Prezes UOKiK zapowiedział, że w związku z będącą częścią Tarczy Antyinflacyjnej obniżką VAT na produkty spożywcze z 5% do 0%, będzie od 1 lutego 2022 roku wraz z Inspekcją Handlową monitorował ceny wybranych artykułów żywnościowych oraz piętnował negatywne praktyki sprzedawców .
Jednak eksperci Stowarzyszenia Ochrony Konsumentów Aquila zwracajÄ… uwagÄ™, że potencjalne sankcje wobec przedsiÄ™biorców nie majÄ… de facto podstaw prawnych, a wprowadzona obniżka stawki podatku nie jest jedynym czynnikiem, który wpÅ‚ywa na wysokość cen.
Specjaliści podkreślają, że jedyną prawnie dopuszczalną metodą powszechnego ograniczenia cen jest wprowadzenie cen maksymalnych, dokonane ustawą lub rozporządzeniem. Takie rozwiązanie budzi z reguły duże kontrowersje, więc stosuje się je niezwykle rzadko i to tylko w przypadkach, gdy wymaga tego ważny interes społeczny.
– Aktualnie takich przepisów nie ma, wiÄ™c ani UOKiK, ani Inspekcja Handlowa nie dysponujÄ… narzÄ™dziami prawnymi, by stosować wobec sklepów jakiekolwiek sankcje – podkreÅ›la MaÅ‚gorzata MiÅ›, Prezes Stowarzyszenia Ochrony Konsumentów Aquila. Zwraca przy tym uwagÄ™, że nie może być także mowy o zastosowaniu istniejÄ…cych przepisów mówiÄ…cych o ochronie naruszonego zbiorowego interesu konsumentów, za co grozi kara finansowa w wysokoÅ›ci do 10 proc. ubiegÅ‚orocznego obrotu. – Aktualnie ceny podlegajÄ… zasadom gospodarki wolnorynkowej i tak dÅ‚ugo, jak ustawodawca nie wprowadzi cen maksymalnych, tak dÅ‚ugo przedsiÄ™biorcy mogÄ… w zasadzie dowolnie ustalać ceny.
Brak stosownych regulacji prawnych bÄ…dź przesÅ‚anek ochrony zbiorowego interesu konsumentów to jednak nie jedyne powody, by poddawać w wÄ…tpliwość zasadność zapowiadanych przez UOKiK dziaÅ‚aÅ„. Problemem jest również to, że wprowadzona obniżka VAT jest „zjadana” przez tempo inflacji i zwiÄ…zany z tym wzrost kosztów dziaÅ‚alnoÅ›ci przedsiÄ™biorców. W samym tylko grudniu 2021 ceny żywnoÅ›ci wzrosÅ‚y wedÅ‚ug GUS o 2,1 proc. w porównaniu do listopada, w tym dla masÅ‚a wartość ta wyniosÅ‚a 4,5 proc., a dla owoców – aż 6 proc.[1]
– BiorÄ…c pod uwagÄ™ prognozy utrzymania siÄ™ wysokiej inflacji, trudno liczyć na to, że obniżenie VAT zrekompensuje konsumentom odczuwalny, szybki wzrost cen. PamiÄ™tajmy też, że wprowadzona obniżka podatku to rozwiÄ…zanie czasowe, obowiÄ…zujÄ…ce tylko do sierpnia 2022 roku. Gdy zostanie zniesiona, przedsiÄ™biorcy zapewne od razu bÄ™dÄ… musieli uwzglÄ™dnić to w swoich kosztach i przez to podnieść ceny o wartość przywróconego VAT-u – zwraca uwagÄ™ MaÅ‚gorzata MiÅ›.
Wszystko wskazuje wiÄ™c na to, że tak dÅ‚ugo, jak nie zostanÄ… wprowadzone ceny maksymalne, funkcjÄ™ kontrolnÄ… rynku bÄ™dÄ… w najwiÄ™kszym stopniu sprawować konsumenci. To od ich Å›wiadomych wyborów, opartych na obserwacji i porównywaniu cen u konkurujÄ…cych ze sobÄ… przedsiÄ™biorców zależeć bÄ™dzie, czy ci ostatni nie bÄ™dÄ… wykorzystywać trudnej sytuacji gospodarczej ponad miarÄ™.
Stowarzyszenie Ochrony Konsumentów „Aquila” od 2016 roku aktywnie dziaÅ‚a na polu szeroko rozumianego prawa konsumenckiego. Celem realizowanych przez Stowarzyszenie projektów jest poprawa Å›wiadomoÅ›ci prawnej w spoÅ‚eczeÅ„stwie oraz udzielanie nieodpÅ‚atnej pomocy prawnej konsumentom. DziaÅ‚alność Stowarzyszenia ma także na celu rozwijanie i ksztaÅ‚towanie wiedzy prawniczej w ramach różnych grup spoÅ‚ecznych oraz prowadzenie dziaÅ‚alnoÅ›ci w obszarze edukacji poprzez propagowanie i prowadzenie różnorodnych dziaÅ‚aÅ„ i inicjatyw.
