Bezpieczna żywność – czyli jaka?

Organizm dziecka ma pod tym względem szczególne wymagania
Obchodzony 7 kwietnia Światowy Dzień Zdrowia w tym roku organizowany jest pod hasłem „Bezpieczeństwo żywności”.

Światowa Organizacja Zdrowia przypomina z tej okazji o podstawowych zasadach utrzymania bezpieczeństwa żywności: zachowaniu higieny, oddzielaniu żywności surowej od przegotowanej, starannym przygotowywaniu posiłków, przechowywaniu żywności w odpowiedniej temperaturze i korzystaniu z wody i produktów żywnościowych ze sprawdzonych źródeł[1]. Szczególnego znaczenia nabierają te zasady w odniesieniu do żywności przeznaczonej dla najmłodszych.

Jak wybierać?

Wybierając produkty dla niemowlęcia lub dziecka, należy szczególną uwagę zwrócić na ich jakość i źródło pochodzenia. Układ trawienny i wydalniczy dziecka w pierwszych latach życia, tak jak cały jego organizm, jest nie w pełni dojrzały. Może nie poradzić sobie z trawieniem wszystkich składników, a co więcej – o wiele silniej reaguje na ich nadmiary i niedobory oraz na potencjalne zanieczyszczenia. Pamiętajmy, że w trakcie pierwszych 1000 dni życia dziecka trwa proces tzw. programowania żywieniowego. Od samego początku możemy mieć wpływ na kształtowanie się metabolizmu dziecka ale również wyrobić u niego prawidłowe lub nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Możemy też decydować, czy żywność, którą spożywa, jest dobrej czy złej jakości. Wszystko to ma szczególne znaczenie, bo od naszego postępowania w tym krytycznym okresie rozwoju dziecka w dużej mierze zależy jego przyszłe zdrowie.

Dla malucha wybieraj sezonowe warzywa i owoce, zrezygnuj z nowalijek i wczesnych odmian warzyw, które mogą kumulować szkodliwe dla zdrowia substancje. Mięso, ryby, nabiał, przeznaczone dla dziecka, powinny pochodzić wyłącznie ze sprawdzonych źródeł – z kontrolowanych hodowli. Kupując produkty świeże możesz ocenić ich wygląd, barwę i zapach. Natomiast jeśli korzystasz z produktów wcześniej pakowanych – zrezygnuj z tych, w których składzie znajdziesz dodatki, takie jak sól, cukier, konserwanty czy barwniki. Unikaj żywności wysoko przetworzonej z tzw. dorosłej półki – zazwyczaj ma ona niską wartość odżywczą i dostarcza głównie nadmiar cukru, soli i substancji dodatkowych (E…). Dodatkowo zmniejsza też apetyt dziecka na warzywa i owoce. Zawsze sprawdzaj też termin przydatności do spożycia lub datę minimalnej trwałości produktu. Wiele informacji na temat składu i przeznaczenia danego produktu możesz wyczytać z umieszczonej na nim etykiety.

Pamiętaj, dziecko to nie mały dorosły: nie wystarczy zmniejszenie porcji, by dostosować posiłek do jego potrzeb i możliwości. Np. normy zawartości pestycydów w produktach dla dzieci są aż 5000 razy ostrzejsze niż w „dorosłej żywności”[2]. Poniżej interesujące porównanie[3]:

„Eko” i „bio” – znaczy najlepsze?

Kupując produkty oznaczone etykietkami „eko”, „bio” lub „organic” mamy pewność, że pochodzą one z określonego typu upraw – z rolnictwa ekologicznego. Tego typu oznaczenia nie są jednak gwarancją, że smak i wartość odżywcza tych produktów będą lepsze niż analogicznego produktu otrzymanego metodami upraw konwencjonalnych. Oprócz przykuwających uwagę znaczków na opakowaniu, zwracajmy też uwagę na rzeczywisty skład produktu, np. dodatek soli czy cukru. Produkty dla dzieci powinny być ich pozbawione. 

Warto pamiętać, że spośród produktów roślinnych najlepsze dla malucha będą te, które są uprawiane w strefie klimatycznej Waszego zamieszkania. Krajowe produkty nie wymagają długiego transportu. Dzięki temu zbierane są dopiero po osiągnięciu przez nie dojrzałości, rozwijają pełnię smaku i zachowują najwyższą wartość odżywczą, tak niezbędną małemu organizmowi do prawidłowego wzrostu i rozwoju.

Zawsze bezpieczne

Bez względu na porę roku dla dziecka poniżej 3. roku życia zawsze odpowiednie będą produkty z kategorii tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Dla niemowląt taką „specjalistyczną” żywnością jest mleko mamy, zawierające wszystkie składniki potrzebne jego organizmowi. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia i jego kontynuację po rozszerzeniu diety do 2. roku życia.

Z kolei jakość dostępnej w sklepach, gotowej żywności dla niemowląt i najmłodszych dzieci regulowana jest w prawie, zarówno krajowym, jak i unijnym, a przestrzeganie surowych norm jest stale nadzorowane. Produkty takie zawierają m.in. odpowiednią ilość składników odżywczych, w tym ograniczoną zawartość soli i cukru. Na ich etykietach muszą znaleźć się informacje o pełnym składzie oraz wartości odżywczej, a także wiek dziecka, od jakiego można podawać produkt.

Bezpieczne dla najmłodszych będą też produkty pasteryzowane, takie jak przeciery czy sosy, przygotowane przez nas samodzielnie w domu ze świeżych, sezonowych warzyw i owoców. Pod warunkiem oczywiście, że zadbamy o odpowiednie źródło ich pochodzenia oraz higienę ich przygotowywania.

Sposób przygotowania ma znaczenie

W przypadku żywności dla dzieci w pierwszych latach życia szczególne znaczenie ma także sposób jej przygotowania. Od niego zależy bowiem, ile składników odżywczych pozostanie w przygotowanym posiłku, a także jak będą wyglądały dania, co dla malucha w tym wieku ma szczególne znaczenie.

Najlepiej stosować takie techniki przetwarzania żywności jak: pieczenie, gotowanie, gotowanie na parze czy duszenie. Im krótszy będzie czas obróbki termicznej produktów, tym więcej cennych witamin i składników mineralnych zachowamy w potrawie. Dlatego też dla starszych dzieci nie rozgotowujmy zbytnio warzyw. Pozostaną wtedy wartościowym posiłkiem i zachowają apetyczny wygląd.

Więcej informacji na temat prawidłowego żywienia kobiet w ciąży i dzieci w pierwszych latach życia można znaleźć na edukacyjnej platformie www.1000dni.pl.