Egzamin maturalny z języka ojczystego w szkołach polskich na Litwie, kwestie nauczania języka polskiego i litewskiego w tych szkołach oraz problem podręczników były tematami rozmów wiceminister oświaty Litwy Jolanty Urbanowicz i wiceministra edukacji narodowej Polski Macieja Kopcia.
Będą nowe podręczniki?
- Celem spotkania była rozmowa o wdrażaniu deklaracji podpisanej 20 listopada zeszłego roku w Warszawie. Podczas spotkania uzgodniono, że zostanie przeprowadzona analiza podręczników szkolnych polskiej mniejszości narodowej na Litwie i litewskiej w Polsce oraz sugestie dotyczące ich odnowienia, dostosowania lub przygotowania nowego wydania. Omówiono także współpracę w zakresie podnoszenia kwalifikacji nauczycieli, a także nauczania i oceniania języka litewskiego i polskiego, wsparcia dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi itp.- głosi komunikat litewskiego Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu.
Podręczniki, to odwieczny problem szkół polskich na Litwie i litewskich w Polsce. Np. działające w Puńsku jedyne w Polsce litewskie liceum, nigdy nie miało litewskich podręczników wydanych w Polsce. Nauczyciele prowadzą tu lekcje po litewsku, a uczniowie uczą się z polskich podręczników, tłumacząc w myślach „ z polskiego na nasz”.
Od kilku lat w szkołach polskich na Litwie też odczuwamy brak podręczników do nauczania języka ojczystego. Część z nich jest przestarzała moralnie, część jest zużyta fizycznie. Wydania podręczników do nauki języka polskiego i literatury nie były wznawiane od 15-20 lat. Natomiast wolontariuszy napisania nowych podręczników też nie dało się znaleźć.
Z inicjatywą, by zmienić ten stan rzeczy wystąpiła „Macierz Szkolna”, dzięki jej staraniom na Litwę przywieziono w październiku 2019 roku podręczniki z Polski. Na Litwę już trafiło około 7,5 tysiąca podręczników dla klas 4-10 wydanych przez Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe. Są to podręczniki i ćwiczeniówki nie tylko dla uczniów, ale również pomoce metodyczne dla nauczycieli.
Jak podkreślił prezes „Macierzy Szkolnej”, zakup stał się możliwy dzięki wprowadzeniu przez ministerstwo oświaty Litwy nowej regulacji prawnej, która umożliwiła szkołom mniejszości narodowych zakup podręczników do nauki języka ojczystego wydanych w krajach Unii Europejskiej oraz niemałemu wysiłkowi finansowemu polskich szkół.
W Deklaracji z listopada 2019 roku ministrowie zobowiązali się:
- Zapewnić podręczniki w języku ojczystym dla uczniów klas 1-4 szkół podstawowych polskiej mniejszości narodowej na Litwie, a w Polsce dofinansowanie podręczników do języka litewskiego na pierwszym etapie edukacyjnym w klasach 1-3 szkoły podstawowej oraz książek pomocniczych.
- Zapewnić podręczniki w języku ojczystym uczniom klas 5–10 (I-II gimnazjum) i 11–12 (III-IV gimnazjum) szkół polskiej mniejszości narodowej na Litwie, a w Polsce dofinansowanie podręczników oraz książek pomocniczych do nauczania języka litewskiego, historii, kultury
i geografii Litwy na drugim i trzecim etapie edukacyjnym, w klasach 4-8 szkoły podstawowej oraz szkołach ponadpodstawowych.
Matura z języka polskiego i litewskiego na Litwie
Jednym z najbardziej istotnych tematów, jakie podjęto w ramach rozmów była kwestia państwowej matury z języka polskiego w polskich szkołach na Litwie. Obecnie uczniowie polskich szkół na Litwie są zobowiązani do jej zdawania jedynie wówczas, gdy taka decyzję podejmą dyrektorzy szkół. Egzamin nie daje im żadnych dodatkowych puktów a studia, co nieuchronnie wiąże się zarówno ze spadkiem motywacji do nauki jak i znaczenia samego języka.
Wiceminister Urbanowicz zauważyła, że kwestia matury z języka ojczystego została uwzględniona w ubiegłorocznej deklaracji, była również przedmiotem szczegółowych rozmów. - To kwestia odnowy programów nauczania. Jeśli w tym roku podjęta zostanie decyzja, zostaną odnowione programy, zmiany w egzaminie mogłyby nastąpić najwcześniej po ok. 2-3 latach - wyjaśniła przedstawicielka wiceminister.
Jest też problem z maturą z języka litewskiego. W tym roku szkolnym dobiega końca okres przejściowy, podczas którego uczniowie szkół polskich i rosyjskich mogli liczyć na drobne ułatwienia podczas egzaminu, a także nieco obniżone kryteria oceny. Mimo to wyniki z matury z litewskiego z roku na rok są coraz gorsze. - Jeżeli w roku 2011 matury z języka litewskiego nie zdało 6,4 proc. uczniów, w 2012 – 6,2 proc., to zaraz po ujednoliceniu egzaminu nie zdało go aż 12 proc. maturzystów. (…) W roku 2018 procent niezdanych matur z języka litewskiego wzrósł do 23 proc. Oznacza to, że abiturientom szkół mniejszości narodowych jest ograniczana możliwość wstąpienia na finansowane przez państwo miejsca na uczelniach wyższych” - napisano w liście wystosowanym przez Macierz Szkolną.
Podkreślono też między innymi, że zarówno metodyka, jak też podręczniki nie są przystosowane do odpowiedniego przygotowywania uczniów szkół mniejszości narodowych do składania ujednoliconego egzaminu z języka litewskiego.
W marcu spotkanie w Polsce
Wiceszef MEN RP poinformował, że w najbliższej przyszłości odbędzie się spotkanie w Polsce, aby omówić nauczanie języka litewskiego w Polsce i problemy, z jakimi borykają się Litwini.: -W najbliższym czasie odbędzie się spotkanie w Polsce. Grupa robocza będzie rozmawiać o nauczaniu języka litewskiego i problemach litewskiej mniejszości narodowej w Polsce - powiedział Maciej Kopeć.
Następnie, jeszcze w marcu, ma się odbyć kolejne spotkanie szefów resortów edukacji obu krajów, po czym zostanie ogłoszone, jak deklaracja będzie realizowana i jaki jest harmonogram działań.
Spotkanie z przedstawicielami polskich środowisk oświatowych w Republice Litewskiej
Ważnym punktem programu było spotkanie z przedstawicielami polskich środowisk oświatowych w Republice Litewskiej. Omawiano na nim założenia związane z realizacją harmonogramu Deklaracji w sprawie oświaty polskiej mniejszości narodowej w Republice Litewskiej i litewskiej mniejszości narodowej w Polsce.
Udział w spotkaniu wzięli m.in. prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna” Józef Kwiatkowski, kierowniczka Wydziału Oświaty administracji samorządu rejonu wileńskiego Zofia Segen, kierowniczka Wydziału Oświaty i Sportu administracji samorządu rejonu solecznickiego Regina Markiewicz, dyrektor Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie Adam Błaszkiewicz, dyrektor Gimnazjum im. Szymona Konarskiego w Wilnie Walery Jagliński, dyrektorka Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Bezdanach Wiesława Wojnicz, doc. dr Irena Masojć z Centrum Języka Polskiego i Kultury w Akademii Edukacji Uniwersytetu im. Witolda Wielkiego i in.
- Bardzo dziękuję za możliwość spotkania z Państwem. To dla nas niezwykle ważne, aby kwestie zapisane w Deklaracji były omawiane wspólnie z przedstawicielami polskich środowisk oświatowych na Litwie - podkreślił wiceminister edukacji Maciej Kopeć po spotkaniu, w którym wzięli udział reprezentanci polskich szkół i samorządowych wydziałów oświaty.
WYG
Źródła i fot: Ministerstwo Oświaty, Nauki i Sportu RL; MEN; L24,lt;
