Renesans idei samorządu. Projekt ustawy o dochodach JST

Ten dzień przejdzie do historii polskiej samorządności – podsumował dzisiejsze posiedzenie Rady Ministrów Premier Donald Tusk. Rząd przyjął projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, który został przygotowany przez Ministerstwo Finansów.

Dzięki reformie dochody JST wzrosną w 2025 r. o 24,8 mld zł, a samorządy otrzymają wyczekiwaną niezależność. Przez najbliższe 10 lat mogą zyskać na tej zmianie nawet 345 mld zł.

Czas na Polskę regionalną i lokalną

Premier Donald Tusk poinformował podczas dzisiejszej konferencji prasowej, że rząd przyjął projekt reformy dochodów jednostek samorządu terytorialnego.

- Polskie samorządy czekały na tę propozycję przez długie miesiące, a właściwie lata – powiedział Premier.

Oddawanie władzy z centrum do Polski regionalnej i lokalnej rozpoczęło się jeszcze za czasów tworzenia rządu Tadeusza Mazowieckiego. Przyjęty dziś projekt zmian to kolejny krok w stronę decentralizacji władzy i zapewnienia samorządom niezależności, o którą tak długo zabiegały.

- Przychody samorządu nie będą zależne już od widzimisię czy kaprysów rządzących centralnie – zadeklarował szef rządu.

Przyjęta dzisiaj reforma da JST poczucie stabilności na lata – niezależnie od składu władz centralnych.

- Samorządy chcą mieć pewne, gwarantowane źródła pieniędzy. (...) W sytuacji, w której będziemy w przyszłości planowali obniżenie podatków na przykład, to to nie wpłynie w żaden sposób na pieniądze, które trafią do samorządu, bo one będą zależne od tak zwanej bazy podatkowej – wyjaśniał Donald Tusk.

Reforma wzmocni potencjał rozwojowy lokalnych społeczności, które najlepiej wiedzą, jak inwestować w swoje otoczenie i potrzeby mieszkańców.

Więcej pieniędzy dla samorządów

Dzięki wprowadzanej reformie dochody jednostek samorządu terytorialnego znacznie wzrosną. W samym 2025 roku będzie to o 24,8 mld zł więcej w stosunku do obowiązującego systemu.

- Szacunek ostrożny i rzetelny mówi, że w ciągu najbliższych 10 lat samorządy otrzymają więcej środków niż wtedy, gdyby tej zmiany nie było, o 345 miliardów złotych – wyliczał Premier.

To niejedyne środki, jakie wzmocnią lokalne i regionalne budżety.

- Krok po kroku naprawiamy siłę polskiego samorządu. Jeszcze w tym roku przekażemy polskim samorządom dodatkowe 10 miliardów złotych, tak jak wcześniej deklarowaliśmy – mówił Minister Finansów Andrzej Domański.

Donald Tusk przypomniał, że samorządy mogą liczyć także na środki europejskie, których by nie było, gdyby nie wynik wyborów 15 października.

Zyska każda gmina

Reforma przyniesie korzyści wszystkim samorządom.

- Przygotowaliśmy zmiany, na bazie których zyska każda jednostka samorządu terytorialnego w naszym kraju, każda jedna. Zyskają gminy duże i mniejsze – zapewnił Minister Finansów.

Rząd pamiętał również o samorządach, na terenie których znajdują się tzw. tereny zielone, parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000.

- To obszary, z których wszyscy korzystamy. Natomiast lokalne społeczności, lokalne samorządy ponoszą finansowe koszty. Jest rzeczą oczywistą, że przemysł nie będzie – nie może na szczęście – rozwijać się akurat na takich terenach, w związku z czym dochody samorządów spadają – zauważył minister Domański.

Dla takich JST zapewniono stosowne wyrównania.

- Jestem przekonany, że zaplanowane przez nas rozwiązania wzmacniające finanse polskich samorządów pozwoli nie tylko lepiej planować wydatki ale również efektywniej inwestować środki, chociażby z związku z realizacją KPO. Dzięki tej reformie uda nam się zwiększyć inwestycje, a co za tym idzie również wzrost gospodarczy w kolejnych latach

– powiedział minister finansów Andrzej Domański.

Nowe rozwiązania przywrócą systemowi dochodów samorządów przejrzystość i zapewnią ich apolityczny charakter. Dochody lokalnych społeczności oparte będą na obiektywnych parametrach, mierzalnych za pomocą danych statystycznych.

Najważniejsze założenia reformy finansów jednostek samorządu terytorialnego:

wzmocnienie i ustabilizowanie finansów JST poprzez zwiększenie ich dochodów własnych;
każdy samorząd będzie miał zagwarantowane wyższe dochody niż obecnie;
zmniejszenie wpływów zmian podatkowych na dochody podatkowe JST;
dochody podatników będą podstawą naliczania dochodów JST z udziału w PIT i CIT (dochody JST nie będą zależały od zmian w systemie podatkowym, ale od tego, jakie dochody mają mieszkańcy. Ułatwi to samorządom wieloletnie planowanie, w tym w planowanie inwestycyjne);
do bazy naliczania dochodów JST z udziału w PIT i CIT będą wliczane dochody z podatku zryczałtowanego od przychodów ewidencjonowanych;
naliczanie potrzeb finansowych samorządów (takich jak potrzeby wyrównawcze, potrzeby oświatowe, potrzeby rozwojowe, potrzeby ekologiczne, potrzeby uzupełniające), zamiast obecnych części subwencji ogólnej;
likwidacja wydatków JST z tytułu wpłat „janosikowego” do budżetu państwa;
wydzielenie miast na prawach powiatu jako oddzielnej kategorii JST;
odejście od kilku rozdrobnionych rezerw subwencji ogólnej na rzecz jednej dużej.

Projekt ustawy wzmacnia także samodzielność finansową samorządów:

nastąpi jakościowa zmiana w strukturze dochodów budżetów samorządowych w postaci zasadniczego wzrostu poziomu dochodów. W efekcie dochody własne odzyskają swój podstawowy i stymulacyjny charakter;
reforma oznacza koniec z subwencjonowaniem bogatych samorządów. Będą one finansowane z dochodów własnych pochodzących ze swojego terenu;
zgodnie z ideą samorządności subwencja ogólna z budżetu będzie mieć charakter uzupełniający;
istotnie zwiększą się także środki na potrzeby rozwojowe JST – z poziomu 3,5 mld zł do poziomu 8,6 md zł, tj. o 245%.

Żródło i fot. gov.pl