Bakałarzewo i Raczki obchodzą w tym roku 500-lecie istnienia. Z tej okazji w obu miejscowościach odbędą się różnorodne imprezy: koncerty, dyskusje, rekonstrukcje historyczne, zabawy dla dzieci i dorosłych.
- Bakałarzewo i Raczki powstały w tym samym czasie, bo założyli je dwaj bracia: Mikołaj i Stanisław – wyjaśnia Tomasz Naruszewicz, wójt Gminy Bakałarzewo, doktor nauk historycznych.
Najpierw, 12- 13 lipca, swój zaszczytny jubileusz będzie obchodzić Bakałarzewo. Raczki będą świętowały w sierpniu.
Obchody 500-lecia Bakałarzewa rozpoczną się w sobotę o 9.00. Na stadionie gminnym nad jeziorem Sumowo rozpoczną się powiatowe zawody OSP. O 13.00 zaczną się pokazy konne,
Szczegółowy program:
Sobota 12 lipca 2014 r. (stadion gminny nad jeziorem Sumowo)
-9.00-12.00 Powiatowe Zawody OSP
-12.00 Wręczanie nagród, przemówienia
-13.00 Pokazy i zawody konne
Pozostałe atrakcje to: koncert zespołu tanecznego, występy zespołów ludowych, pokaz sprzętu rolniczego, wesołe miasteczko dla dzieci, ogródek piwny itd.
-22.00 Bezpłatna dyskoteka dla wszystkich Mieszkańców Gminy Bakałarzewo w Miami.
Niedziela 13 lipca 2014 r.
- 8.00-11.00 Konferencja naukowa „Dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego na dawnym pograniczu polsko-litewsko-pruskim” (Gminna Biblioteka Publiczna). Organizatorzy: UG i GBP w Bakałarzewie oraz Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe. Program:
8.00 Otwarcie obrad: dr Tomasz Naruszewicz, wójt Gminy Bakałarzewo
8.10 prof. dr hab. Józef Maroszek (Uniwersytet w Białymstoku), Losy „Eremu Wyspy Wigierskiej” po kasacie kamedułów (1800-1944)
8.40 dr Maciej Ambrosiewicz (Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe), Trwałe dziedzictwo litewsko-polskie - kuchnia
9.00 prof. dr hab. Stanisław Alexandrowicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), mgr Hanna Muzalewska-Alexandrowicz, Wokół badań historycznych Wielkiego Księstwa Litewskiego
9.30 dr Tomasz Naruszewicz (UG Bakałarzewo, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Bakałarzewskiej, Białostockie Towarzystwo Naukowe), Rozwój miasteczek z obszaru dzisiejszego powiatu suwalskiego w XVI-XXI w.
9.50 prof. dr hab. Alfredas Bumblauskas (Uniwersytet Wileński), Wielkie Księstwo Litewskie
10.10 dr Artur Konopacki (Uniwersytet w Białymstoku), Tradycja dziedzictwa kulturowego Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego
10.30 mgr Jarosław Schabieński (Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe) Upamiętnienia AK i walki o Kresy Rzeczypospolitej na Suwalszczyźnie w II połowie lat siedemdziesiątych XX wieku i przeciwdziałanie władz komnistycznych
-11.00-12.30 Uroczysta Msza Św. w kościele bakałarzewskim odprawiona przez J.E. Biskupa Ełckiego
-13.00-13.30 Parada 500-lecia Bakałarzewa od nowego bloku na Rynek
-13.30-14.30 Wystąpienia okolicznościowe władz i Gości
-14.30-15.00 Poświęcenie Sztandaru OSP Bakałarzewo
-15.00-19.00 Inscenizacja historyczna 500-lecia Bakałarzewa (Bractwo ,,Apis” z Gniewu)
-19.00-20.00 Koncert kapeli ,,Fest”
-20.00-21.00 Koncert Jana Pietrzaka
-21.00 – 21.30 Andrzej Beja Zaborski (występ), gwiazda filmu ,,U Pana Boga za piecem”
- 21.30-23.00 Konkursy dla publiczności i koncert zespołu ,,Mister Night”
-godz. 23.00-24.00 Koncert zespołu ,,Skaner”
- ok. 24.00 Pokaz fajerwerków
-0.15-2.00 Koncert zespołu ,,Mister Night”
Zarys dziejów Bakałarzewa
15 lipca 1514 r. król Zygmunt Stary nadał Mikołajowi Michnowiczowi Raczkowiczowi, swemu pisarzowi i sekretarzowi oraz marszałkowi pas ziemi nad rzeką Rospudą. Michnowicz od pełnionej funkcji zwany Bakałarzem założył osadę oraz najprawdopodobniej w 1520 r. pierwszą w tych stronach parafię. Miastem Bakałarzewo było już najprawdopodobniej około 1558 r.
W 1. poł. XVII stulecia Bakałarzewo posiadało swego burmistrza, wójta, nauczyciela, pisarza oraz szereg innych urzędników. Mieszkał tu też starosta douspudzki, który nadzorował dobra właścicieli Bakałarzewa. Ponadto w miasteczku znajdowało się wielu rzemieślników, jak np.: szewcy, kowale, piekarze, tkacze, bednarze, krawcy, złotnicy, szklarze. Wokół istniało wiele wsi, jak np.: Garbaś (XVI w.), Borawskie (XVI w.), Skazdub (XVI w.), Malinówka i Kamionka (wsie królewskie), Kotowina (wieś proboszcza), Wólki.
Upadek miasta nastąpił w poł. XVII w., w czasie tzw. potopu szwedzkiego oraz w wyniku zarazy z lat 1708-1711. Właścicielami dóbr Bakałarzewo byli wtedy Chlewińscy, którzy opuścili te strony niedługo po upadku Rzeczypospolitej w 1795 r.
Stopniowy rozwój zapewnił przywilej króla Augusta II Mocnego z 1720 r., gwarantujący miasteczku dwa jarmarki rocznie i cotygodniowe targi. Na początku lat 70. XVIII w. wybudowano nowy, drewniany kościół. W 1784 r. w skład parafii bakałarzewskiej wchodziły: Bakałarzewo, Gębalówka, Garbaś (wieś i folwark), Jaworek, Kamionka, Karasiewo, Konopki, Kotowina, Malinówka, Matłak, Nowa Wieś, Nowy Dwór, Ruda alias Łątka, Sadłowina, Suchorzecz, Skazdub, Uscięskie, Wólczanka, Wólka Folwark, Zajączkowo (folwark i wieś).
W 1822 r. Bakałarzewo otrzymało prawo do 4 jarmarków rocznie i liczyło 1003 mieszkańców. Rozwój został zahamowany przez duży pożar miasta z 1852 r. Jednak osiedle odbudowało się i w roku 1864 posiadało już 1317 mieszkańców.
Mimo wzrastającej liczby ludności nadszedł smutny rok dla Bakałarzewa – 1870 – kiedy to zostało pozbawione, przez ukaz carski, praw miejskich. Od tego czasu nazywano je osadą miejską lub miasteczkiem. Odebranie praw miejskich nie zahamowało jednak rozwoju miasteczka. Ok. 1880 r. znajdowało się tu 1554 mieszkańców, a w 11 lat później w 1891 r. – co najmniej 1766 bakałarzewian. Główną nacją była wtedy społeczność żydowska, która stanowiła tu ponad 75% całej populacji miasteczka. Największy znany stan zaludnienia osiągnęło Bakałarzewo w 1902 r. – 1809 osób.
Bardzo poważny spadek ludności odnotowano w Bakałarzewie w wyniku działań I wojny światowej. Tuż po jej zakończeniu miasteczko zajęli Litwini, którzy uważali, że są to ziemie rdzennie litewskie. Jednak Bakałarzewo znalazło się w wolnej II Rzeczypospolitej.
W okresie międzywojennym wybudowano nową murowaną szkołę powszechną (1927 r.) oraz monumentalny kościół (1936 r.). W tym czasie były tu również: strażnica KOP-u, bóżnica żydowska, urząd celny, posterunek policji, ochotnicza straż ogniowa, urząd gminy, młyn, tzw. spółdzielnia itd. Działało wiele organizacji społecznych (m.in. tzw. piłsudczycy). 29 VI 1939 r. bakałarzewienie uczestniczyli w ogromnej manifestacji antyniemieckiej, zainicjowanej przez ks. prob. Romualda Jałbrzykowskiego.
Rozkwit Bakałarzewa przerwał brutalny napad na Polskę Niemiec hitlerowskich. Okupant prawie całkowicie zniszczył tę nadgraniczną strażnicę polskości. Kolejny cios zadała w 1944/1945 r. Armia Czerwona. Obraz Bakałarzewa – miasta starszego od Suwałk czy Białegostoku, po działaniach wojennych był tragiczny. Liczba budynków spadła kilkukrotnie. Zniszczenia nie ominęły też kościoła i szkoły.
Dzisiejsze Bakałarzewo jest osadą otoczoną 10 jeziorami (Sumowo, Głębokie, Siekierowo, Garbaś, Gatne, Karasiewek, Grabieńszczyzna, Skazdubek, Okrągłe i Bolesty), rzeką Rospudą oraz kilkoma strumykami. W okolicy znajdują się piękne lasy. Szczególnie urokliwa jest dolina rzeki Rospudy.
Sam układ przestrzenny Bakałarzewa jest zabytkiem, wytyczonym w XVI w. Wśród ciekawych miejsc warto zobaczyć: piękny, z pocz. XVII w. ołtarz znajdujący się w miejscowym kościele; pomnik założyciela Mikołaja Bakałarza; pomnik Obrońców Bakałarzewa z 1939 r.; działający młyn wodny (obecnie prywatna elektrownia); kirkut, czyli cmentarz żydowski; jaz wodny (tzw. wodospad); zagospodarowane nabrzeże z wiatą nad jeziorem Sumowo; grobowiec baronów Myszkowskich; społecznie wykonaną Ścieżkę Jaćwieską nad jeziorem Sumowo; jedyny w regionie Mostek Zakochanych; miejsca straceń członków AK z 1944 r. oraz 13 niemieckich schronów biernych i bojowych – pozostałości z II wojny światowej.
Autor: Tomasz Naruszewicz
