Nie tylko Polska, gdzie duże opóźnienia obserwujemy zwłaszcza na odcinku Ełk – Suwałki – Trakiszki, ma problem z dotrzymaniem ustalonego terminu budowy Rail Baltiki.
Jeśli ryzyko nie zostanie zażegnane, ukończenie linii szybkiej kolei w państwach bałtyckich może zostać opóźnione aż do 2033 roku.
Na razie optymistycznie zakłada się zakończenie pierwszej fazy projektu, która połączy państwa bałtyckie z Europą jednym torem trasy Rail Baltica na 2030 rok. Szacuje się, że wartość tego etapu w trzech krajach bałtyckich powinna wynieść 15,3 mld euro.
Przypomnijmy, że początkowo planowano zakończenie budowy odcinka Rail Baltiki do 2025 roku, jednak termin przesunięto do 2030 r., a rozpoczęcie eksploatacji na 2031 r.
Arenijus Jackus, przewodniczący rady nadzorczej spółki RB Rail AS, spółki stojącej za projektem budowy linii Rail Baltica o europejskim rozstawie szyn mówi, że na Litwie podejmowane są wysiłki, aby ukończyć budowę do 2030 r., ale widzi również zagrożenia, które mogą opóźnić realizację projektu.
- Mamy cel do 2030 roku, aby ukończyć projekt. Obecnie zidentyfikowaliśmy szereg ryzyk, z których część się zmaterializowała i może opóźnić wdrożenie nawet do 2032–2033 r. Szacujemy, ile wszystko by kosztowało, gdybyśmy ukończyli projekt dopiero 2033 roku - powiedział A. Jackus podczas obrad Komisji Ekonomicznej litewskiego Sejmu.
W kontekście całego projektu Jackus ostrzega, że istnieje ryzyko, że budowa może zostać opóźniona nawet do 2032-2033 roku, a koszty mogą wzrosnąć. W szczególności sytuacja w Łotwie jest bardziej skomplikowana, a tamtejszy odcinek trasy Rail Baltica może zostać ukończony dopiero w 2035 roku.
Luka finansowa
Budżet całego projektu na Litwie wynosi 10,2 miliarda euro. Aby zarządzać przepływami finansowymi i ryzykiem związanym z realizacją, projekt na Litwie podzielono na dwie fazy. Realizując projekt etapami, lepiej jest zaplanować, wykonać i kontrolować prace oraz szukać źródeł finansowania. Budżet na pierwszy etap wynosi 5,64 mld euro. Kwota zabezpieczonego finansowania wynosi 1,63 miliarda euro.
Luka w finansowaniu wynosi 4,02 miliarda euro. Dlatego też zabezpieczenie finansowania jest kluczowe dla powodzenia realizacji projektu - informował posłów Arenijus Jackus. Podkreślał, że kluczowe będzie zapewnienie finansowania zaplanowanych prac na 2027 rok, ponieważ po 2028 roku, w nowej perspektywie Unii Europejskiej, nie będzie możliwości składania nowych wniosków o środki finansowe na ten cel.
Z kolei Vytis Žalimas, dyrektor generalny LTG Infra, zwrócił uwagę na zagrożenia wynikające z niedoboru na Litwie siły roboczej, zwłaszcza podczas prac projektowych. Według niego, deweloperzy spółki Rail Baltica szukają firm projektowych za granicą.
- Największym problemem przy realizacji takich projektów jest brak doświadczenia w projektowaniu. To są szybkie linie, w naszym regionie nie ma fachowej wiedzy, którą trzeba kupić za granicą, a do tego jest tam realizowanych wiele projektów, co spowalnia tempo - powiedział.
Kowno - granica z Polską
Według Vytisa Žalimasa, linia Rail Baltica Kowno -granica z Polską mogłaby zostać uruchomiona w 2028 roku i być wykorzystywana, gdyby zwiększono jej przepustowość, nie czekając na zakończenie budowy.
- Budowa od granicy z Polską do Kowna rozpocznie się dopiero po zaprojektowaniu tego odcinka, a umowę na projekt podpiszemy dopiero w marcu tego roku – informował posłów dyrektor generalny LTG Infra.- Aby nie czekać na budowę linii dużych prędkości, musimy w pełni aktywować i zwiększyć przepustowość istniejącego odcinka Rail Baltica - dodał.
Budowa największego projektu infrastruktury kolejowej w historii Litwy - europejskiej linii o rozstawie torów 1435 mm Rail Baltica w 2024 roku trwała na odcinku około 48 km w pobliżu Jonavy.
W III kwartale 2025 roku prace będą prowadzone na odcinku o długości 114 km.
- Obecnie przygotowujemy się do przetargu na projekt odcinka od Poniewieża do granicy z Łotwą. Za rok wszędzie będą prowadzone prace projektowe i budowlane. Niesamowicie duży postęp - powiedział Justas Vyžintas , szef zarządzania projektem Rail Baltica w LTG Infra, w wywiadzie dla litewskich Wiadomości Biznesowych.
Kowno - Wilno
Budowa odcinka Rail Baltiki między Kownem a Wilnem zostanie zakończona najwcześniej w 2030 roku – poinformował Arenijus Jackus. Oznacza to, że główna linia kolejowa na Litwie zostanie ukończona później niż pierwotnie planowano.
Obecnie szacowany koszt budowy odcinka Kowno-Wilno wynosi około 200 mln euro. Ministerstwo Transportu Litwy zaproponowało rządowi przyjęcie planu rozwoju infrastruktury inżynieryjnej linii kolejowej Kowno-Wilno, co umożliwi rozpoczęcie procedur związanych z przejęciem gruntów.
Kowno –Kłajpeda
Przyszła linia kolejowa o europejskim rozstawie szyn do Kłajpedy została już z inicjatywy Litwy uwzględniona w rozporządzeniu w sprawie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). Obecnie trwają przygotowania do przeprowadzenia studium modelowania architektonicznego litewskiej sieci kolejowej. Na jego podstawie zostaną przygotowane co najmniej trzy alternatywy nowej trasy do Kłajpedy.
Z kolei, jeśli chodzi o budowę i finansowanie odcinka Rail Baltiki od Kowna do Kłajpedy, negocjacje dopiero się rozpoczęły. Arenijus Jackus podkreślił, że trwają rozmowy na temat różnych opcji finansowania i realizacji tej części projektu. Według niego, możliwe jest, że uda się znaleźć alternatywne rozwiązania, aby sfinansować budowę. Tymczasowo, dla zapewnienia wygodnej komunikacji, rozważane jest wprowadzenie mechanizmu zmiennego toru, co umożliwi podróże między Wilnem a Warszawą bez konieczności przesiadek.
Prace przygotowawcze do budowy odcinka do Kłajpedy już się rozpoczęły. Do 2030 roku mają rozpocząć się negocjacje z Brukselą w sprawie finansowania tej części projektu. Jackus zaznacza, że kluczowe decyzje zapadną w ciągu najbliższych kilku lat, w tym na temat najdogodniejszego przebiegu torów do Kłajpedy.
Zauważono, że budowa nowej linii kolejowej o europejskim rozstawie szyn do Kłajpedy ma szczególnie duży potencjał dalszej dywersyfikacji i konkurencyjności działalności portu. Według ministra połączenie to jest ważne dla zapewnienia pełnej mobilności pasażerów i ładunków, a także mobilności wojska.
Ponadto do roku 2030 planowana jest rozbudowa południowej części portu w Kłajpedzie, powstanie tam nowe nabrzeże o długości 1,3 km oraz teren o powierzchni około 100 hektarów z drogami dojazdowymi, przystosowany do przeładunku towarów i innej działalności. Projekt ten powinien znacząco zwiększyć przepustowość portu i stworzyć możliwości dla nowych inwestycji w Kłajpedzie. Szacuje się, że wraz z rozwojem południowej części portu w Kłajpedzie maksymalna przepustowość mogłaby wzrosnąć do 30 milionów ton ładunków rocznie.
Mobilność wojskowa
Kolejnym wyzwaniem, które może wpłynąć na realizację projektu „Rail Baltica”, jest konieczność dostosowania infrastruktury kolejowej do wymagań związanych z mobilnością wojskową. Jak wskazuje Egidijus Lazauskas, dyrektor generalny „Lietuvos geležinkeliai”, potrzeba dostosowania torów do transportu wojskowego spowodowała wzrost kosztów budowy. Wymogi związane z przewozem sprzętu wojskowego generują dodatkowe koszty i wymagają specjalnych dostosowań technicznych.
WYG
Źródła: Sejm RL; Ministerstwo Komunikacji RL; Verslo Zinios (Wiadomości biznesowe)
Fot: Rail Baltca; Ministerstwo Komunikacji RL
