15 sierpnia odbędzie się tytularny odpust Parafii Puńsk – Zielna. Po uroczystych sumach odprawianych w jęz. polskim i litewskim, wokół kościoła przejdą barwne procesje liturgiczne z oryginalnymi wieńcami dożynkowymi. Na placu przykościelnym odbędzie się IX Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny, którego tematem przewodnim będzie przędzenie lnu.
Wieczorem impreza będzie kontynuowana przy Domu Kultury w Puńsku. Wystąpią lokalne zespoły litewskie oraz goście z Litwy, przewidziano zabawę i fajerwerki.
W sobotę, 16 sierpnia w tym samym miejscu odbędzie się Święto Litewskiej Piosenki Estradowej i zabawa, a w niedzielę – w Centrum Rozrywki i Rekreacji "Šilainė" (Oszkinie k.Puńska) – Święto Chleba, Miodu i Mleka. Tu można będzie przyjrzeć się procesowi wyrobu litewskich potraw regionalnych, przejechać się bryczką zaprzęgniętą w konie, ochłodzić się w jeziorze Sejwy, a wieczorem – wyszaleć się na zabawie przy ognisku.
Od 15 do 17 sierpnia na placu przykościelnym będzie czynny Jarmark Rękodzieła Ludowego. Na straganach znajdą się wyroby z lnu, wełny, bursztynu, drewna, gliny, żelaza, wikliny… Będzie można na miejscu zobaczyć technikę rękodzielniczą. Na jarmarku (przy miejscowym kościele) można będzie też kupić tkaniny, hafty, ceramikę, wyroby z drewna i gliny, wycinanki, palmy, pisanki, koszyki... Można też samemu spróbować tkać jakąś tkaninę, ulepić gliniany garnek, czy wykuć podkowę.…
Nie zabraknie również litewskiego chleba, miodu, mięsiwa, ciast, serów, a także wieńców, wianków, wiązanek kwiatów. Zmysły będą, jak zwykle, przyciągać trawy, olejki i smarowidła różne z trawy właśnie wykonane. I „saldżiam sapnui „ ( na słodki sen), i do herbaty, syropu
Szczegółowy program
15 sierpnia (piątek)
8:00 – Msza w języku litewskim
9:00 – Otwarcie XXXI jarmarku rękodzieła, sztuki ludowej i kulinarnej pogranicza na placu przy kościele
9:30 – Msza we języku polskim i uroczysta procesja
12:00 – Poświęcenie wieńców żniwnych
12:15 – Msza w języku litewskim i uroczysta procesja wokół kościoła
14:00 – IX Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny „Suverpiau linelį” ( „Przędłam len”) na placu przy kościele
18.00 – 22.00 Koncerty przy Domu Kultury Litewskiej
22.00 – fajerwerki i zabawa przy ognisku
16 sierpnia (sobota)
od 9.00 Jarmark Rękodzieła przy kościele
19.00 – Koncert zespołu Teviskes Aidai ( Echa Ojczyzny)
20.00 XXI Święto Litewskiej Piosenki Estradowej, a następnie zabawa (przy złej pogodzie zabawa w „Karczema”)
17 sierpnia ( niedziela)
od 9.00 Jarmark Rękodzieła
od 14.00 - w Centrum Rozrywki i Rekreacji "Šilainė" (Oszkinie k.Puńska) – Święto Chleba, Miodu i Mleka
od 20.00 - Koncert i zabawa przy ognisku (też w Silanie)
Trochę historii i tradycji
Każdego roku, 15 sierpnia w Kościele Katolickim obchodzone jest święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, w Polsce i na Litwie znane jako święto Matki Boskiej Zielnej.
W Kościele Wschodnim święto koimesis (gr. zaśnięcie) było obchodzone już od V w. Natomiast w Kościele zachodnim zostało ono przejęte w VII w., wtedy też „Wniebowzięcie" zajęło miejsce „Zaśnięcia". Jako dogmat wiary prawda o Wniebowzięciu Matki Bożej została ogłoszona w roku 1950 przez papieża Piusa XII. Dogmat stwierdza, że po zakończeniu swojego ziemskiego życia Najświętsza Maryja Panna została z ciałem i duszą wzięta do wiecznej chwały
Na Litwie, podobnie jak i w Polsce, dzień 15 sierpnia jest dniem wolnym od pracy. W Wilnie szczególne uroczystości są obchodzone w kościele franciszkańskim przy ul. Trockiej – pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Msza odpustowa w języku polskim odprawiona będzie o godz. 11.30.
Zgodnie z odwieczną tradycją, do Zielnej, przypadającej 15 sierpnia, czas skończyć żniwowanie. Inne ludowe przysłowie powiada zaś, iż “ kto na Zielną w gości nie pojedzie, ten w życiu szczęścia mieć nie będzie”. Zielna decydowała też, jaka będzie pogoda jesienią. Ładna pogoda w to święto oznaczała też pogodną jesień do czasu wylotu bocianów, czyli na św. Bałtromieja.
Tradycje Zielnej, jako święta zbiegu lata z jesienią, gdy najważniejsze prace żniwne zostały już wykonane, sięgają czasów pogaństwa. To był czas podziękowania Bogom za letnie dobra, ofiarowanie zbiorów i ich święcenie, a jednocześnie święto kwiatów i pożegnanie z zielenią. W tym dniu trwały spotkania krewnych, wspominano zmarłych, śpiewano, a nawet wystawiano sztuki teatralne. Według tradycji w dniu święta pieczono chleb z plonów nowego ziarna.
Według prof. Franciszki Dundelienes, dawni Bałtowie obrzędy Zielnej przeznaczali na cześć wielkiej Divy ( bogini) rodzicielki – Łady. Rzymianie w tym dniu czcili boginię Dianę, Grecy –Artemidę. Te boginie były uznawane za opiekunki zwierząt i roślin. Odnaleziono nawet źródła, mówiące, iż 500 lat przed Chrystusem, 15 sierpnia, była zbudowana w Rzymie, na wzgórzu Avetin, świątynia na cześć Diany. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa, obchody końca lata ujednolicono ze świętem Wniebowzięcia.
Najważniejsze były i są w tym dniu zioła i polne kwiaty. Kobiety zbierały je i niosły do kościoła, by poświecić. W Dzūkiji Zielna była też zwana Kapuścianą. Kobiety do bukietów z kwiatów wkładały także marchew z liśćmi, groch, buraki, nawet głowy kapusty. Panny zaś wkładały na głowy wianki z dziewięciu różnych ziół. Poświęcone warzywa spożywała cała rodzina, dawano je także zwierzętom domowym, by chronić przed chorobami. Chorym przyrządzono z nich herbatę. Też miała moc uzdrowicielską.
Nasi pradziadowie wierzyli (dziś wierzyć też nikt nie zabrania), że np. poświęcone liście piołunu, chronią zabudowania od piorunów. Stąd też, wieszano je pod belkami stodół i chlewów, umieszczano pod fundamentami domów, leczono ludzi i zwierzęta domowe. Mają on bowiem też właściwości lecznicze. Sporządzone na jego bazie leki wzmagają apetyt, trawienie, mają antyalergiczne działania i zmniejszają stany zapalne.
Na Suwalszczyźnie ( tej geograficznej), ziemi Dzuków, Wschodniej Litwie, wysuszone bukiety poświeconych ziół wkładano do poduszek, a nawet do trumien. W niektórych regionach niesiono jeszcze do kościoła gałązki leszczyny oraz dębu. Wszyscy, oczywiście, bukieciki kwiatów polnych.
ZIELNA w Puńsku
Wszystkie te tradycje można co roku przypomnieć w Puńsku - stolicy Polskich Litwinów. Tu na Zielną odbywa się nie tylko zwykły odpust i jarmark, ale też i wiele imprez towarzyszących, bo uroczystości Zielnej połączone są z Dniami Puńska.
Zielna w Puńsku (15 sierpnia) zbiega się z głównym odpustem parafialnym. Kobiety podczas święta kwiatami, ziołami i kłosami zbóż przystrajają kościół, ołtarzyki niesione w procesji, obrazy świętych.
Od 1967 r. w parafii poszczególne wsie wykonują wieńce – ołtarzyki, które są święcone podczas sumy i niesione wokół kościoła w uroczystej procesji. Wieńce symbolizują nie tylko podziękowanie Bogu za zebrane plony, ale są dowodem istnienia twórczości ludowej. Poszczególne wsie prześcigają się, żeby ich wieńce były jak najciekawsze.
Od kilkunastu lat podczas Zielnej odbywa się w Puńsku jarmark twórców ludowych. W jarmarku udział biorą nie tylko twórcy miejscowi, ale również goście z innych miejscowości Polski, Litwy, Łotwy. Na jarmarku można kupić tkaniny, hafty, ceramikę, wyroby z drewna i gliny, wycinanki, palmy, pisanki, koszyki i inne przedmioty. Można również zasmakować litewskiego chleba, pysznych ciast, słodkiego miodu. Podczas jarmarku działa również księgarenka Wydawnictwa “Ausra” w Puńsku, w której można nabyć litewskie wydawnictwa.
Po sumie na rynku odbywa się koncert chórów i zespołów folklorystycznych. W Starej Plebanii działa wystawa rękodzieła ludowego. Wieczorem śpiewają zespoły folklorystyczne, gra kapela ludowa, rozpala się ognisko przy jeziorze Punia, przy którym tańce trwają do późnych godzin wieczornych.
Od 2004 roku, jako dopełnienie święta Zielnej w Puńsku, organizowane jest Święto Chleba, Miodu i Mleka. w Centrum Rekreacji i Rozrywki Silaine nad jeziorem Sejwy. Tu czeka wiele atrakcji: tradycyjne pieczenie chleba na tataraku, prezentacja wyrobu białego domowego sera i masła, kręcenia miodu; prezentacja wyplatania wieńca dożynkowego, wspólna biesiada i tańce
Jan Wyganowski
