Specjalne strefy ekonomiczne w oczach amerykańskich izb

Specjalne Strefy Ekonomiczne dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz wprowadzenie systemu GAAR (ogólna klauzula obejścia prawa) do połowy 2015 roku, to wybrane tematy poruszane 9 kwietnia 2014 r. na 9. Regionalnej Konferencji Podatkowej, zorganizowanej przez Amerykańskie Izby Handlowe z Czech, Polski, Słowacji, Węgier oraz Chorwacji w Warszawie.

Harmonizacja systemów podatkowych

Po wstąpieniu do Unii Europejskiej, państwa Europy Środkowej i Wschodniej stanęły przed koniecznością dostosowania wewnętrznych systemów prawnych, w tym podatkowych, do europejskich standardów. Pierwszy z paneli dyskusyjnych Konferencji poświęcony był właśnie harmonizacji podatkowej. Eksperci podkreślali, że najważniejszym celem ujednolicenia jest wypracowanie jednolitego europejskiego rynku opartego na fundamentalnych obowiązkach i wolnościach, gwarantowanych przez wspólnotowe traktaty.

Jednocześnie największą trudnością przy osiągnięciu tego założenia jest nierówny poziom rozwoju państw członkowskich, szczególnie na płaszczyźnie socjalnej. Dlatego tak wielkie trudności sprawia wypracowanie jednego, uniwersalnego modelu podatkowego. Państwa członkowskie w dziedzinie podatkowej posiadają odmienne przepisy, nakazy i prerogatywy, toteż harmonizacja podatkowa musi przebiegać dwutorowo. Lokalne przepisy oddziałują na politykę podatkową na poziomie europejskim, i odwrotnie. Granice tego mechanizmu wyznacza podstawowa zasada wolności, obejmująca swobodny przepływ kapitału, ludzi oraz dóbr i usług.

Druga część Konferencji Podatkowej dotyczyła orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz jego wpływu na lokalne przepisy podatkowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Praktyka sądownicza Trybunału oddziałuje na sposób interpretacji krajowych przepisów podatkowych oraz wymusza wprowadzanie w nich zmian. Lokalna legislatywa ma obowiązek dostosować się do europejskich dyrektyw – w przeciwnym przypadku Komisja Europejska może podjąć przeciwko danemu krajowi odpowiednie kroki. Analizy prowadzone przez Komisję Europejską wskazują, że pomimo tego, iż kraje członkowskie mają prawo potraktować własnych podatników w bardziej korzystny sposób, zazwyczaj decydują się na wybór takiej samej procedury w stosunku do spraw krajowych i transgranicznych. Zwrócono także uwagę, że orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości jest swoistym rodzajem prawa precedensowego.

Atrakcyjność inwestycyjna Europy Środkowej i Wschodniej

Tematem kolejnego panelu była atrakcyjność krajów Europy Środkowo-Wschodniej pod względem podatkowym. Podkreślono, że nasz region jest atrakcyjny podatkowo z uwagi na relatywnie niski poziom obciążeń fiskalnych. Bodźce podatkowe są ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji o inwestycji w danym kraju. Jak wskazała Magdalena Burnat-Mikosz, Partner Deloitte i lider zespołu R&D i Government Incentives w Europie Środkowej: „Państwa środkowoeuropejskie konkurując o kapitał zagraniczny rozbudowują i dostosowują ofertę instrumentów wsparcia do specyficznych potrzeb sektorów, które uznają za kluczowe dla danej gospodarki oraz w znaczący sposób wspierają działalność badawczo-rozwojową we wszystkich sektorach. Jednocześnie, oferta dotacji, którą państwa naszego regionu czerpią głównie z funduszy UE, uzupełniana jest ofertą innego rodzaju zachęt, w tym ulg podatkowych, które stanowią stabilną długoterminową zachętę do rozwijania działalności badawczo-rozwojowej w danym kraju.” Warto jednak mieć świadomość, że korzystne warunki podatkowe nie są w stanie zrekompensować braku odpowiedniej infrastruktury, wykwalifikowanej siły roboczej, czy też nadmiernych obciążeń biurokratycznych. Aby zrównoważyć te niedogodności, eksperci proponowali, żeby Specjalne Strefy Ekonomiczne zostały pozbawione ograniczeń czasowych. Takie ograniczenia miałyby dotyczyć wyłącznie terminu uzyskania odpowiednich pozwoleń. Dodatkowo zauważono, że problemem SSE jest mit, że są one przeznaczone wyłącznie dla wielkich firm. W rzeczywistości, wymagania związane z rozpoczęciem działalności w strefie nie są duże. Strefy mogą więc być właściwym rozwiązaniem także dla małych i średnich przedsiębiorstw. Tym bardziej, że z uwagi na wprowadzane od lipca 2014 r. limity dopuszczalnej pomocy publicznej, jest ona nakierowana właśnie na takie przedsiębiorstwa.

Ogólna klauzula obejścia prawa podatkowego (GAAR) do połowy 2015 r.Ostatnią kwestią poruszaną przez specjalistów z Amerykańskich Izb Handlowych było zaostrzanie przepisów podatkowych. Polska jest aktywnie zaangażowana w przeciwdziałanie uchylaniu się od podatków. Ministerstwo Finansów pracuje nad wdrożeniem do połowy 2015 roku ogólnej klauzuli obejścia prawa podatkowego, mającej zapobiegać agresywnemu planowaniu podatkowemu z wykorzystaniem ekonomicznie sztucznych transakcji. Jednocześnie zauważono, że istniejące narzędzia prawne, w tym szczególne klauzule antyabuzywnye nie są skutecznie wykorzystywane przez administracje podatkowe. W szczególności rzadko stosowane są transgraniczne wspólne audyty czy współpraca z organami regulacyjnymi oraz kontrolnymi w celu zniechęcenia do uchylania się od podatków.

Kraje Europy Środkowo-Wschodniej są atrakcyjne dla inwestorów nie tylko ze względu na niski poziom obciążeń fiskalnych, ale także ze względu na relatywnie nieskomplikowane – w porównaniu z Europą Zachodnią - systemy podatkowe. Niemniej sporą bolączką jest nadmiernie biurokratyczne podejście do podatników i związany z tym brak zaufania do działań urzędników. Jednocześnie, w wychodzących z kryzysu państwach naszego regionu przedsiębiorstwa, szczególnie małe i średnie, borykają się z niskim poziomem konsumpcji i wysokim bezrobociem na wewnętrznych rynkach. Rozwiązaniem wskazywanym podczas Konferencji Podatkowej jest dbałość krajów Europy Środkowo-Wschodniej o dalsze uproszczenie systemów podatkowych, redukowanie obciążeń administracyjnych oraz troska o budowanie korzystnego klimatu biznesowego.

Informacje dodatkowe:Amerykańska Izba Handlowa w Polsce (American Chamber of Commerce in Poland - AmCham) jest obecna w Polsce od 1990 roku. Celem działania Izby jest aktywne promowanie amerykańskich inwestycji w Polsce oraz działanie na rzecz poprawy klimatu inwestycyjnego. Wśród członków AmCham jest obecnie ponad 320 firm z kapitałem amerykańskim, których łączne nakłady inwestycyjne przekroczyły 20 miliardów dolarów i które stworzyły ponad 180 000 miejsc pracy. Więcej informacji na: www.amcham.pl