USA. W obronie polskiego kościoła

Nie tylko Polacy na Wschodzie borykają się z wieloma problemami. Nie brakuje ich także amerykańskiej Polonii. Jak podaje Polish Dayli News, w Filadelfii istnieje realna groźba wyburzenia katolickich kościołów, do których uczęszczają głównie Polacy. Na pierwszy ogień idzie kościół Świętego Wawrzyńca. Wśród Polaków sprawa budzi dodatkowe emocje, gdyż jest to zabytkowy kościół, pełniący ważną rolę w życiu tutejszej Polonii.

Kościół św. Wawrzyńca został bowiem zbudowany w latach 1882-1889 i jest najstarszym kościołem katolickim w dzielnicy, wzniesionym przez polskich imigrantów. Nazywany jest "matką polskich kościołów", bo stąd wychodziły się petycje w sprawie założenie kolejnych polskich parafii i budowania nowych kościołów. Za czasów probostwa księdza Gabriela Krausa (1897-1932) parafia wystawiła w czasie I wojny światowej setkę rekrutów do "Błękitnej Armii" gen. Hallera. Kościół odwiedził Ignacy Jan Paderewski w 1922 roku i gen. Józef Haller w roku 1923. Proboszcz Kraus odznaczony został po wojnie Mieczami Hallerowskimi i orderem Polonia Restituta. Ostatni proboszcz, ksiądz Frank A. Gwiazda przeszedł na emeryturę, a parafię z dniem 1 lipca 2013 roku połączono z parafią Holy Name of Jesus, pod przywództwem proboszcza Josepha J. Zingaro, który tu został przeniesiony z parafii św. Jana Kantego na Bridesburgu. Wydawało się, że osiągnięto idealną harmonię. Kościół amerykański (irlandzki) zyskał przewagę, ale wzmocnił go dopływ Polonii. Kluczową rolę przyjął ks. Zingaro, popularny kapłan związany licznymi więzami z Polonią. Wydawało się, że kościół zyskał nową szansę na przetrwanie pod skrzydłami nowego proboszcza – już nie jako parafia, ale jako kościół rodowy (ancestral place), kultywowany przez całą Polonię i polski zabytek bezpośrednio nawiązujący do polskiej duchowości i polskiej sztuki.

Tuż przed Wielkanocą do parafian dotarła wiadomość: w komunikacie z 28 marca informowano o niebezpieczeństwie zawalenia się konstrukcji (imminent collapse) i zamknięciu kościoła do odwołania. Informację przekazano rodzicom i uczniom tegoż dnia, przy wychodzeniu ze szkoły. Jednak dwa dni wcześniej, podczas zebrania parafian, jakie odbyło się w budynku byłej plebanii św. Wawrzyńca, nie wspomniano wcale o "zamknięciu w trybie natychmiastowym".

Przewodniczący Rady Miejskiej Darrell Clarke zwołał zebranie w środę, 16 kwietnia br., na którym był obecny diakon Thomas Croke z ramienia archidiecezji, było też kilku członków Miejskiego Wydziału Licencji i Inspekcji, przedstawiciele kompanii inżynieryjnej O'Donnell & Naccarato oraz garstka parafian, w tym A. J. Thompson i Susan Phillips. Nie było na nim mowy o groźbie zawalenia się budynku. "Przystąpienie do wyburzenia kościoła spotka się z gwałtowną reakcją mieszkańców dzielnicy" - ostrzegali po zebraniu obecni tam parafianie. A. J. Thompson założył nawet biuletyn internetowy dla St. Laurentiusa (łacińska nazwa parafii św. Wawrzyńca).

Możliwość wyburzenia to czwarta i najtańsza opcja z czterech podanych przez firmę O'Donnel i Nacarrato. Inspekcję stanu budynku zaczęto w listopadzie, zgodnie z wymaganiami miejskiej ustawy do kontroli fasad. Parafianie ze swojej strony przeprowadzili badania w lutym tego roku i posiadają bardziej umiarkowane wyceny.
"Jestem zdegustowana" - powiedziała Sandy Salzman, dyrektorka wykonawcza New Kensington Community Development Corporation, która pod koniec grudnia 2012 roku poprowadziła wycieczkę trasą ożywionych świątecznie i udekorowanych kościołów na Fishtown, z przeznaczeniem dochodu na fundusz kościelny. "To są nasze skarby - pisała w zaproszeniach. - Drzwi do nich mogą wkrótce zastać zabite deskami" - ostrzegała, o czym donosił 19 kwietnia br. Polish Dayli News.

Mieszkańcy dzielnicy, wśród których Polacy już nie dominują, reagują bardzo emocjonalnie i chcą ratować kościół. Archidiecezja ogranicza jednak możliwości włączenia się Polaków, chcąc utrzymać sprawę w ramach parafii - pisze polonijny dziennik.

Jan Wyganowski