Fundusze Norweskie dla augustowskiej pszczoły. Ponad 2,7 mln zł na ochronę zapylacza

Środki z Funduszy Norweskich (Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego) wesprą projekt ochrony pszczoły augustowskiej

Umowa przekazania dofinansowania z MF EOG została podpisana przez dyrektor Departamentu Ochrony Przyrody i Leśnictwa NFOŚiGW Dianę Piotrowską oraz Nadleśniczego Nadleśnictwa Augustów Wojciecha Szostaka.

Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Augustów zrealizuje projekt pn. „Puszcza Augustowska i bartnictwo szansą na uratowanie ostatniej ostoi rodzimej pszczoły augustowskiej. LP lasy pszczołom, pszczoły lasom”. Działanie mające skutecznie chronić zapylacze otrzymało w sumie ponad 2,7 mln zł dotacji od NFOŚiGW pochodzących z funduszu MF EOG oraz budżetu państwa. W całości projekt będzie kosztować ok. 2,8 mln zł. Projekt będzie realizowany do kwietnia 2024 r.

Jest to jedna z pierwszych umów podpisywanych w ramach naborów z obszaru „Środowisko naturalne i ekosystemy” w programie „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”, finansowanym ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021.

Krajowi i zagraniczni partnerzy

Krajowymi partnerami beneficjenta - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwo Augustów - przy realizacji projektu będą: Nadleśnictwo Płaska w Żylinach, Nadleśnictwo Szczebra, Nadleśnictwo Głęboki Bród, Nadleśnictwo Pomorze i Rejonowe Koło Pszczelarzy w Augustowie. Jako partnerzy zagraniczni do przedsięwzięcia przyłączą się Państwowy Rezerwat Przyrody „Szulgan Tasz” z Rosji oraz Państwowe Gospodarstwo Leśne Grodzieński Leshoz z Białorusi.

- Przekazujemy tę dotację z Mechanizmu Finansowego EOG z satysfakcją, ale też z troską o pszczoły augustowskiej linii M, jako ważnego zasobu bioróżnorodności w Puszczy Augustowskiej. Szacowana liczebność populacji naturalnej pszczół linii M Augustowska wynosi w Polsce 700-800 rodzin pszczelich. Dobrze by było ich znacznie więcej. Co ważne dla nas, jest to gatunek owada rodzimego. Jest także jednym z gatunków zapylaczy, o które chcemy dbać szczególnie, pamiętając jak ważne są one m.in. dla naszego rolnictwa. Cieszy mnie szczególnie to, że projekt poprowadzą fachowcy - leśnicy z Nadleśnictwa Augustów - podkreślił wiceprezes NFOŚiGW Artur Michalski.

Współpraca przy projekcie ma umocnić relacje z partnerami w zakresie działań prośrodowiskowych oraz upowszechnić odpowiednią wiedzę i doświadczenie w Polsce, Białorusi i Rosji. Ochrona pszczół, jako zapylaczy będzie wiązać się nie tylko z zapewnieniem równowagi ekosystemów naturalnych, ale również pośrednio ze wzmocnieniem potencjałów i rezerwuarów produkcji żywności, które ma charakter ponadregionalny i międzynarodowy z pożytkiem dla wszystkich społeczności - uzupełnił prezes Michalski.

Podstawowym celem aktywności jest stworzenie nowych i poprawa istniejących warunków bytowania zapylaczy w lesie oraz przywrócenie pierwotnej rasy pszczoły augustowskiej linii M w Puszczy Augustowskiej. Ponadto przewiduje ona uzyskanie efektu zwiększenia odporności ekosystemu leśnego na negatywne zjawiska wynikające ze zmian klimatu, aktywnej ochrony zagrożonych gatunków i zwiększenia świadomości społecznej dotyczącej zachowania w równowadze entomofauny leśnej.

Projekt będzie realizowany na terenie pięciu nadleśnictw Puszczy Augustowskiej: Augustów, Głęboki Bród, Płaska, Pomorze i Szczebra (ich łączna powierzchnia to 93 288 ha). Nawiązuje do zrealizowanej w latach 2014-2016 inicjatywy pn. „Tradycyjne bartnictwo ratunkiem dzikich pszczół w lasach”, również dofinansowanej w ramach środków MF EOG w perspektywie 2009-2014. Podjęty został w związku ze zmianami klimatu i ekosystemów leśnych powodujących zmniejszanie się stanu gatunków zapylaczy i ich liczebności.

Cele projektu

90 procent dziko rosnących roślin wymaga pośrednictwa owadów zapylających, aby się rozwijać. Bez aktywności m.in. pszczół w ekosystemach leśnych zanikają śródleśne łąki i pastwiska, co ogranicza też egzystencję wielu gatunków fauny i generalnie rozwój hylocenozy.

Inicjatywa obejmie szereg działań, które pozwolą zrealizować cel zasadniczy, a pośrednio wpłyną na zwiększenie różnorodności biologicznej, populacji zwierząt i roślin w miejscu realizacji, a także w całej Puszczy Augustowskiej. Poprawi się także stan retencji leśnej. Zaplanowano m.in. zakładanie łąk kwiatowo-pożytkowych, organizację remiz leśnych, oczek wodnych, mini pasiek leśnych, wykonanie barci i zawieszenie kłód bartnych, hoteli, budek i domków zapylaczy, zakup rojów pszczoły augustowskiej.

Pszczoła augustowska pełni m.in. rolę gatunku parasolowego, który znacząco wpływa na ochronę innych gatunków zapylaczy (trzmiele, pszczoły samotnice, osy, motyle, muchówki, chrząszcze), co zwiększa różnorodność biologiczną. Efektem projektu będzie przywrócenie w ekosystemach leśnych rodzimej rasy pszczoły augustowskiej, ale też wielu gatunków zapylaczy, co poprawi stan lasów.

Projekt będzie miał stosowną oprawę informacyjną. W ramach działań promocyjno-edukacyjnych zaplanowano m.in. dwie konferencje tematyczne, imprezę plenerową „Barciowisko”, uruchomienie strony internetowej, a także opublikowanie książki "Bartnictwo i pszczelarstwo leśne ABC praktyka” (w języku polskim, rosyjskim i angielskim).

Wsparcie finansowe dla przedsięwzięcia Nadleśnictwa Augustów zostało przyznane ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 (dotacja ok. 2,4 mln zł), jak i z zasobów budżetu państwa (dotacja ok. 360 tys. zł).

Źródło: NFOŚiGW; Fot: Nadleśnictwo Augustów