Umożliwienie przekraczania bez wiz polsko-białoruskiego przejścia granicznego Rudawka na Kanale Augustowskim – to jeden z wniosków płynących z X posiedzenia Polsko-Białoruskiej Międzyrządowej Komisji Koordynacyjnej ds. Współpracy Transgranicznej, które odbyło się Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim w czwartek, 23 kwietnia br.
Mieczysław Baszko - przewodniczący podkomisji ds. współpracy międzyregionalnej i jednocześnie marszałek Województwa Podlaskiego, informował, że „Podkomisja z zadowoleniem przyjęła inicjatywę strony białoruskiej, znoszącą obowiązek wizowy dla tych obywateli UE, którzy będą przekraczać granicę w Białowieży. Jest to krok w dobrym kierunku, dlatego też Podkomisja zabiegać będzie o umożliwienie bezwizowego zwiedzania nie tylko terenu i obiektów Parku Narodowego „Bieławieżskaja Puszcza”, lecz całego obszaru trzech rejonów: Swisłockego, Kamienieckiego i Prużańskiego, tworzących białoruską część Euroregionu Puszcza Białowieska”. Zapowiedział też, że kierowana przez niego podkomisja podejmie starania na rzecz umożliwienia podobnych działań na przejściu granicznym Rudawka na Kanale Augustowskim – drugim, równie ważnym szlaku transgranicznym pogranicza.
Rudawka-Lesnaja, to polsko-białoruskie rzeczne przejście graniczne położone w powiecie augustowskim, w gminie Płaska, na Kanale Augustowskim. Uroczyste otwarcie przejścia odbyło się 30 kwietnia 2005 roku. Czynne jest od 1 maja do 1 października w godzinach 8.00-18.00 (8.00-20.00 czasu białoruskiego) dla międzynarodowego ruchu osobowego przy wykorzystaniu środków transportu wodnego znajdujących się na osobistym wyposażeniu. Odprawy osób oraz środków transportu prowadzone są na terytorium RP.
Przejście to jest jedynym rzecznym przejściem granicznym na wschodniej granicy Polski. W skład przejścia wchodzą placówka graniczna znajdująca się po stronie białoruskiej, graniczna śluza Kurzyniec oraz przesmyk dla kajaków.
Dla wygody turystów, w Augustowie została utworzona placówka konsularna Białorusi działająca od maja do października. Można w niej m.in. wyrobić wizę turystyczną, by przekroczyć granicę na Kanale Augustowski.
Przypomnijmy, że zgodnie z dekretem prezydenta Białorusi z 9 marca br., obcokrajowcy będą mogli zwiedzać białoruską część Puszczy Białowieskiej bez wiz. Bezwizowy tryb przekraczania granicy będzie działać jednak tylko na jednym przejściu: Białowieża – Piererow. Podstawą do takiego wjazdu na Białoruś, wyjazdu z kraju oraz tymczasowego pobytu na terenie Parku Narodowego "Puszcza Białowieska" będzie specjalny dokument.
Zgodnie z dekretem, Rada Ministrów ma opracować wzór odpowiedniej przepustki w ciągu trzech miesięcy. Najprawdopodobniej w sprzedaży uprawniających do przekroczenia granicy voucherów pośredniczyć będzie Białowieski Park Narodowy.
Podczas posiedzenia powrócił także problem małego ruchu przygranicznego na całym polsko- białoruskim pograniczu. Obradująca 1 kwietnia br. w Brześciu (Białoruś) podkomisja ds. współpracy międzyregionalnej Polsko-Białoruskiej Międzyrządowej Komisji Koordynacyjnej ds. Współpracy Transgranicznej, któremu przewodniczyli Mieczysław Baszko, Marszałek Województwa Podlaskiego oraz Michaił Iwanowicz Juchimuk, Pierwszy Zastępca Przewodniczącego Brzeskiego Obwodowego Komitetu Wykonawczego, przyjęła stanowisko, w którym pisze m.in.:” Strony postanawiają uznać za potrzebne i oczekiwane, z punktu widzenia rozwoju gospodarczego polskich i białoruskich regionów przygranicznych, wprowadzenie w życie Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o zasadach małego ruchu granicznego. Wprowadzenie małego ruchu granicznego przyczyniłoby się do rozwoju gospodarczego regionów, współpracy międzyregionalnej, wymiany handlowej oraz poprawy jakości życia mieszkańców terenów przygranicznych. Mogłoby także znacznie ułatwić i zaktywizować wzajemne korzystanie z bogatej oferty turystycznej, oferowanej po obu stronach granicy dla około miliona obywateli Białorusi i nieco ponad 600 tysięcy polskich obywateli, objętych umową.”
Mały ruch graniczny
Przypomnijmy, umowa o małym ruchu przygranicznym wciąż czeka na jej wdrożenie w życie. Już 22 czerwca 2010 roku, w przygranicznej w Kuźnicy Białostockiej, Bronisław Komorowski, pełniący wówczas obowiązki prezydenta RP, podpisał przyjętą wcześniej przez polski Sejm umowę o małym ruchu granicznym z Białorusią, a 11 listopada 2010 roku, a więc w dniu jak najbardziej uroczystym dla Polski, białoruski parlament ratyfikował umowę o bezwizowym ruchu przygranicznym między Rzeczpospolitą Polską, a Republiką Białoruś.
Zgodnie z postanowieniami umowy, mały ruch graniczny z Białorusią obejmować miał 93 jednostki podziału administracyjnego (gminy i miasta) województwa lubelskiego, mazowieckiego i podlaskiego zamieszkałe przez 590 tys. mieszkańców, w tym m.in. Białą Podlaską, Augustów, Bielsk Podlaski, Hajnówkę, Sokółkę, Siemiatycze, Sejny, Puńsk, a po stronie białoruskiej 89 jednostek podziału administracyjnego (rady wiejskie i miasta) z ok. 1 mln 100 tys. mieszkańców, w tym Brześć i Grodno.
Niestety, wielka polityka uniemożliwia wciąż ułatwienie życia mieszkańcom po obu stronach granicy. Tymczasem inny unijny kraj – Łotwa – już od 3 lat ma mały bezwizowy ruch przygraniczny z Białorusią. Polska nie, bo nasze władze od zawsze ostro krytykowały tamtejszego prezydenta.
Z dobrych wiadomości można odnotować tylko uruchomienie od 2014 roku w Kuźnicy Białostockiej nowego przejścia granicznego dla niezmotoryzowanych między Polską a Białorusią. Pas dla pieszych i rowerzystów to efekt działań portalu Portal Europa, który przez kilkanaście miesięcy prowadził akcję w na rzecz dostosowania polsko-białoruskiej i polsko-ukraińskiej granicy do innych zewnętrznych granic Unii Europejskiej. Pomysł wsparło polskie MSW i wojewoda podlaski. W efekcie władzom województwa udało się zdobyć 900 tys. zł na modernizację przejścia.
Z kolei w październiku 2013 r. otwarto piesze przejście turystyczne w sercu puszczy Białowieskiej. Punkt graniczny „Białowieża-Pererow” mogą przekraczać obywatele wszystkich krajów. Przejście działa jedynie sezonowo i w określonych godzinach. Od 1 października do 31 marca od 10.00 do 20.00, a od 1 kwietnia do 30 września od 9.00 do 21.00.
Słuch wszelki zaginął natomiast o innych nowych przejściach dla zmotoryzowanych. Tymczasem polsko-białoruski zespół ds. współpracy transgranicznej od lat postuluje otwarcie lokalnych przejść w Lipszczanach, Chworościanach, Jałówce, Tokarach, by po wejściu w życie umowy ruchu bezwizowym, ludzie mieli blisko do bliskich. Wszak i tu, podobnie jak i na odcinku litewskim, granicę przeprowadzano po wojnie często przez połowę wsi, gospodarstwa. Przed wejściem do Schengen, mieszkańcy polsko-białoruskiego pogranicza mogli przynajmniej udać się prostą drogą na groby bliskich w Święto Zmarłych. Otrzymywali jednodniowe przepustki, a szlabany podnoszono m.in. w Lipszczanach i innych przygranicznych miejscowościach.
UE „odmrozi” stosunki z Białorusią?
Być może nastąpi „odwilż” w stosunkach UE - Białoruś, a tym samym i Polska zmieni swoją retorykę wobec tamtejszych władz, co pozwoli m.in. na realizację umowy o małym ruchu granicznym. A. Łukaszenka, już od jakiegoś czasu nie jest bowiem „ostatnim dyktatorem w Europie”. To „zaszczytne” miano dzierży obecnie Władimir Putin.
Jak podaje unijny portal Euroobserwer.eu, Białoruś może zrobić pierwszy krok w kierunku ruchu bezwizowego z UE, jeśli zwolni więźniów politycznych do szczytu Partnerstwa Wschodniego w maju br. Według danych Centrum Praw Człowieka "Wiasna", na Białorusi jest obecnie siedmiu więźniów politycznych,
17 kwietnia, w Mińsku, doszło nawet do spotkania prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki z unijnym komisarzem ds. polityki sąsiedztwa, Johannesem Hahnem. Podczas spotkania rozmawiano o nadchodzącym szczycie Partnerstwa Wschodniego w Rydze i rozwoju stosunków dwustronnych między Mińskiem a UE.
Według portalu polskiego MSZ, Łukaszenka dotychczasowy dialog określił jako pozytywny. Wskazał również na pojawienie się nowych kierunków i interesów dwustronnej współpracy.
Unijne pieniądze na białoruskie drogi
Unijne instytucje finansowe już zrobiły pierwsze kroki ku normalizacji stosunków z Białorusią. W styczniu br. Bank Światowy poinformował, że udzieli Białorusi kredytu wysokości 250 mln dol., m.in. na modernizację drogi Mińsk-Grodno - poinformował w piątek przedstawiciel Ministerstwa Transportu i Komunikacji Białorusi. Odpowiednie porozumienie zostało podpisane 08 stycznia br..
Projekt, na który ma zostać przeznaczona pożyczka, przewiduje modernizację niektórych odcinków trasy M6 Mińsk-Grodno oraz działania na rzecz rozwiązania problemu kolejek na granicy z Polską poprzez uproszczenie procedur celnych. Dzięki realizacji projektu w części dotyczącej procedur na granicy planowane jest zwiększenie przepustowości przejścia granicznego Bruzgi-Kuźnica Białostocka z 700 do 1700 ciężarówek dziennie.
Wiceminister transportu Alaksiej Awramienka powiedział, że realizacja projektu rozpocznie się od remontu drogi Mińsk-Grodno. Równolegle ma zostać unowocześniony system koordynacji ruchu drogowego, który pozwoli kierowcom na bieżąco informować odpowiednie służby o problemach na drodze.
Karty Polaka
Tymczasem Łukaszenka zrobił krok wstecz w dziedzinie praw mniejszości. Rząd Łukaszenki niedawno dokonał zmian prawnych, które zabraniają lokalnym urzędnikom posiadania Kart Polaka - dokumentu wydawanego przez polski MSZ dla osób polskiego pochodzenia, mieszkających w byłych republikach radzieckich. Posiadaczom Karty umożliwiona uzyskanie wizy i zezwolenia na pracę w Polsce. Białoruscy parlamentarzyści, pracownicy publiczni, żołnierze i ratownicy również mają zakaz posiadania tej karty i muszą ją oddać, jeśli już otrzymali.
Według PAP, do 15 maja 2014 roku, polskie konsulaty otrzymały około 140 tysięcy wniosków o Kartę Polaka, a wydały około 110 tysięcy kart. Większość Kart wydano na Białorusi (63.000), na Ukrainie (60.000), a 7.500 w krajach bałtyckich.
Polski hrabia prezydentem Białorusi?
W tym roku na Białorusi odbędą się wybory prezydenckie. Nie wiadomo jeszcze, czy wystartuje w nich Łukaszenka. Chęć startu wyraził natomiast polski hrabia. Jak podaje portal Znadniemna.pl, działacz polonijny z Mińska, członek Związku Polaków na Białorusi, wielokrotny kandydat na prezesa ZPB, hrabia Aleksander Pruszyński zapowiedział swój start w tegorocznych wyborach prezydenckich na Białorusi.
Z listem otwartym, adresowanym do urzędującego prezydenta Aleksandra Łukaszenki hrabia Pruszyński wystąpił na łamach opozycyjnego dziennika „Narodnaja Wola”. „Chciałbym poinformować Pana i obywateli Białorusi o tym, że wezmę udział w wyborach prezydenckich” – oświadcza na samym początku swojej odezwy do prezydenta i narodu Białorusi 81-letni polityk.
Swój start w wyścigu prezydenckim hrabia Aleksander Pruszyński uzasadnia chęcią dotarcia do szerokich mas społecznych z ideą reform społeczno-gospodarczych wzorowanych na modelu gospodarczym Singapuru. Przyszły kandydat na prezydenta Białorusi przypomina, że dzięki rządom reformatora Lee Kuan Yewa i jego następców Singapur stał się kwitnącym i zamożnym miastem-państwem.
Hrabia Aleksander Pruszyński już próbował rywalizować z Aleksandrem Łukaszenką w pierwszych wyborach prezydenckich na Białorusi w 1994 roku. Wówczas nie został jednak zarejestrowany, jako kandydat na prezydenta, gdyż nie posiadał białoruskiego obywatelstwa. Kilka lat temu nadano mu obywatelstwo Białorusi.
Hrabia Aleksander Pruszyński urodził się w majątku Rohoźnica (obecnie w rejonie mostowskim obwodu grodzieńskiego) 4 maja 1934 roku w rodzinie pisarza Ksawerego Pruszyńskiego i Marii z Meysztowiczów. Po wojnie trafił do USA, długo mieszkał w Kanadzie działając w środowisku polonijnym i zajmując się działalnością wydawniczą.
W latach 90. minionego stulecia hrabia przyjechał na Białoruś, gdzie aktywnie włączył się w działalność społeczno-polityczną. Został między innymi członkiem Związku Polaków na Białorusi. Jako delegat kilku zjazdów ZPB wielokrotnie ubiegał się o stanowisko prezesa organizacji, zdobywając w tajnym głosowaniu zaledwie kilka głosów.
Jan Wyganowski
Na fot: kanał Augustowski
