Zaprezentowany został raport końcowy z badań zrealizowanych dzięki wsparciu Komisji Europejskiej, który zawiera kluczowe zagadnienia dotyczące utworzenia Turystycznego Transgranicznego Obszaru Funkcjonalnego na granicy polsko-litewskiej.
Raport, na zlecenie twórców Obszaru, jako przyszłego katalizatora rozwoju turystyki na pograniczu wykonała firma Kreatus z Bielsko-Białej.
W granicach Obszaru (TTOF) znalazło się ostatecznie dziewięć polskich jednostek samorządu terytorialnego (miasto Sejny i gminy: Sejny, Giby, Krasnopol, Puńsk, Jeleniewo, Rutka-Tartak, Szypliszki i Wiżajny) oraz trzy litewskie jednostki samorządu terytorialnego (rejony: kalwaryjski, łoździejski i wyłkowyski).
W lutym 2021 r. podpisany został dokument: „Porozumienie o utworzeniu turystycznego transgranicznego obszaru funkcjonalnego „Jatvingia – kraina Jaćwingów” na pograniczu polsko-litewskim”.
Ocena potencjału
Pierwszym etapem procesu tworzenia TTOF była ocena potencjału turystycznego pogranicza polsko-litewskiego.
Jednym z kluczowych atutów obszaru jest jego strategiczna, transgraniczna lokalizacja i peryferyjność, która stwarza doskonałe warunki do rozwoju oferty „slow tourism”. TTOF charakteryzują unikalne walory przyrodnicze, niski wskaźnik urbanizacji i ciekawe 13 walory kulturowe, w tym dziedzictwo średniowiecznego ludu Jaćwingów, zamieszkującego tereny znajdujące się obecnie w granicach polskiej i litewskiej części TTOF. Dziedzictwo Jaćwingów wyraźnie wyróżnia TTOF na tle sąsiednich destynacji turystycznych.
Jednocześnie za najsłabsze elementy obecnej oferty turystycznej obszaru uznano m.in.: niską jakość infrastruktury turystycznej, niewystarczające przygotowanie zawodowe kadr zarządzających turystyką oraz niesymetryczny system informacji turystycznej po obu stronach granicy.
Zauważalny jest także brak transgranicznych działań informacyjno-promocyjnych, zachęcających do skorzystania z atrakcji po drugiej stronie granicy. Oferta turystyczna obszaru jest znacznie mniej konkurencyjna niż oferty sąsiednich destynacji polskich i litewskich. Cechuje ją niska jakość, atrakcyjność i innowacyjność oraz brak transgranicznych produktów turystycznych.
Ocena potencjału turystycznego ujawniła słabości oferty i infrastruktury turystycznej po obu stronach granicy, ale jednocześnie potwierdziła, że obszar posiada wyróżniające walory i zasoby, na których można oprzeć atrakcyjną ofertę turystyczną.
Cztery kierunki turystyczne
Rezultatem oceny potencjału turystycznego było wskazanie czterech wiodących konceptów rozwoju turystyki w ramach TTOF. Każdy z nich bazuje na spójnych tematycznie walorach kulturowych lub przyrodniczych, powiązanych z komplementarnymi elementami potencjału turystycznego obszaru. Koncepty uwzględniają produkty turystyczne dostępne już obecnie po obu stronach granicy oraz przyszłe produkty turystyczne, które powstaną dzięki współpracy interesariuszy TTOF.
Największy potencjał do rozwoju transgranicznych produktów turystycznych posiada koncept „Tajemnicza kraina Jaćwingów”. Jest on już częściowo obecny w ofercie turystycznej obszaru i cieszy się największym zainteresowaniem turystów. Z dziedzictwem kulturowym i historycznym wiążą się także dwa kolejne koncepty: „Magiczne pogranicze” i „Wspólne dziedzictwo”, ale posiadają one mniejszy potencjał do rozwoju oferty turystycznej. Ostatni koncept „Zielone zacisze - niespieszna turystyka i zdrowe życie” opiera się na wysoko cenionych przez turystów walorach przyrodniczych oraz uwzględnia rozwój bazy turystycznej i uzupełniające formy spędzania czasu wolnego. Stanowi on niezbędne dopełnienie trzech pozostałych konceptów.
Jako kluczowe obszary geograficzne, z których turyści będą napływać do TTOF zidentyfikowano: Europę Północną (republiki bałtyckie i Skandynawia), Europę Wschodnią (Rosja, Białoruś, Ukraina) oraz wybrane państwa Europy Południowej i Zachodniej. Istotnym warunkiem rozwoju oferty turystycznej jest budowa tożsamości marki TTOF, identyfikacja markowych produktów turystycznych TTOF oraz opracowanie systemu identyfikacji wizualnej marki. Marce nadano roboczą nazwę „Jatvingia - Kraina Jaćwingów”.
Autorzy Raportu zalecają m.in.:
1. Skierowanie informacji o utworzeniu TTOF do Wspólnego Sekretariatu Programu INTERREG Litwa-Polska w Wilnie, celem uwzględnienia TTOF w pracach nad Programem INTERREG Litwa-Polska na lata 2021-2027, m.in. w zakresie diagnozy społeczno-gospodarczej pogranicza oraz kierunków zaplanowanych działań wspierających rozwój turystyki w sposób kompleksowy.
2. Skierowanie informacji o utworzeniu TTOF do krajowych organów administracji państwowej i samorządowej oraz innych jednostek odpowiedzialnych za: - politykę rozwoju (celem uwzględnienia w aktualizacji dokumentów strategicznych na poziomie regionu i kraju oraz na poziomie międzynarodowym),
3. Opracowanie programów operacyjnych dotyczących wykorzystania funduszy unijnych w latach 2021-2027 (celem uwzględnienia przedsięwzięć wspólnych i projektów TTOF w przyszłych kierunkach wydatkowania tych środków
4. Skierowanie informacji o utworzeniu TTOF do zespołów doradczych odpowiedzialnych za kształtowanie turystyki w Polsce i na Litwie po roku 2020 tj.: Polska: Rada Ekspertów ds. Turystyki przy Ministrze Pracy, Rozwoju i Technologii· Litwa: zespół doradczy odpowiedzialny za przygotowanie dokumentu ”Strategy for- Tourism 2021-2031” działający w ramach Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii.
50 projektów
Zaplanowano także około 50 projektów wspierających rozwój obecnych i wykreowanie nowych produktów turystycznych TTOF. Większość proponowanych projektów znajduje się w fazie koncepcyjnej. Wymagają one kontynuacji prac projektowych i kosztorysowych, a także ujęcia w planach finansowych i strategiach rozwoju po obu stronach granicy.
Powodzenie realizacji tych projektów będzie zależało od zdobycia środków finansowych. A, że to jest możliwe, świadczy fakt, że jeszcze w trakcie procesu tworzenia TTOF rozpoczęła się realizacja pierwszego przedsięwzięcia wspólnego tj. projektu nr LT-PL-5R-350 pn. Litewsko-polski obszar funkcjonalny – nowe możliwości rozwoju turystyki, na które partnerzy litewscy i polscy pozyskali wspólnie współfinansowanie z Programu INTERREG Litwa-Polska 2014-2020. Projekt jest realizowany w Sejnach i litewskiej Jonavie.
Pod względem liczebności i różnorodności najwięcej projektów zgłoszono w ramach konceptu nr 3 „Zielone zacisze – niespieszna turystyka i zdrowe życie”. Największy, ale zarazem najbardziej spójny tematycznie jest projekt transgraniczny zgłoszony przez dziesięciu partnerów w ramach konceptu nr 2 „Tajemnicza kraina Jaćwingów”.
W ramach konceptu nr 1 „Magiczne pogranicze” i konceptu nr 4 „Wspólne dziedzictwo” zgłoszono po kilka projektów. Największy natomiast potencjał umożliwiający rozwój przyszłej marki TTOF posiada projekt transgraniczny pt. „Tajemnicza kraina Jaćwingów”. Do dziedzictwa kulturowego i historycznego obszaru nawiązują projekty zgłoszone w ramach konceptu nr 1 „Magiczne pogranicze” i konceptu nr 4 „Wspólne dziedzictwo”, które jednak cieszą się znacznie mniejszym zainteresowaniem turystów. Wysoko oceniono także projekty w ramach konceptu nr 3 „Zielone zacisze – niespieszna turystyka i zdrowe życie”. Opierają się one na dziedzictwie przyrodniczym i walorach naturalnych TTOF, ale dotyczą także rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej oraz uzupełniających form spędzania czasu wolnego. Stanowią one niezbędne dopełnienie projektów w ramach trzech pozostałych konceptów
Wśród zgłoszonych propozycji znalazły się m.in. projekty:
Gmina Puńsk, Wyłkowyszki, Kalwaria, Łoździeje
1. Stworzenie dwóch linii trasy turystycznej „Transgraniczny szlak książkonoszy” od Puńska przez Krejwiany, Giłujsze, Budwiecie do Kalwarii i rejonu wyłkowyskiego w obszarze przygranicznym, włączając takie miejscowości jak: Kybartai, Gražiškiai, Vištytis, Pajevonis, miejsca urodzenia znanych książkonoszy P.Kriaučiūnasa i P.Mikolainisa oraz pomnik kibarckich książkonoszy.
2. Budowa nowego budynku kulturalno-edukacyjnego w Puńsku.
Celem budowy nowego obiektu jest stworzenie miejsca zbioru i ekspozycji książek i czasopism litewskich zakazanych do druku przez władze carskiej Rosji z końca XIX wieku i początku XX wieku dystrybuowane przez tzw.„nosicieli książek”, wyeksponowanie tej historii. W budynku będą odbywać się zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży, będzie do tego służył nowy sprzęt audiowizualny i interaktywny. W budynku będzie również mieścić się archiwum mniejszości litewskiej w Polsce oraz Muzeum dotyczące książek litewskich i „książkonoszy”. W obiekcie znajdą się także przestrzenie ekspozycyjne prezentujące zdigitalizowane zbiory zabytkowych druków, ksiąg parafialnych oraz miejscowe czasopismo zarchiwizowane od lat 60. XX wieku.
3.Utworzenie „otwartej biblioteki” w Puńsku
Projekt zostanie zrealizowany na terenie przyległym do skansenu i Wioski Dwóch Mistrzów w Puńsku. Celem projektu będzie przeniesienie centrum informacji turystycznej do nowo wybudowanego obiektu kubaturowego w kształcie ściętego pnia drzewa, nawiązującego do motywu Książnicy Puńskiej.
W obiekcie znajdą się także przestrzenie ekspozycyjne. Formuła działania „otwartej biblioteki” będzie polegała na wymianie książek bezpośrednio między czytelnikami. „Otwarta biblioteka” pełniąca zarazem funkcję „przechowalni książek” wyposażona zostanie w elementy interaktywne prezentujące historię działalności tzw. „nosicieli książek” (wizualizacja, mapy, wirtualna rzeczywistość itp.). Znajdzie się tam również sala do projekcji filmów o tematyce etnograficznej, folklorystycznej związanej z Puńskiem.
Zakres projektu:
1.Budowa i wyposażenie nowego budynku kulturalno-edukacyjnego oraz budowa i wyposażenie obiektu „otwartej biblioteki”: pomieszczenie recepcji i punktu informacji turystycznej, pomieszczenia na materiały informacyjno - promocyjne oraz pomieszczenia ekspozycyjne, zaplecze oraz sanitariaty.
Transgraniczny szlak miłości od jeziora do jeziora
Partnerzy Gmina Puńsk, Łoździeje, Wyłkowyszki
Cel projektu Powiązanie w jeden projekt turystyczny obecnych i przyszłych atrakcji skierowanych do wiodącej grupy docelowej – turystów podróżujących w grupach, w parach oraz indywidualnie, szczęśliwie i nieszczęśliwie zakochanych, którym na szlaku towarzyszyć będą różne emocje i uczucia. Przesłanie projektu to wielobarwność miłości, nawet tej niespełnionej, która może prowadzić do realizacji ludzkich ambicji w wielu sferach np. poprzez działania artystyczne, sztukę ludową itp.
Planowane działania
Projekt 1. Magiczna droga miłości w Puńsku
W ramach projektu na terenie Puńska i nad jeziorem Punia powstaną dwie atrakcje, adresowane do szczęśliwie i nieszczęśliwie zakochanych, które będą zarazem promowały dalszą część szlaku po stronie litewskiej.
Projekt obejmuje:
1. Ofertę dla szczęśliwie zakochanych (Puńsk, między ul. 1 Maja a ul. Szkolną) tj. budowę kompleksu w stylu wedding przystosowanego do udzielania ślubów w plenerze:
- utworzenie alei miłości w stylu romantycznym wysadzonej drzewami,
- montaż rzeźb i fontanny w stylu romantycznym,
- zakup i montaż instrumentów przestrzennych wielkogabarytowych (np.
gongi, cymbały, dzwonki, metalowe rurki o różnych długościach),
- budowę amfiteatru z zadaszoną sceną (na ok. 500 os.), zaplecze, sanitariaty, oświetlenie, nagłośnienie i technika sceniczna.
2. Ofertę dla nieszczęśliwie zakochanych (Puńsk, obok byłej plebanii):
- zagospodarowanie terenu przy byłej plebanii (Muzeum Sztuki Ludowej): ogrodzenie, ławki nadziei dla nieszczęśliwie zakochanych (ławki multimedialne z opowieściami: ławka łez, ławka przemyśleń, ławka nadziei itp.),
- montaż monidła w stroju ludowym, weselnym, obrzędowym,
- przygotowanie ekspozycji sztuki ludowej wykonanej przez nieszczęśliwie zakochaną kobietę (dawną mieszkankę plebanii) w Muzeum Sztuki Ludowej,
- organizację imprezy: inscenizacja magicznej Nocy Świętojańskiej z wróżbami, puszczaniem wianków, poszukiwaniem kwiatu paproci, ogniskiem itp.,
- produkcję filmu promocyjnego,,Noc magii i tradycji”,
- przygotowanie podstrony internetowej poświęconej niespełnionej miłości tajemniczej mieszkanki plebanii.
Projekt Rozwój formuły działania Festiwalu Teatrów Stodolnych w Puńsku - inscenizacje teatralne nawiązujące do życia codziennego z przełomu XIX i XX wieku.
W ramach projektu nastąpi rozwój oferty turystycznej skansenu w Puńsku w ramach odbywającego się tam Festiwalu Teatrów Stodolanych. Impreza zostanie rozszerzona o nowe elementy tj. inscenizacje teatralne nawiązujące do życia codziennego z końca XIX i początków XX wieku(scenariusze inscenizacji, materiały promocyjne itp.). Zakres projektu
obejmuje:
1.Opracowanie scenariusza inscenizacji teatralnych w ramach cyklicznej
imprezy – Festiwal Teatrów Stodolanych.
2.Zakup strojów i rekwizytów, zakup oświetlenia i nagłośnienia, wyposażenie sceny itp.
3.Modernizację ścieżki pieszej prowadzącej od recepcji do skansenu(wyłożenie kamieniem) wraz z modernizacją kładki pieszo-rowerowej.
4.Ogrodzenie skansenu.
5.Organizację Festiwalu Teatrów Stodolanych w nowej formule.
Rozwój oferty turystycznej Osady Jaćwiesko-Pruskiej w Oszkiniach, Gm. Puńsk
Osada Jaćwiesko-Pruska w Oszkiniach to kamienno-drewniany kompleks odwzorowujący dawny gród Jaćwingów, który prowadzi zajęcia edukacyjno - rekreacyjne połączone z kultywowaniem zwyczajów dawnych plemion.
Projekt ma na celu przygotowanie dla turystów odwiedzających osadę nowych atrakcji, a także poprawę jakości usług turystycznych i rozszerzenie zakresu informacji turystycznej, a także rozwój programu imprez.
Projekt obejmuje:
1. Utworzenie Centrum Informacji o kulturze jaćwieskiej (budowa nowego budynku w technologii nawiązującej do budownictwa Jaćwingów), w tym pomieszczenia na cele: obsługi turysty, udostępniania informacji, edukacji, szkoleń i warsztatów, sale ekspozycyjne, centrum biologicznej w stylu jaćwieskim, utworzenie przestrzeni pod organizację jarmarków jaćwieskich.
2. Odnowę niektórych obiektów istniejących już w Osadzie Jaćwiesko - Pruskiej.
3.Zakup wyposażenia niezbędnego do wyposażenia Centrum Informacji o kulturze jaćwieskiej zgodnie z funkcjami obiektu.
4. Budowę otwartego amfiteatru na potrzeby imprez promujących kulturę jaćwieską wraz z wyposażeniem w sprzęt audio-wideo oraz oświetlenie.
5. Uruchomienie wyrobu suwenirów (projekty z prawami autorskimi, wyposażenie do produkcji).
6. Zebranie materiałów i opracowanie wydawnictwa o Jaćwingach w postaci drukowanej oraz wersji elektronicznej (udostępnione na stronie internetowej oraz jako kody QR przy obiektach).
7. Organizację imprez kulturalnych o tematyce jaćwieskiej.
Projekt Transgraniczny szlak miłości od jeziora do jeziora po stronie litewskiej:
- Łoździeje - Odbudowa kapliczki w Budwieciu, odbudowa Mostu Miłości w Wyłkowyszkach, zakup tratwy dla dworu w Paežeriai, opracowanie scenariuszy wycieczek z przewodnikiem szlakami miłości w Wyłkowyszkach i wycieczek rowerowych nad jezioro w Paežeriai w połączeniu z atrakcją polegającą na pływaniu na tratwie (dla młodzieży i
osób starszych).
Baśniowy szlak pogranicza
Partnerzy: Miasto Sejny, gminy: Wiżajny, Rutka Tartak, Szypliszki, Giby, Partner litewski, który rozwinie szlak po stronie litewskiej
Nowa oferta wykorzystywała będzie rezultaty wcześniejszej zrealizowanego projektu, który funkcjonował pod marką „Baśniowy Szlak”.
Planowane działania
Projekt nr 1. Baśniowa Wioska w Wiżajnach
Motyw tematyczny wioski to legenda związana z powstaniem miejscowości Wiżajny, która zostanie zaadoptowana do potrzeb produktu turystycznego na bazie odtworzonych materiałów oraz ustaleń historycznych dokonanych w trakcie przewodu heraldycznego. Wioska powstanie w centrum Wiżajn.
.Projekt nr 2. Remont i rozbudowa Wioski Bajek w Rutce-Tartak wraz z dobudową ścieżki poznawczej i poszerzeniem ekspozycji.
Projekt dotyczy istniejącej Wioski Bajek „Dolina przygód nad Szeszupą” powstałej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 (Projekt pn.: "Dolina przygód nad Szeszupą- Centrum Aktywności Turystycznej (CAT) .
Dzięki jego realizacji oferta wioski znacznie się rozszerzy. Projekt obejmuje:
1.Renowację wioski (konserwacja i modernizacja wyposażenia).
2.Rozbudowę wioski o kładkę edukacyjną po terenach bagiennych na styku
rzeki Szeszupa i rzeki Potopka (budowa kładki pieszej, montaż elementów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży).
3.Produkcję materiałów informacyjno-promocyjnych.
Projekt nr 7. Rekonstrukcja typowego grodziska Jaćwingów jako atrakcja turystyczna Gminy Rutka Tartak
Gmina posiada dokumentację techniczną, która posłuży do przygotowania nowej oferty turystycznej dla osób zainteresowanych nie tylko zwiedzaniem grodzisk Jaćwingów, ale także poznawaniem ich kultury i dziedzictwa w formule edukacyjnej i rozrywkowej. Na terenie zrekonstruowanego grodziska na turystów czekać będzie wiele atrakcji i niespodzianek, które
mogą zachęcić do dłuższego pobytu w tym miejscu (stylizowana architektura, wystrój wnętrz budynków i budowli, elementy dekoracyjne zewnętrzne: totemy, rzeźby, brama wjazdowa), stylizowane stroje obsługi, możliwość wzięcia udziału w inscenizacjach historycznych)..
„Infrastruktura turystyczna nad jeziorem Wiżajny, w rejonie Góry Rowelskiej lub Marianki oraz na terenie dawnego dworu Rokoszów wraz z przylegającym parkiem”.
„Modernizacja drogi lokalnej od Trójstyka do Wisztyńca, dobudowa szlaku pieszo-rowerowego wzdłuż jeziora Wisztyniec wraz z budową wieży widokowej w Wisztyńcu i szlaku w koronie drzew na trasie. Partnerzy: Wisztiniec - Wiżajny.
„Zagospodarowane terenu przy jeziorze Hańcza oraz modernizacja ścieżki poznawczej: Wokół jeziora Jaczno”- Suwalski Park Krajobrazowy,
Utworzenie Wioski Bajek w Becejłach, w Gm. Szypliszki
Motywy tematyczne wioski to: legenda o księżniczce Jegle i rybaku Żeltisie, legenda o okrutnym zbójniku Becejle oraz Jaćwingowie (nawiązanie do grodziska w Jeglińcu). Wioska zostanie zlokalizowana w miejscowości Becejły.
Projekt obejmuje ponadto Organizację Jore - jaćwiesko-pruskiego święta wiosny na początku maja w Becejłach.
Wytyczenie szlaku prowadzącego do grodziska jaćwieskiego Jegliniec w Gminie Szypliszki.
Projekt będzie realizowany na terenie gminy Szypliszki, gdzie znajduje się grodzisko jaćwieskie Jegliniec. Do grodziska prowadzi droga od strony gminy Puńsk, po której zostanie wyznaczony szlak umożliwiający dotarcie do grodziska (teren leśny, trudno dostępny). Projekt obejmuje:
1.Modernizację (utwardzenie asfaltem) drogi gminnej nr 101624B na odcinku około 4 km i wytyczenie oraz oznaczenie szlaku do grodziska Jegliniec (tak wyznaczona trasa zapewni dojazd od drogi krajowej nr 8, w późniejszym czasie od drogi ekspresowej S61 Via Baltica) od strony Gminy
Utworzenie Miasteczka Kultur na Łące Biskupiej w Sejnach
Motyw tematyczny miasteczka to różnorodność kulturowa Sejn oraz nawiązanie do najbardziej rozpoznawalnych w mieście obiektów związanych z różnymi kulturami i mniejszościami (np. synagoga, bazylika, warsztaty litewskich rzemieślników, grodziska Jaćwingów itp.).
Miasteczko zostanie zlokalizowane w centrum Sejn na łące obok przystanku PKS. Trwa wyłanianie już wykonawcy. Fundusze pozyskano z programu Interreg Polska - Litwa.
Baśniowa Wioska Pszczółki Mai w Gibach
Motyw tematyczny wioski to pszczeli ul dużych rozmiarów, który można będzie zwiedzać od środka. Wioska zostanie zlokalizowana w centrum Gib.
Podlaskie jarmarki w Krasnopolu
W ramach projektu wykreowana zostanie nowa impreza turystyczna w gminie Krasnopol, która polegała będzie na łączeniu oferty kulturalnej(prezentacja tradycji i kultury pogranicza w formie występów ludowych i obrzędów z udziałem turystów np. w czasie dożynek), oferty handlowej(wyroby pamiątkarskie) i oferty gastronomicznej nawiązującej do klimatu Podlasia (ciasta, owoce i warzywa, przetwory, nalewki, sery itp.).
Sejneńskie Ogrody Pamięci
Motyw tematyczny Ogrodów Pamięci będzie nawiązywał do historii pogranicza pokazanej w niekonwencjonalny sposób. Powstaną formy typu „flash” np. rzeźby, tablice, pakiety informacyjne, narzędzia multimedialne, urządzenia interaktywne w ważnych dla miasta miejscach. W ten sposób miasto zostanie pokazane jako ogród o bardzo skomplikowanej strukturze, gdzie wydarzenia i historie traktujemy jak różne gatunki roślin.
Proponowane miejsca: ogród Chiune Sugihara powiązany z historią japońskiego konsula w Kownie, który ratował Żydów podczas wojny; klasztor będący kolebką narodowego odrodzenia litewskiego, a jednocześnie miejsce przechowywania figury szafkowej Madonny; pierwsza drukarnia drukująca po litewsku; wzgórze św. Jerzego; miejsce historyczne dla Żydów np. stara szkoła żydowska, a także inne wątki dotyczące staroobrzędowców, Tatarów, Rosjan, Ormian.
„Tajemnicza kraina Jaćwingów”
1 Projekt „Wokół jaćwieskiego grodu Szurpiły” Gmina Jeleniewo
Projekt obejmuje m.in. budowę wieży widokowej z widokiem na Górę Zamkową, Górę Kościelną, Górę Cmentarną i jezioro Szurpiły, rozbudowę parkingu na trasie turystycznej na Górę Zamkową, wykonanie pomostu na jeziorze Szurpiły przy trasie na Górę Zamkową
oraz budowa małej infrastruktury turystycznej wraz z poprawą drogi dojazdowej do tego miejsca wypoczynku i poprawą infrastruktury miejsca
do plażowania.
2 „Grodzisko jaćwieskie Gulberek w Sudawskich” Gmina Wiżajny
Projekt będzie realizowany na terenie miejscowości Sudawskie, gdzie zgodnie z przekazem historycznym, na wzgórzu Gulberek znajdowało się grodzisko Jaćwingów. Projekt obejmuje wytyczenie i oznaczenie szlaku od drogi gminnej do grodziska na odcinku Wiżajny – Sudawskie (produkcja i montaż ok. 5 tablic informacyjnych).
3 „Wytyczenie szlaku prowadzącego do grodziska jaćwieskiego Jegliniec w Gminie Szypliszki”
4 „Góra Różańcowa w Krasnopolu jako dawne grodzisko jaćwieskie”. Gmina Krasnopol
5 „Przygotowanie grodziska Jaćwingów w Posejnelach na cele turystyczne”, Gmina Giby
6 „Rozwój oferty turystycznej Osady Jaćwiesko-Pruskiej w Oszkiniach” Osada Jaćwiesko-Pruska w Oszkiniach
7 „Rekonstrukcja typowego grodziska Jaćwingów jako atrakcja turystyczna Gminy Rutka Tartak”
Gmina Sejny
„Budowa transgranicznego szlaku wodnego Polska-Litwa (Hołny-Gaładuś)”
Projekt zakłada budowę szlaku wodnego pomiędzy jeziorami Hołny i Gaładuś oraz włączenie rzeki Hołnianki, przebudowę infrastruktury drogowej i pieszo-rowerowej oraz budowę przystani, stanic wodnych i zatoczek”
Rejon Łoździeje, Gm.Sejny
„Przywrócenie historycznego Traktu Królewskiego łączącego Berżniki z Kapčiamiestis”
Projekt zakłada modernizację drogi w przebiegu historycznego traktu królewskiego łączącego Berżniki z Kapčiamiestis, budowa ścieżki rowerowej oraz infrastruktury dla pieszych i rowerzystów, a także montaż tablic
W gminie Gmina Sejny budowa drogi asfaltowej od granicy do miejscowości Kapčiamiestis
oraz chodnika dla rowerzystów i pieszych po stronie litewskiej, a także montaż tablic informacyjnych z mapami”
Trójstyk granic
Są to następujące projekty:
- projekt: „Rozwój infrastruktury turystycznej wokół Trójstyka Marycha” zgłoszony przez Gminę- Giby ma na celu powiązanie w jeden projekt turystyczny obecnych i przyszłych atrakcji turystycznych nad rzeką Marycha (nowe kąpielisko i budowa infrastruktury na trasie spływu kajakowego oraz budowę trasy dojazdowej do trójstyku Marycha wraz z kładką pieszo-rowerową na stronę litewską i uregulowanie przesmyku między jeziorami Pomorze i Zelwa);
- projekt: „Utworzenie kąpieliska w Sumowie” zgłoszony przez gminę Sejny służy rozwojowi- infrastruktury turystycznej na obszarze bezpośrednio przylegającym do granicy i poprawie atrakcyjności oferty lokalnych gospodarstw agroturystycznych;
projekt: „Przygotowanie infrastruktury turystycznej na granicy polsko-litewskiej”, zgłoszony- przez Park Regionalny w Wisztyńcu, Centrum Informacji Turystycznej w Wyłkowyszkach oraz rejony: Wyłkowyszki, Kalvarja i Łoździeje służy rozwojowi połączeń drogowych, tras narciarskich oraz ścieżek spacerowych poprawiających dostępność atrakcji turystycznych w litewskiej części TTOF, a także stworzeniu nowych atrakcji (np. budowa ścieżki w koronach drzew) oraz ich lepszemu oznakowaniu turystycznemu;
- projekt: „Szlak wokół jezior”, zgłoszony przez rejony: Wyłkowyszki, Kalvarja i Łoździeje- przyczyni się do poprawy jakości infrastruktury turystyki aktywnej w litewskiej części TTOF, lepszego wykorzystania zasobów przyrodniczych oraz wykreowania nowych atrakcji zachęcających do wypoczynku w pobliskich gospodarstwach agroturystycznych;
- projekt: „Mały park rozrywki i rekreacji turystycznej na biegunie zimna” zgłoszony przez prywatnego przedsiębiorcę z Wiżajn ma na celu przygotowanie terenu przeznaczonego pod usługi rozrywkowe dla turystów korzystających z oferty m.in. Suwalskiego Parku Krajobrazowego oraz Gminy Wiżajny i trójstyku Wisztyniec;
- projekt: „Pętla turystyczna pomiędzy parkami regionalnymi Veisiejai i Meteliai”, zgłoszony przez rejon Łoździeje reprezentujący parki regionalne: Veisiejai i Meteliai służy utworzeniu pętli turystycznej na terenie rejonu łoździejskiego, która będzie produktem uzupełniającym do szlaku poznawczego Vižianis-Vištytis;
- projekt: „Rozbudowa kąpieliska Szelment”, zgłoszony przez WOSIR Szelment Sp. z o.o. ma na celu wzrost atrakcyjności turystycznej oferty tego ośrodka oraz zapewnienie turystom oraz mieszkańcom okolicznych miejscowości komfortowego i bezpiecznego miejsca do wypoczynku i rekreacji;
- projekt: „Modernizacja kompleksu kempingowo-rozrywkowego nad Jeziorem Wisztynieckim”,- zgłoszony przez prywatnego przedsiębiorcę z regionu wyłkowyskiego ma na celu wzrost atrakcyjności infrastruktury turystycznej ośrodka oraz zapewnienie turystom oraz mieszkańcom okolicznych miejscowości lepszych warunków do wypoczynku nad Jeziorem Wisztynieckim.
W ramach konceptu nr 3 zgłoszono także dwie wiązki projektów. Pierwsza wiązka pt. „Szlak wodny Szeszupy” to dwa projekty, które zdefiniowano odrębnie z uwagi na odmienne uwarunkowania prawne ich realizacji (m.in. procedury dotyczące pozwoleń wodno-prawnych i kwestie własności gruntów). Oba projekty dotyczą poprawy atrakcyjności transgranicznego szlaku kajakowego na rzece Szeszupa i rozwoju oferty turystycznej wokół tego szlaku (po stronie polskiej - przy obiekcie „Dolina przygód nad Szeszupą”; po stronie litewskiej - m.in. przy zaporze Lakinskų oraz wzdłuż brzegów Szeszupy).
- Druga wiązka projektów pt. „Agroturystyka na pograniczu” obejmuje cztery projekty, w tym trzy zgłoszone przez gospodarstwa agroturystyczne planujące rozwój infrastruktury noclegowej, gastronomicznej oraz budowę dodatkowej infrastruktury turystycznej, która może zwiększyć zainteresowanie ich ofertą oraz jeden projekt mający na celu kompleksową poprawę warunków do wypoczynku rodzinnego w gospodarstwach agroturystycznych, zgłoszony przez rejon wyłkowyski. Zakłada się, iż w przyszłości na obszarze TTOF, po obu stronach granicy, będą realizowane kolejne, komplementarne projekty, które poprawią atrakcyjność wypoczynku w polskich i litewskich gospodarstwach agroturystycznych. Zaspokajają one znaczącą część zapotrzebowania na noclegi na terenie TTOF, natomiast ich oferta zdecydowanie wymaga poprawy jakości i rozszerzenia o nowe elementy np. eko-uprawy. Zakres i realizatorów obu wiązek projektów przedstawia Tabela 8, a szczegółowe inf
Projekt nr 4. Góra Różańcowa w Krasnopolu jako dawne grodzisko
jaćwieskie
Na terenie Gminy Krasnopol przygotowany zostanie na cele turystyczne teren przylegający do dawnego grodziska Jaćwingów, które zgodnie z przekazem historycznym znajdowało się na Górze Różańcowej nad jeziorem Żubrowo w Żubronajciach.
Projekt obejmuje:
1.Częściową rekonstrukcję grodziska jaćwieskiego (w oparciu o wyniki
zrealizowanych badań archeologicznych) – makieta i instalacja
przestrzenna.
2.Wytyczenie ścieżki poznawczej na Górę Różańcową pokazującej walory krajobrazu i walory kulturowe okolic Krasnopola (trasa od Krasnopola do Żubronajcia – po drodze stanowiska tematyczne m.in. wystawa ludowa, punkt widokowy przy jeziorach, stanowisko do odpoczynku dla turystów).
WYG
Źródła: Sekretariat techniczny Programu Interreg Polska - Litwa; Kreatus sp. z o.o, z Bielsko-Białej,
Fot: Własne, Starostwo Powiatowe w Suwałkach, Dom Litewski w Sejnach, Interreg Polska - Litwa
