Norwesko-polska grupa muzealników odwiedzi we wtorek Raczki, Augustów i Sejny. Badacze szukać będą śladów, pamiątek i wspomnień z żydowskiej przeszłości tych miejscowości. Okazuje się bowiem, że wielu skandynawskich żydów swoje korzenie ma właśnie na Suwalszczyźnie.
- MaÅ‚o kto wie, ale przodkowie jednego z obecnych szwedzkich ministrów pochodzÄ… wÅ‚aÅ›nie z Raczek - mówi Krzysztof Bielawski z Muzeum Historii Polskich Å»ydów.
To ,iÄ™dzy innymi ta informacja staÅ‚a siÄ™ pretekstem do wizyty jakÄ… w Raczkach zaÅ‚ożą pracownicy Muzeum Historii Å»ydów Polskich z Warszawy oraz norweskiego Jødisk Museum z Oslo. Oprócz Raczek odwiedzÄ… też Sejny i Augustów. W późniejszym terminie zaplanowany jest również przyjazd do Wiżajn.
- W naszym muzeum realizujemy projekt w którym badamy żydowskÄ… emigracjÄ™ do krajów Skandynawii - wyjaÅ›nia Bielawski.
Sto lat temu Å»ydzi stanowili 80 proc. mieszkaÅ„ców Raczek. Na przeÅ‚omie XIX i XX wieku wielu z nich wyruszyÅ‚a na emigracjÄ™. Część z nich wyjechaÅ‚a wÅ‚aÅ›nie do Norwegii. Badacze z Jødisk Museum trafili na Å›lad kilku z nich. W tym miÄ™dzy innymi Abrahama Ratzkowskiego, który wyjechaÅ‚ w 1870 roku i osiedliÅ‚ w Bergen oraz rodzinÄ™ Dworskich, którzy przenieÅ›li siÄ™ do Trondheim.
Udokumentowano również los zegarmistrza Mikaela Savosnicka, który w 1854 roku urodziÅ‚ siÄ™ w Raczkach, W 1875 roku poÅ›lubiÅ‚ on Beile Klein pochodzÄ…cÄ… z okolic SuwaÅ‚k. Jako miejsce emigracji wybrali najpierw SzwecjÄ™, a dopiero w 1890 roku NorwegiÄ™. MałżeÅ„stwo miaÅ‚o siedmioro dzieci. Jeden z synów Mikaela, Ernst również zostaÅ‚ zegarmistrzem. W czasie wojny zostaÅ‚ deportowany i zabity. Jego syn, a wnuk emigranta z Raczek, również trafiÅ‚ do obozu, ale udaÅ‚o mu siÄ™ przeżyć.
Ta historia pokazuje, że mimo ucieczki z Polski, również w Norwegii Å»ydzi stali siÄ™ ofiarami antysemityzmu.
- W czasie drugiej wojny Å›wiatowej wielu norweskich Å»ydów, a wÅ›ród nich emigrantów z Polski i ich potomków, zostaÅ‚o zamordowanych w Auschwitz-Birkenau - podkreÅ›la Bielawski.
Historycy i pracownicy muzeów Raczki odwiedzÄ… 16 wrzeÅ›nia. W planie ich wizyty znajdzie siÄ™ izba regionalna, cmentarz żydowski oraz miejsce gdzie znajdowaÅ‚a siÄ™ synagoga. Polsko-norweska grupa badawcza zobaczy również budynek mÅ‚yna, pozostaÅ‚oÅ›ci elektrowni w MaÅ‚ych Raczkach oraz budynek Gminnego OÅ›rodka Kultury. PrzejdÄ… siÄ™ uliczkami zamieszkiwanymi kiedyÅ› przez spoÅ‚eczność żydowskÄ….
BÄ™dzie to również okazja do zebrania wspomnieÅ„ Raczkowiaków, którzy pamiÄ™tajÄ… jak przed wojnÄ… wyglÄ…daÅ‚o życie w ich miejscowoÅ›ci.
- Bardzo prosimy mieszkaÅ„ców Raczek o udostÄ™pnienie do tego czasu materiaÅ‚ów, zdjęć oraz opowieÅ›ci o raczkowskich Å»ydach - apeluje Marcin Halicki z Gminnego OÅ›rodka Kultury w Raczkach.
Z podobnÄ… proÅ›bÄ… wystÄ…piÅ‚ również Krzysztof Bielawski.
- ByÅ‚oby cudownie, gdy mieszkaÅ„cy Raczek zaprezentowali nam tego dnia swoje pamiÄ…tki. UwiecznilibyÅ›my je na zdjÄ™ciach i wykorzystali w naszym muzeum - mówi pracownik Muzeum Historii Å»ydów Polskich.
ZachÄ™ca też do odwiedzenia Wirtualnego Sztetla w internecie. Dokumentowana jest tam żydowska historia maÅ‚ych miasteczek takich jak Raczki, Sejny i BakaÅ‚arzewo. MateriaÅ‚y pozyskane podczas wizyty nad RospudÄ… już wkrótce bÄ™dÄ… tam dostÄ™pne.
(mkapu)
