Osoba, która nie może pracować zarobkowo z powodu złego stanu zdrowia, ma prawo ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Podstawą do wydania decyzji w sprawie renty jest prawomocne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub orzeczenie komisji lekarskiej ZUS. Nie wszyscy jednak wiedzą, jakie wymogi należy spełnić, by uzyskać prawo do tego świadczenia.
- NiezdolnÄ… do pracy jest osoba, która caÅ‚kowicie lub częściowo utraciÅ‚a zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawnoÅ›ci organizmu i nie rokuje odzyskania zdolnoÅ›ci do pracy po przekwalifikowaniu – informuje Katarzyna, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego.
CaÅ‚kowicie niezdolnÄ… do pracy jest osoba, która utraciÅ‚a zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast częściowo niezdolnÄ… do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciÅ‚a zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Niezdolność do pracy orzeka siÄ™ na okres nie dÅ‚uższy niż 5 lat. Można jÄ… orzec również na okres dÅ‚uższy niż 5 lat, jeżeli wedÅ‚ug wiedzy medycznej nie ma rokowaÅ„ odzyskania zdolnoÅ›ci do pracy przed upÅ‚ywem tego okresu.
Niezdolność do pracy orzeka się do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, jeżeli:
- nadal stwierdza się niezdolność do pracy,
- osoba badana miała prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przez co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego,
- osobie badanej brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.
Niezdolność do samodzielnej egzystencji orzeka się w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
Jakie warunki muszą być spełnione, aby uzyskać rentę
Prawo do renty z tytuÅ‚u niezdolnoÅ›ci do pracy może uzyskać osoba, która speÅ‚niÅ‚a Å‚Ä…cznie nastÄ™pujÄ…ce warunki:
• jest niezdolna do pracy;
• ma wymagany – odpowiedni do wieku – staż ubezpieczenia (okres skÅ‚adkowy i nieskÅ‚adkowy):
1 rok – jeżeli staÅ‚a siÄ™ niezdolna do pracy, zanim ukoÅ„czyÅ‚a 20 lat,
2 lata – jeżeli staÅ‚a siÄ™ niezdolna do pracy miÄ™dzy 20 a 22 rokiem życia,
3 lata – jeżeli staÅ‚a siÄ™ niezdolna do pracy miÄ™dzy 22 a 25 rokiem życia,
4 lata – jeżeli staÅ‚a siÄ™ niezdolna do pracy miÄ™dzy 25 a 30 rokiem życia,
5 lat – jeżeli staÅ‚a siÄ™ niezdolna do pracy po ukoÅ„czeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciÄ…gu ostatnich 10 lat przed dniem, w którym zgÅ‚oszony zostaÅ‚ wniosek o rentÄ™, lub przed dniem, w którym powstaÅ‚a niezdolność do pracy;
• niezdolność do pracy powstaÅ‚a w czasie okresów skÅ‚adkowych lub nieskÅ‚adkowych wskazanych w ustawie emerytalnej (m.in. ubezpieczenia, pobierania zasiÅ‚ku macierzyÅ„skiego, wynagrodzenia za czas niezdolnoÅ›ci do pracy, zasiÅ‚ków chorobowego czy opiekuÅ„czego), albo w ciÄ…gu 18 miesiÄ™cy od ustania tych okresów. Ten wymóg nie obowiÄ…zuje, jeÅ›li speÅ‚nione zostanÄ… Å‚Ä…cznie dwa warunki. Pierwszy z nich to zostaÅ‚a orzeczona caÅ‚kowita niezdolność do pracy, a drugi - osoba ubiegajÄ…ca siÄ™ o Å›wiadczenia ma co najmniej 20-letni staż ubezpieczeniowy w przypadku kobiety, lub 25-letni staż ubezpieczeniowy w przypadku mężczyzny.
Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego stażu (od roku do pięciu lat), warunek posiadania wymaganego okresu ubezpieczenia uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy posiadał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.
Ważne! Jeśli niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 lat, nie zawsze trzeba mieć 5 lat pracy w 10 latach przed zgłoszeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy. Wystarczy mieć orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz udowodnić 25 lat składkowych, gdy o rentę ubiega się kobieta, 30 lat składkowych, gdy świadczenie dotyczy mężczyzny.
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej wydaje decyzje w sprawie przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. W zależności od orzeczenia, renta może być stała, gdy lekarz orzecznik stwierdził trwałą niezdolność do pracy lub okresowa, gdy niezdolność do pracy ma charakter czasowy - wyjaśnia rzeczniczka.
Katarzyna Krupicka
regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego