W piątek, 5 sierpnia o 14.00 w Oniksztach (Anykščiai) - mieście w północnej Litwie, nad rzeką Świętą, na Wąskotorowym Dworcu Kolejowym firma VšĮ Aukštaitijas siaurasis geležinkelis (Wąskotorówka Auksztoty) zaprezentowała publiczności nowo wyposażony wagon z sauną i wanną z hydromasażem.
To rozrywka, która na Litwie nie ma odpowiednika - kąpiel w saunie i jacuzzi na szynach! Autor pomysłu, dyrektor VšĮ "Aukštaitijas siaurasis geležinkelis" dr Darius Liutikas w swoim przemówieniu otwierającym tę nową atrakcję kolejową cieszył się z nowo zrealizowanego pomysłu na Litwie.
- Każdego roku staramy się przedstawiać ekscytujące wiadomości turystom i lokalnym społecznościom. Ruchoma sauna z wanną to nasz najważniejszy projekt na 2022 rok. Wierzę, że dziedzictwo kulturowe można prezentować w innowacyjny i pomysłowy sposób. Turyści zainteresowani rozrywką w Saunie (Pirtelﾤ) i mieszkańcy regionu po raz kolejny zwrócą uwagę na nasze cenione unikatowe dziedzictwo kulturowe. Wierzę, że sauna wąskotorowa stanie się dobrze znanym i rozpoznawalnym obiektem w krajobrazie Aukštaitija”- powiedział dr Dariusz Liutikas.
Obecny na uroczystości minister transportu Marius Skuodis przypomniał swoją pierwszą znajomość z wąskotorówką.
- Po raz pierwszy przyjechaliśmy do Onikszty jeszcze w szkole. Dziś jest wyjątkowy dzień, taki obiekt będzie prawdopodobnie pierwszym na świecie, a Litwa będzie mogła się pochwalić i konkurować z miłośnikami sauny - Finami. To powinno sprawić, że nasza wąskotorówka i jej sauna będzie sławna także poza Litwą. Życzę, aby jak najszybciej uruchomiono saunę na kółkach, a zabytkową lokomotywę parową napędzaną drewnem opałowym – powiedział minister transportu.
Pomysł został również przyjęty z zadowoleniem przez udziałowców VšĮ „Aukštaitijas siaurasis geležinkelis” oraz merów gmin powiatów oniksztyńskiego i poniewieskiego, którzy uczestniczyli w uroczystości.
Ci, którzy licznie zgromadzili się na prezentację tej wyjątkowej rozrywki, mieli okazję nie tylko posłuchać rad mistrza sauny, ale także poznać i obejrzeć wagonik z sauną, a nawet zamówić tę rozrywkę.
Według Rasy Povilavičienė, kierownika działu organizacji podróży i zarządzania projektami VšĮ „Aukštaitijas siaurasis geležinkelis”, ta nowa rozrywka będzie dostępna dla wszystkich przez cały rok. Urlopowicze będą mieli możliwość wyboru nawet kilku tras przejazdu wagonem-łaźnią. Z dworca kolejowego Anykščiai będzie można udać się nad jezioro Rubikai.
Druga trasa biegnie z przystanku „Pagoja” do parku rozrywki WakePond. Natomiast pasażerowie z Dworca Wąskotorowego w Poniewieżu będą mogli udać się nad staw Raguvėlė.
Bar z nostalgią i wizją
Podczas prezentacji wagonu z sauną miało miejsce otwarcie nowo wyposażonej kawiarni-baru „Reisas” w kompleksie stacji kolejki wąskotorowej w Oniksztai. Według dostawców usług cateringowych, dla pasażerów wąskotorówki, mieszkańców miasta i gości miast jest to industrialny bar, który daje odwiedzającym wrażenie nostalgii za przeszłością i wizji przyszłości. Twórcy baru przywitali liczną grupę klientów i gości bogatym i ekskluzywnym menu potraw i napojów, wspaniałym programem świątecznym i dyskoteką do białego rana.
Kolej wąskotorowa w Oniksztach ma bogatą historię.
Pod koniec XIX wieku, kiedy na Litwie powstała sieć kolei szerokotorowej i aby ją zaopatrywać w ładunek i pasażerów, w najważniejszych punktach trzeba było wybudować koleje wąskotorowe. Kolej wąskotorowa była budowana w kilku etapach. W 1891 r. rozpoczęto budowę, a 11 listopada 1895 r. otwarto odcinek Święciany-Pastovų o szerokości 750 mm.
W 1898 r. wybudowano kolej do Poniewieża. Pierwsze pociągi zaczęły kursować na nowym odcinku jesienią 1899 roku. W chwili otwarcia kolej wąskotorowa miała 2 zajezdnie, 15 parowozów, 112 wagonów towarowych, 58 wagonów osobowych różnych typów, 6 wagonów pocztowych i 154 platformy towarowe. W 1903 r. przewiozła 65 000 ton ładunku i 40 632 pasażerów.
Pierwszy etap rozwoju litewskiej kolei wąskotorowej związany jest ze strukturą gospodarczą carskiego imperium rosyjskiego. Ten odcinek kolejki wąskotorowej przewoził różne ładunki, głównie materiały leśne i pasażerów. Przed I wojną światową młyny Poniewieża dostarczały mąkę na Litwę, europejską część Rosji i inne kraje.
Przy budowie odcinków kolei wąskotorowej na Litwie międzywojennej uwzględniono potrzeby majątków ziemskich, spółdzielni, cegielni i mleczarni. W 1921 roku przedłużono budowę kolei wąskotorowej z Gubernii do Szawli. Później był odcinek od Pasvalis do Biržai. W latach 1937-1938 wybudowano odcinek z Poniewieża do Joniszki.
Znaczenie kolejki zmieniało się w różnych okresach. Na początku swojego istnienia wąskotorówką przewożono różne ładunki oraz pasażerów. Kolej wąskotorowa przetrwała okres międzywojenny, kiedy to znalazła szerokie zastosowanie w różnych gałęziach gospodarki.
Według Jonasa Bernatavičiusa, weterana kolei wąskotorowej, w czasach sowieckich linią wąskotorową przejeżdżało do 24 pociągów dziennie.
Po przywróceniu Niepodległości Litwy kolej wąskotorowa funkcjonowała we wspólnych działaniach firmy Lietuvos geležinkeliai. W 1999 przewóz ładunków został wstrzymany i 1 listopada tego samego roku w Zarządzie Transportu Pasażerskiego powołano jednostkę strukturalną „Kolejka Wąska”. W 2001 roku przestała pełnić funkcję środka transportu i powstała tylko jako pociąg historyczno-turystyczny.
Obecnie działający 68, 4 km odcinek kolejki wąskotorowej z Panevėžys przebiega przez miejscowości Taruškis, Raguvėliės, Surdegis, Troškūnis, Anykščius, Bičionis, Rubikiai.
Natomiast w skład chronionego przez państwo kompleksu wchodzą: odcinki kolei wąskotorowej Panevėžys-Biržai, Panevėžys-Rubikiai, Joniškėlis-Linkuva o łącznej długości 179 km o powierzchni 1340 ha, stacje kolejowe, budynki produkcyjne, konstrukcje drogowe.
WYG
Źródła i fot: Ministerstwo Transportu i Łączności RL; VšĮ Aukštaitijas siaurasis geležinkelis (Wąskotorówka Auksztoty)
