W 120. rocznicę śmierci litewskiego poety oraz biskupa sejneńskiego Antanasa Baranauskasa zorganizowano uroczystości ku Jego pamięci.
W sejneńskiej Bazylice św. Mszę odprawił bp ełcki. J. Mazur, a w „Domu Litewskim” zorganizowano prezentację życia i dokonań biskupa.
Antanas Baranauskas, choć był synem zwykłego litewskiego chłopa, został biskupem, co w tamtych czasach było niezwykłym osiągnięciem. Sprawował zresztą nie tylko tę zaszczytną funkcję; był także poetą litewskim, językoznawcą, pisał prace filozoficzne, matematyczne. Uważany jest za twórcę gramatyki języka litewskiego, opracował zasady ortografii litewskiej. Nade wszystko był wielkim orędownikiem zgodnego współżycia dwu nacji: Polaków i Litwinów.
Od 2000 roku w Sejnach działa Fundacja im. Biskupa Antanasa Baranauskasa pod nazwą „Dom Litewski”. Prowadzi działalność kulturalną i oświatową. Jest m.in. organem prowadzącym litewskiej szkoły Ziburis w Sejnach oraz litewskiego przedszkola w Suwałkach.
Biskup i poeta litewski A. Baranauskas urodził się 17 stycznia 1835 roku. w Oniksztach. W 1897 został biskupem w Sejnach i mieszkał w tu aż do śmierci (26 listopada 1902). Pochowany w Sejnach w krypcie kaplicy Bazyliki Najświętszej Marii Panny. W 1999 w pobliżu sejneńskiej Bazyliki wzniesiono mu pomnik.
To duchowny rzymskokatolicki, poeta, językoznawca, biskup pomocniczy żmudzki w latach 1884–1897, biskup diecezjalny sejneński w latach 1897–1902.
W latach 1851–1853 kształcił się w szkole kancelistów gminnych w Rumyszyszkach i wtedy napisał swoje pierwsze wiersze. Równocześnie zgłębiał wiedzę z zakresu folkloru litewskiego, zbierając utwory ludowe zwane dainami, traktujące o różnej tematyce, opisujące zajęcia gospodarcze, zwyczaje i obyczaje ludowe, obrzędy i wierzenia religijne.
Następnie pracował jako pisarz gminny w Wojnucie, Rosieniach, Surwiliszkach i Sadach. W międzyczasie napisał około 90 utworów w języku polskim, a niektóre z nich opublikował w „Tece Wileńskiej”. Wpływ na jego dalsze życie miało poznanie poetki Karoliny Proniewskiej, która pobudziła w nim świadomość narodową oraz zachęciła do pisania w języku litewskim i prowadzenia badań nad ludowymi pieśniami litewskimi, a dzięki pomocy jej brata księdza Ottona Proniewskiego opublikował swoje wiersze i wstąpił do seminarium duchownego.
Studia seminaryjne odbył w Worniach, po czym wstąpił do Akademii Duchownej w Petersburgu. Tamże w 1862 uzyskał magisterium ze świętej teologii. 22 kwietnia 1861 został wyświęcony na diakona, a 24 marca 1862 przyjął święcenia prezbiteratu. Dalsze studia odbywał w Monachium, Rzymie i Louvain.
Działalność literacka i naukowa
Uznawany jest za pierwszego litewskiego poetę romantycznego i pierwszego litewskiego poetę, który sprzeciwiał się władzy cara i przedstawiał sposoby realizacji programu odrodzenia Litwy. W wierszach opisywał piękno ojczystej ziemi, historię Litwy oraz uczucia religijne i treści narodowe. Za najważniejszy utwór w jego dorobku uznawany jest poemat Borek Oniksztyński (1860–1861), inspirowany Panem Tadeuszem Adama Mickiewicza.
W pracy naukowej zajmował się badaniem języka litewskiego oraz żmudzkich i litewskich dialektów. Specjalizował się w lingwistyce porównawczej, opracował zasady ortografii i stworzył gramatykę języka litewskiego. Przygotował katechizm w języku litewskim, tłumaczył na ten język Pismo Święte i okazjonalnie tworzył litewskie pieśni religijne. Naukowo interesował się również filozofią i matematyką.
Uroczystości
Podczas uroczystości badacze dziedzictwa Antanasa Baranauskasa - kierownik Oddziału Rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego dr. Inga Liepaitė i Antanas Verbickas, dyrektor Muzeum Pamięci A. Baranauskasa i A. Vienuolisa-Žukauskasa w Anykščiai ( Onikszta) wygłosili wykład „Antanas Baranauskas na tronie biskupim w Sejnach.
Pokazano ksiązki przywiezione z biblioteki A. Baranauskasa z Anykščiai, wystąpił zespół folklorystyczny „Valaukis” Centrum Kultury w Anykščiai.
Uczestników wydarzenia powitali mer rejonu Onikszty Sigutis Obelevičius oraz burmistrz Sejn Arkadiusz Nowalski, którzy zadeklarowali dalszą współpracę i podkreślili znaczenie duchowej spuścizny Antanasa Baranauskasa w życiu obu narodów.
Genadijus Mackelis, kierownik Konsulatu Republiki Litewskiej w Sejnach, podziękował za pielęgnowanie i utrwalenie pamięci biskupa A. Baranauskasa, a także inicjatorom sprzed wielu lat budowy w Sejnach pomnika biskupa oraz samorządom Sejn i Anykščiai za stałą współpracę.
Zaapelował o dalszą współpracę kulturalną i rozwijanie więzi w dziedzinie turystyki między obydwoma rejonami.
- (…) Biskup A. Baranauskas był wszechstronny, w jego osobie widzimy osobę religijną, ale jego działalność nie ograniczała się do duchowego powołania. Znana jest Jego praca na rzecz krzewienia litewskości, literatury, a nawet zainteresowanie naukami ścisłymi, odegrały dużą rolę w katolickim i kulturalnym życiu Litwinów i Polaków na tym pograniczu ” – powiedział szef Konsulatu.
Na zakończenie obchodów wręczono nagrody uczniom – zwycięzcom konkursu rysunkowego „Sūduvių veikla Seinai”. ( Działalność Suduvy w Sejnach).
Prawie sto lat starań
W 1999 W Sejnach uroczyście odsłonięto pomnik A. Baranauskasa. Jej autorem jest rzeźbiarz Gediminas Jokūbonis. Starania o pomnik trwały, bagatela, prawie sto lat!
Ten wielki orędownik polsko-litewskiego pojednania, zgodnego współżycia obu nacji nie miał po swej śmierci lekko na tej umiłowanej ziemi sejneńskiej. Na swój pomnik w Sejnach biskup czekał, bagatela, lat 97 lata! Pierwszy pomysł pojawił się już w 1907 roku, gdy ksiądz Vailokaitis z Sejn zaproponował parafianom, aby zaczęli zbierać fundusze na pomnik. Za cara jednak nie stawiano pomników katolickim pasterzom. Za II Rzeczypospolitej na przeszkodzie stanęła narodowość biskupa. Za PRL-u z kolei na przeszkodzie stanęła funkcja Baranowskiego, ( biskupom wówczas pomników raczej nie stawiano), zaś w III RP - znów jego narodowość.
Mocno musiał napracować się ówczesny wicemarszałek Sejmu RP Jan Król, wraz ze swym litewskim kolegą - M. Laurinkusem, przewodniczącym Komitetu Spraw Zagranicznych Sejmu Republiki Litewskiej, by przekonać zarówno władze samorządowe, jak i kościelne na wyrażenie zgody na budowę pomnika. „Życie i twórczość biskupa Antoniego Baranowskiego stanowią dziś inspiracje i przykład dla polityków, elit intelektualnych i Kościołów wobec niepodległej Litwy i Polski” – pisali w słowie wstępnym książeczki o biskupie, wydanej sumptem Kancelarii Sejmu RP.
Natomiast 1 września 2018 roku w Sejnach, odbyły się uroczystości 200-lecia utworzenia diecezji sejneńskiej, która wniosła ogromny wkład w rozwój Sejneńszczyzny i państwa polskiego pod zaborami. Z tej okazji odsłonięto na tzw. pałacu biskupim tablicę poświęconą bp Antoniemu Baranowskiemu (Antanasowi Baranauskasowi), biskupowi sejneńskiemu w latach 1897-1902.
WYG
Źródło: Konsulat RL w Sejnach oraz mat. własne
Fot: Konsulat Republiki Litewskiej w Sejnach
