Na Białorusi trwa w najlepsze budowa elektrowni atomowej. Powstaje ona w obwodzie grodzieńskim, w pobliżu miasta Ostrowiec, niedaleko granicy litewsko-białoruskiej, w odległości 30 km od granicy z Litwą i 50 od Wilna i ok. 250 km od granicy z Polską.
BiaÅ‚oruska elektrownia jÄ…drowa ma siÄ™ skÅ‚adać z dwóch bloków energetycznych rosyjskiej produkcji z reaktorami nowej generacji WWER-1200 o mocy 1200 MW każdy. Okres eksploatacji przewidziano na 60 lat. Paliwem ma być nisko wzbogacony uran U-235. Uruchomienie pierwszego bloku ma nastÄ…pić w 2018 roku, a kolejnego dwa lata później.
Ani Polska, ani Litwa nie bÄ™dÄ… sprowadzać energii elektrycznej z budowanej na BiaÅ‚orusi elektrowni jÄ…drowej Ostrowiec, gdyż uważajÄ… jÄ… za „nieczystÄ…”, bo budowana jest przez RosjÄ™.
Jest jednak i inny problem. Jak podaje beÅ‚sat.eu, zużyte paliwo, które jest o wiele bardziej niebezpieczne, niż inne radioaktywne odpady, pozostanie na BiaÅ‚orusi, a w dodatku nie ma gdzie go bezpiecznie skÅ‚adować. To prawie 27 ton substancji promieniotwórczych z każdego reaktora rocznie. PoinformowaÅ‚ o tym moskiewski fizyk, ekspert BiaÅ‚oruskiej Kampanii AntyjÄ…drowej Andrej Ożarowski w odpowiedzi na publikacjÄ™ belsat.eu pod tytuÅ‚em: „Elektrownia jÄ…drowa w Ostrowcu popracuje 60 lat, odpady pozostanÄ… na tysiÄ…clecia”.
Andrej Ożarowski tÅ‚umaczyÅ‚, że bez wzglÄ™du na to, iż w umowie pomiÄ™dzy RosjÄ… i BiaÅ‚orusiÄ… przewidziane jest, że zużyte paliwo atomowe bÄ™dzie wysyÅ‚ane do Rosji do przetworzenia, uzyskane tam substancje bÄ™dÄ… wracać na BiaÅ‚oruÅ›. Federacja Rosyjska póki co nie posiada zakÅ‚adu, który mógÅ‚by recyklingować paliwo z tego typu reaktorów, jakie rosyjska firma postawiÅ‚a na BiaÅ‚orusi.
Projekt BiaÅ‚oruskiej Elektrowni Atomowej zakÅ‚ada, że wykorzystane paliwo przez kilka lat bÄ™dzie skÅ‚adowane na terenie elektrowni, pod warstwÄ… wody, w celu ochÅ‚odzenia. Potem powinno być ono wywiezione do Rosji, ale póki co, nie wiadomo jak i gdzie.
„Póki co nie ma zakÅ‚adów, technologia przetwarzania jest nieznana, tak jak i nieznani sÄ… potencjalni użytkownicy produktu recyklingu. Wykorzystane w Ostrowcu paliwo nieokreÅ›lenie dÅ‚ugo bÄ™dzie odpadem, a nie surowcem” – napisano we wnioskach ekspertyzy ekologicznej.
Według danych zawartych w ekspertyzie, każdy reaktor będzie w ciągu roku zużywał 26,7 tony paliwa, co po 60 latach eksploatacji da 1602 tony tylko z jednego reaktora.
„Zużyte paliwo atomowe zawiera takie niebezpieczne radionuklidy, jak produkty rozpadu uranu (cez, stront), a także pluton, który powstaje w procesie napromieniowania uranu. Okres poÅ‚owicznego rozpadu plutonu to 24 tysiÄ…ce lat! Przy normalnej eksploatacji, takie radionuklidy nie powinny trafiać do Å›mieci. WÅ‚aÅ›nie na tym polega niebezpieczeÅ„stwo zwiÄ…zane ze zużytym paliwem, o wiele wyższe, niż niebezpieczeÅ„stwo zwiÄ…zane z innymi radioaktywnymi odpadami” - tÅ‚umaczyÅ‚ dla belsat.eu ekspert BiaÅ‚oruskiej Kampanii AntyjÄ…drowej Andrej Ożarowski.
Czy jest już czego się bać? Miejmy nadzieję, że nie.
Polskie odpady radioaktywne w Rosji ( na razie)
Tymczasem we wrzeÅ›niu 2016 roku do Oziorska, poÅ‚ożonego w regionie CzelabiÅ„skim, w Rosji, (miasto zostaÅ‚o zaÅ‚ożone w 1945 r. jako siostrzany kompleks radzieckiego programu nuklearnego, a obecnie pozostajÄ…ce w gestii Federalnej Agencji Atomowej Rosotom), wyruszyÅ‚a ostatnia partia zużytego paliwa jÄ…drowego wysÅ‚anego przez PolskÄ™. Radioaktywne odpady zostaÅ‚y wyprodukowane w polskim reaktorze jÄ…drowym w Åšwierku. Informacja o transporcie zostaÅ‚a przekazana przez Polonijne Centrum Kultury w Kaliningradzie, które powoÅ‚aÅ‚o siÄ™ na informacje wywodzÄ…ce siÄ™ z polskich mediów. W eksperymentalnym reaktorze atomowym w Åšwierku miaÅ‚o zostać wytworzonych 51 jednostek zużytego paliwa jÄ…drowego, które wyruszyÅ‚y w drogÄ™ do Rosji. W ciÄ…gu ostatnich 7 lat z Polski do Rosji wywieziono 2,5 tysiÄ…ca jednostek zużytego paliwa jÄ…drowego.
Atomowe składowisko na Suwalszczyźnie?
Odpady promieniotwórcze w Polsce powstajÄ… też w wyniku stosowania radioizotopów w medycynie, przemyÅ›le i badaniach naukowych, podczas produkcji otwartych i zamkniÄ™tych źródeÅ‚ promieniowania.
Stosunkowo maÅ‚o osób wie, że w Polsce już od 1961 roku dziaÅ‚a skÅ‚adowisko odpadów radioaktywnych. ZakÅ‚ad Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych, jedyny tego rodzaju obiekt w Polsce, funkcjonuje w gminie Różan nad NarwiÄ…, w odlegÅ‚oÅ›ci okoÅ‚o 90 km od Warszawy.
Na to skÅ‚adowisko, zlokalizowane na terenie dawnego carskiego fortu (zbudowanego w pierwszej dekadzie XX wieku), trafiajÄ… przede wszystkim odpady z Instytutu Energii Atomowej w Åšwierku oraz odpady przemysÅ‚owe i medyczne. Z uwagi na ograniczonÄ… pojemność skÅ‚adowiska w Różanie (zajmuje ono powierzchniÄ™ 3 hektarów) szacuje siÄ™, że jego zapeÅ‚nienie nastÄ…pi okoÅ‚o roku 2022. Teraz dochodzi jeszcze potrzeba skÅ‚adowiska dla nowej atomowej „produkcji”, bo dyskusje na temat polskiej atomowej wciąż trwajÄ…. Decyzja o ostatecznym pogrzebaniu projektu budowy polskiej elektrowni jÄ…drowej lub jego ożywieniu ma zapaść do koÅ„ca roku.
Nowe skÅ‚adowisko (tzw. typu powierzchniowego) bÄ™dzie znacznie wiÄ™ksze od istniejÄ…cego, bowiem, zgodnie z zaÅ‚ożeniami, bÄ™dÄ… na nie trafiaÅ‚y również odpady z elektrowni jÄ…drowych.
Ogłoszono przetarg
Ministerstwo Gospodarki, w maju 2013 roku, podpisaÅ‚o kontrakt na badania, które majÄ… wskazać najlepsze miejsce na lokalizacjÄ™ nowego skÅ‚adowiska radioaktywnych odpadów. Przetarg wygraÅ‚o konsorcjum w skÅ‚adzie: PaÅ„stwowy Instytut Geologiczny - PaÅ„stwowy Instytut Badawczy, Instytut Chemii i Techniki JÄ…drowej, Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i EnergiÄ… PAN, PrzedsiÄ™biorstwo Geologiczne Geoprojekt Szczecin Sp. z o.o. i ZakÅ‚ad Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych. Zamówienie jest finansowane ze Å›rodków NFOÅš. A wiÄ™c, jednak rzÄ…d myÅ›li o odpadach.
Wyłonienie najlepszej lokalizacji potrwa ok. 4 lat, budowa powinna ruszyć ok. 2018-19 r., a składowisko powinno zacząć działać w latach 2021-23.
Aż 15 mozliwych lokalizacji
Poszukiwania miejsca na nowe składowisko były prowadzone już w latach 90. Wytypowano wtedy 15 lokalizacji. Projekt jednak nie był kontynuowany z powodu sprzeciwu lokalnych społeczności. Właśnie te 15 miejsc może być teraz ponownie przeanalizowanych.
Przypomnijmy, iż wÅ›ród miejscowoÅ›ci, gdzie mogÄ… być skÅ‚adowane niezmiernie szkodliwe dla zdrowia i życia resztki z procesu technologicznego elektrowni, wymieniaÅ‚o siÄ™ m.in. Krasnopol, na polsko - litewskim pograniczu, w powiecie sejneÅ„skim, Tajno k. uzdrowiskowo - turystycznego Augustowa, nie mniej turystyczne tatarskie Kruszyniany, popegeerowskÄ… Pogorzel, leżącej leżące opodal uzdrowiskowej GoÅ‚dapi i polsko- kaliningradzkiej granicy, też popegeerowskie Rydzewo k. EÅ‚ku.
Za takÄ… lokalizacjÄ… odpadów radioaktywnych majÄ… przemawiać leżące na gÅ‚Ä™bokoÅ›ci 600 metrów zÅ‚oża granitu. Tyle tylko, że w wczeÅ›niejszych badaÅ„ geologicznych wynika, że jest on bardzo popÄ™kany.
Tajno, to przecież okolice Puszczy Augustowskiej, NATURA 2000 i moc innych tutejszych cudów przyrody. Kopać wiÄ™c tu nie wolno nawet borowiny, ale zÅ‚ożyć szkodliwe dla czÅ‚owieka odpady, i owszem.
Bardzo mocno buntowaÅ‚y siÄ™, już w 2012 roku, tatarskie Kruszyniany wraz z gminnymi Krynkami. SamorzÄ…d wysÅ‚aÅ‚ pismo do premiera sprzeciwiajÄ…ce siÄ™ takiej lokalizacji. Wskazuje na obszary NATURA 2000, cenne Wzgórza Sokólskie, turystyczny charakter tych terenów. A tutejsza Tatarka Å»aneta Bogdanowicz, która jako pierwsza zaczęła promować walory kuchni i kultury tatarskiej, prowadzi piÄ™kne gospodarstwo agroturystyczne, zaczęła wówczas zbieranie podpisów pod protestem.
Obecne w naszym województwie, a w szczególnoÅ›ci na SejneÅ„szczyźnie, Suwalszczyźnie, Pojezierzu Augustowskim lokalne spoÅ‚ecznoÅ›ci mocno protestujÄ… m.in. przeciwko farmom wiatrowym, biogazowniom rolniczym, czy nawet polsko-litewskiemu gazociÄ…gowi, a wczeÅ›niej przeciwko „mostowi” energetycznemu, bo te inwestycje ponoć szkodzÄ… zdrowiu, wiec chyba i na „cmentarzysko” odpadów radioaktywnych nie pozwolÄ….
Tymczasem, jak twierdzÄ… naukowcy, w ciÄ…gu 10 tysiÄ™cy lat „leżakowania”, odpady rozkÅ‚adajÄ… siÄ™ w takim „cmentarzysku” zaledwie w 50 procentach.
Jan Wyganowski
Fot: Deutsche Welle
