Puńsk. Festiwal Teatrów Stodolanych

W niedzielę, 9 lipca w Puńsku, odbędzie się już XXI Festiwal Teatrów Stodolanych. W miejscowym skansenie swoje umiejętności pokażą zespoły z Puńska, Sejn oraz Litwy.

Festiwal rozpocznie się o godzinie 9.15 przemarszem artystów spod Litewskiego Domu Kultury do skansenu, gdzie, od godziny 10.00, w przeniesionej przed laty stodole, co godzinę, prezentowana będzie kolejna sztuka teatralna. Ostatnie przedstawienie przewidziano na godz.17.00. Wejście bezpłatne.

Mimo, iż sztuki są grane w języku litewskim, to zrozumieć ich treść nie jest trudno. Są to przeważnie komedie, a artyści grają tak sugestywnie, że śmieją się nawet turyści z dalekich krajów, którzy coraz częściej trafiają na gościnną ziemię puńską.

Co przybysza – oprócz rzecz jasna wysokiego poziomu artystycznego – zaskakuje, to sami artyści. Są wśród nich zwykli rolnicy, robotnicy, studenci, uczniowie, pedagodzy, lekarze, ludzie z tytułami naukowymi. Wszystkich łączy miłość do teatru, własnej kultury, języka. Przez długie zimowe wieczory, zamiast wylegiwać się przed telewizorem, biorą udział w licznych próbach, uczą się tekstów, grania, by, jak nadejdzie lato, pokazać się bliższym i dalszym znajomym, rozweselić ich, umilić wszak niełatwe mieszkańca wsi, mieszczucha zresztą też.

I tak się dzieje na tych terenach od lat… ponad stu. W 2006 roku, w Puńsku właśnie, obchodzono okrągłą rocznicę wystawienia na ziemiach litewskich pierwszej sztuki teatralnej, co upamiętniono kamiennym obeliskiem, ze stosownym napisem, stojącym opodal skansenu, przy karczmie litewskiej. Najstarszym teatrem tego typu w Polsce jest zaś Teatr Stodolniany Domu Kultury Litewskiej w Puńsku, który powstał w 1958 roku.

Sama nazwa „Teatr Stodolany” wzięła się stąd, że przed laty nie było na wsi ani domów kultury, ani świetlic. Jedynym miejscem, gdzie mógł zebrać się tłum ludzi, była waśnie stodoła. Potem, w latach 70- tych ubiegłego wieku, gdy jakieś tam domy kultury co prawda już były, to rolnicy budując nowe stodoły, specjalnie przystosowywali je nie tylko do składowania siana i zboża, ale i…wystawiania sztuk teatralnych. W zasadzie w każdej wsi można było znaleźć z jedną taką stodołę.Takie przedstawienia obywały się m.in. w Krejwianach, Wołyńcach, Klejach, Wojtokiemiach, Żegarach. Obecnie, m.in. ze względów bezpieczeństwa pożarowego, takie spektakle odbywają się bądź w domach kultury, bądź właśnie w skansenie. Inna sprawa, że najstarsi mieszkańcy nie pamiętają, by w czasie spektaklu spłonęła jakaś stodoła. Każdy widz czuł potrzebę bycia odpowiedzialnym.

25 lat skansenu

Puński skansen obchodzi zaś w tym roku swój jubileusz 25 lat istnienia. Idea stworzenia w Puńsku muzeum na wolnym powietrzu narodziła się jeszcze w 1986 roku. Zanim jednak placówka została oddana do użytku, poszukiwano zarówno budynków, jak i elementów wyposażenia. Zostały przeniesione ze wsi Wojtokiemie. Znajduje się po lewej stronie drogi Puńsk-Sejny w odległości 0,5 km od centrum Puńska.

W postaci takiej jak obecnie, muzeum można podziwiać od 1992 roku. W skład zrekonstruowanej zagrody litewskiej z przełomu XIX i XX wieku wchodzą cztery drewniane budynki: chałupa, spichlerz, budynek inwentarski (obora), stodoła, żuraw.

W skansenie odbywają się spektakle teatralne, koncerty muzyki ludowej i imprezy animacyjne.

W spichlerzu, chałupie i oborze oglądać można różnorodne wystawy stałe i czasowe związane z kulturą ludową. Można m.in. obejrzeć sprzęty używane na terenie pogranicza polsko-litewskiego do tkania, m.in. krosno, snowadło, kołowrotek, uprawiania ziemi i przechowywania ziaren.

Skansen Puńsku został odznaczony 2. nagrodą za Najlepiej Zachowany Zabytek Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim.

W 2007 roku zbudowano z funduszy unijnych (w ramach programu Interreg IIIA Program Sąsiedztwa Litwa, Polska i Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej) oraz rządu Republiki Litwy i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, jeszcze dwa nowe obiekty: muzeum i zajazd ("Užeiga").

WYG