńszczanie, studenci litewskich uczelni, pochodzący z litewskiej gminy Puńsk, w powiecie sejneńskim, graniczącym z Litwą.
Mieszkańcy Puńska nieśli też wybijającej się na niepodległość Litwie pomoc materialną. Dostarczano tam m.in. leki. Jednymi z głównych organizatorów pomocy byli ówczesny wójt gminy Puńsk Romuald Witkowski oraz sekretarz gminy Jan Wojczulis.
Liceum Ogólnokształcące im. 11 Marca w Puńsku przyłączyło się do obywatelskiej inicjatywy „Światło Zwycięstwa", podczas której w oknach zapalono znicze.
Następnie uczniowie klas pierwszych zaprezentowali program artystyczny przygotowany wspólnie z nauczycielką Alicią Krakauskiene. Uczniowie przypomnieli fakty historyczne, recytowali wiersze, grali na pianinie i zapalali znicze ku czci poległych 13 stycznia 1991 roku.
Pod hasłem „Wiemy, dlaczego jesteśmy wolni" odbyły się zaś w poniedziałek wieczorem uroczystości ku pamięci tragicznych wydarzeń sprzed 34. lat przy Domu Kultury Litewskiej w Puńsku- obok dzwonnicy 100. lecia Odrodzenia Litwy.
Płonące ognisko przypominało ogniska i atmosferę sprzed 34 lat w walczącym Wilnie. Zgromadziło się wiele osób w różnym wieku.
Wcześniej złożono kwiaty przy pomniku poświęconego litewskim bojownikom o wolność ( przy niedawno zmodernizowanej ulicy ul Partyzantów), a o 7.00 rano zapalono znicze w oknach instytucji oraz prywatnych domach i mieszaniach.
W Sejnach, w miejscowej Bazylice ,odprawiono Mszę św. ku czci ofiar13 stycznia i uczestników. Msza św. zakończyła się zgromadzeniem członków społeczności litewskiej, odśpiewaniem hymnu narodowego.
Uroczyste apele i inne uroczystości odbyły się także w litewskich placówkach oświatowych w Suwałkach.
Przedszkolaki z litewskiego przedszkola w Suwałkach oraz uczniowie litewskiej szkoły ku czci ofiar 13 stycznia 1991 roku uczestniczyły w akcji obywatelskiej "Światełko Zwycięstwa". W oknach budynku zaświeciły płomienie pamięci.
WYG
Źródła o fot: Konsulat Republiki Litewskiej w Sejnach; Litewska Szkoła i Przedszkole w Suwałkach; Sejm RL
