.jpg)
Dzień Sołtysa - coroczne polskie święto obchodzone, w większości przypadków na terenie kraju, 11 marca. Lokalnie można napotkać inne daty. Pochodzenie nie jest znane, jednak w ostatnich latach staje się coraz popularniejsze w gminach wiejskich.
ÅšwiÄ™to to ma na celu okazanie wdziÄ™cznoÅ›ci i szacunku soÅ‚tysom za ich pracÄ™ oraz zwrócenie uwagi spoÅ‚eczeÅ„stwa na rolÄ™ soÅ‚tysa w polskiej wsi. Z okazji tego Å›wiÄ™ta w organizowane sÄ… spotkania, biesiady i konkursy, a na wielu oficjalnych stronach internetowych urzÄ™dów gminy i miasta skÅ‚adane sÄ… przez wójtów i burmistrzów życzenia dla lokalnych soÅ‚tysów i radnych rad soÅ‚eckich.
W br., 11 marca, także prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki zÅ‚oży osobiÅ›cie życzenia soÅ‚tysom. Weźmie udziaÅ‚ w obchodach Ogólnopolskiego Dnia SoÅ‚tysa w Przysusze (woj. mazowieckie).
1000 złotych dla sołtysa
Natomiast Polskie Stronnictwo Ludowe, w przeddzieÅ„ Å›wiÄ™ta soÅ‚tysów, ponownie zÅ‚ożyÅ‚o w Sejmie projekt ustawy o wynagrodzeniu soÅ‚tysów.
1000 zÅ‚ wynagrodzenia dla soÅ‚tysa oraz silna pozycja i rola rad soÅ‚eckich. Takie zaÅ‚ożenia w skrócie przewiduje projekt ustawy PSL, który ludowcy ponownie skÅ‚adajÄ… w Sejmie.
- Chcemy podziÄ™kować tym, którzy odpowiadajÄ… za los swoich maÅ‚ych wspólnot - podkreÅ›liÅ‚ Piotr Zgorzelski, poseÅ‚ PSL.
Ludowcy już po raz drugi złożyli w Sejmie projekt ustawy o sołtysach i radach sołeckich. Przewiduje on wzmocnienie ich roli i pozycji. Poprzedni, mimo ciepłego przyjęcia przez lokalne społeczności, został odrzucony przez PiS.
Co zakÅ‚ada pomysÅ‚ ludowców?
Projekt przewiduje m.in. to, że czynnoÅ›ci wykonywane przez soÅ‚tysów majÄ… charakter zadaÅ„ publicznych. Z tego wzglÄ™du należy siÄ™ im za to wynagrodzenie. PSL chce, by byÅ‚a to kwota 1000 zÅ‚.
– Mamy na myÅ›li poÅ‚owÄ™ najniższego wynagrodzenia, co jednoczeÅ›nie skutkuje przystÄ…pieniem soÅ‚tysów do systemu emerytalno-rentowego – tÅ‚umaczy Piotr Zgorzelski.
SoÅ‚ectwo może zostać powoÅ‚ane z inicjatywy rady gminy lub jej mieszkaÅ„ców. Organem uchwaÅ‚odawczym w soÅ‚ectwie jest zebranie wiejskie, natomiast organem wykonawczym soÅ‚tys, którego wspiera rada soÅ‚ecka. SoÅ‚ectwo, jako jednostka pomocnicza rady gminy, nie ma osobowoÅ›ci prawnej.
W uzasadnieniu do projektu posÅ‚owie PSL piszÄ…, że konieczne jest „dookreÅ›lenie” roli soÅ‚tysa oraz uwzglÄ™dnienie faktu, że wykonywane przez niego zadania majÄ… charakter zadaÅ„ publicznych.
Ludowcy proponujÄ…, by rada gminy ustanawiaÅ‚a zasady, na jakich soÅ‚tysom oraz czÅ‚onkom rady soÅ‚eckiej bÄ™dzie przysÅ‚ugiwaÅ‚a dieta lub zwrot kosztów podróży sÅ‚użbowej. WedÅ‚ug posÅ‚ów PSL na wzmocnieniu roli soÅ‚ectw zyskajÄ… lokalne wspólnoty, które bÄ™dÄ… miaÅ‚y szersze uprawnienia np. w pozyskiwaniu pozabudżetowych Å›rodków na wykonywanie planowanych zadaÅ„.
Sołtys, czyli scultetus
SoÅ‚tys (niem. Schultheiß od Å›rdw. Å‚ac. scultetus) to w Å›redniowieczu osoba postawiona przez feudalnego pana na czele wsi lokowanej na prawie niemieckim. Warianty scholtis, szoltyz, soÅ‚tys w Å›redniowiecznym systemie prawnym to także wiejski sÄ™dzia (Dorfschulze) oraz zasadźca (osadnik). SoÅ‚tysem mógÅ‚ być szlachcic, mieszczanin lub chÅ‚op.
SoÅ‚tysi w Å›redniowieczu byli wyznaczani byli przez feudalnych panów, a ich gÅ‚ównymi obowiÄ…zkami byÅ‚o zbieranie czynszu i przewodniczenie Å‚awie wiejskiej. PeÅ‚nili oni również rolÄ™ wiejskich sÄ™dziów. Z czasem ich mocna pozycja zostaÅ‚a częściowo ograniczona.
Obecnie sołtys został organem wykonawczym sołectwa, czyli jednostki pomocniczej gminy.
Co ciekawe, przemiany obyczajowe nie ominęły obszarów wiejskich – jeszcze kilkadziesiÄ…t lat temu soÅ‚tysami byli praktycznie wyÅ‚Ä…cznie mężczyźni, dziÅ› panie stanowiÄ… prawie jednÄ… trzeciÄ… w tej grupie.
Do praw sołtysa należało:
• zbieranie czynszu
• przewodniczenie Å‚awie wiejskiej
• otrzymywaÅ‚ kilka Å‚anów ziemi, na których mógÅ‚ osadzać chÅ‚opów; powstawaÅ‚y folwarki soÅ‚tysie
• partycypowaÅ‚ w dochodach feudaÅ‚a (1/6 czynszów i 1/3 kar sÄ…dowych)
• prawo posiadania jatek, mÅ‚yna itp.
Z drugiej strony miał obowiązek konnej służby wojskowej.
Pozycja spoÅ‚eczna i ekonomiczna soÅ‚tysów byÅ‚a stosunkowo mocna, mogli oni nawet konkurować ze Å›rednio zamożnÄ… szlachtÄ…. Z tego wzglÄ™du szlachta wymogÅ‚a na Jagielle Statut warcki (1423), na mocy którego mogÅ‚a wykupywać soÅ‚ectwa. Z biegiem czasu, od XV do XVII wieku, soÅ‚tysi stali siÄ™ nadzorcami paÅ„szczyźnianymi i pomocnikami wÅ‚aÅ›cicieli wsi.
W Polsce rozbiorowej i w okresie międzywojennym sołtys stał na czele najniższej jednostki podziału administracyjnego - gromady.
W latach 1954-1972 sołtys był pośrednikiem między mieszkańcami wsi a gromadzką radą narodową, po 1973 między mieszkańcami a gminną radą narodową oraz naczelnikiem gminy.
Od 1990 roku soÅ‚tys jest organem wykonawczym jednostki pomocniczej gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej - soÅ‚ectwa. Organem uchwaÅ‚odawczym jest zebranie mieszkaÅ„ców wsi, które też w bezpoÅ›rednich wyborach wybiera soÅ‚tysa i radÄ™ soÅ‚eckÄ… wspierajÄ…cÄ… soÅ‚tysa. SzczegóÅ‚owe regulacje dotyczÄ…ce granic (istniejÄ… soÅ‚ectwa wielowioskowe), uprawnieÅ„ soÅ‚tysa itp. regulowane sÄ… w statucie soÅ‚ectwa uchwalanym przez radÄ™ gminy.
Obecnie soÅ‚tysi, oprócz sÅ‚ów uznania, mogÄ… liczyć na to, co zaproponujÄ… im radni. Zwykle jest to 200-300 zÅ‚ miesiÄ™cznej diety, czasem uzależnionej od obecnoÅ›ci na sesjach rady gminy. I tzw. inkaso, czyli prowizja od zebranych podatków, siÄ™gajÄ…ca od 0,5 do kilku procent dostarczonej do urzÄ™du kwoty.
Kompetencje
• reprezentuje soÅ‚ectwo na zewnÄ…trz,
• zwoÅ‚uje i organizuje zebranie wiejskie, i w tym celu rozwiesza ogÅ‚oszenia o zebraniu wiejskim w takim miejscu i terminie, aby zapewnić jak najszerszy udziaÅ‚ mieszkaÅ„ców soÅ‚ectwa,
• realizuje uchwaÅ‚y rady gminy dotyczÄ…ce soÅ‚ectwa, a także umożliwia zapoznanie siÄ™ z uchwaÅ‚ami rady jak najszerszemu krÄ™gowi mieszkaÅ„ców soÅ‚ectwa,
• w zakresie ustalonym przez radÄ™ gminy dokonuje poboru podatków rolnego i leÅ›nego, jako inkasent organu podatkowego,
• uczestniczy w sesjach rady gminy, a także w pracach jej organów bez prawa do gÅ‚osowania.
• zobowiÄ…zany jest brać udziaÅ‚ w posiedzeniach komisji rady gminy, jeÅ›li rozpatrywane sÄ… sprawy soÅ‚ectwa.
WedÅ‚ug Rocznika Statystycznego Województw z 2014 r. w kraju byÅ‚o 40 382 soÅ‚tysów.
Wszystkim Sołtysom z okazji Ich Święta składamy najlepsze życzenia!
WYG
