Z okazji Światowego Tygodnia Jaskry od 11 do 17 marca, w wybranych gabinetach okulistycznych w całym kraju, bez wymaganego skierowania, będzie można całkowicie bezpłatnie zbadać wzrok pod kątem jaskry. Lista placówek dostępna jest na stronie: www.tydzienjaskry.pto.com.pl. Z badań skorzystać mogą wszyscy ci, którzy nie odwiedzili okulisty przez ostatni rok i nie mają zdiagnozowanej jaskry.
„Polscy okuliÅ›ci kontra jaskra” to projekt zainicjowany i realizowany przez Polskie Towarzystwo Okulistyczne (PTO) oraz SekcjÄ™ Jaskry PTO, przy wspóÅ‚udziale Polskiego ZwiÄ…zku Niewidomych. - Już po raz drugi my okuliÅ›ci wychodzimy do naszych pacjentów oferujÄ…c im bezpÅ‚atne badania okulistyczne w kierunku jaskry. - mówi prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek, Kierownik Kliniki Okulistyki Centrum Medycznego KsztaÅ‚cenia Podyplomowego SPSK im. prof. dr W. OrÅ‚owskiego w Warszawie, Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Okulistyki, Prezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.
- UbiegÅ‚oroczna akcja cieszyÅ‚a siÄ™ tak ogromnym zainteresowaniem zarówno ze strony pacjentów jak i lekarzy, że postanowiliÅ›my jÄ… kontynuować. W tym roku do projektu przystÄ…piÅ‚y aż 64 placówki z 38 miast . - dodaje prof. Iwona Grabska-Liberek.
W ramach akcji podobnie jak w roku ubiegÅ‚ym wszyscy chÄ™tni, którzy zgÅ‚oszÄ… siÄ™ do wyznaczonych placówek okulistycznych bÄ™dÄ… mieli wykonany pomiar ciÅ›nienia wewnÄ…trzgaÅ‚kowego, badanie dna oka oraz badanie gruboÅ›ci rogówki. W przypadku wyniku pozytywnego, każdy z pacjentów zostanie objÄ™ty opiekÄ… specjalistycznÄ….
- UdostÄ™pnianie pacjentom bezpÅ‚atnych badaÅ„ w kierunku wczesnego wykrycia jaskry to bardzo ważny krok w walce z tÄ… podstÄ™pnÄ… chorobÄ…. W przypadku jaskry nie możemy mówić o profilaktyce, a jedynie o wczesnej diagnostyce. - podkreÅ›la prof. Iwona Grabska-Liberek.
- Na Å›wiecie jaskra dotyka okoÅ‚o 3,54% osób powyżej 40 roku życia. Innymi sÅ‚owy okoÅ‚o 60 milionów osób cierpi na jaskrÄ™, z czego okoÅ‚o 10% procent z powodu jaskry jest obuocznie niewidomych. Tak wysoki odsetek osób Å›lepych zwiÄ…zany jest z bezobjawowym przebiegiem choroby, nieregularnymi kontrolami okulistycznymi oraz późnym postawieniem rozpoznania - czÄ™sto w momencie, gdy uszkodzenia spowodowane przez jaskrÄ™ sÄ… zaawansowane. W Polsce aż 70% przypadków jaskry wykrywana jest zbyt późno, by uratować widzenie, nawet przy intensywnym leczeniu. - mówi prof. dr hab. n. med. Bożena Romanowska-Dixon, Kierownik OddziaÅ‚u Klinicznego Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.
Jaskra jest drugÄ… po zaćmie najczÄ™stszÄ… przyczynÄ… Å›lepoty w krajach rozwiniÄ™tych, jednak zdaniem Åšwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) dużo groźniejszÄ…, ponieważ utrata wzroku jest nieodwracalna. W Polsce problem jaskry może dotyczyć nawet 800 tys. osób.
- Na jaskrÄ™ może zachorować każdy, bez wzglÄ™du na wiek. Należy jednak pamiÄ™tać, że sÄ… osoby szczególnie narażone. Do czynników ryzyka zachorowania na jaskrÄ™ należą m.in. podwyższone ciÅ›nienie wewnÄ…trzgaÅ‚kowe (IOP), krótkowzroczność, rodzinne wystÄ™powanie jaskry, choroby ukÅ‚adu sercowo-naczyniowego takie jak zaburzenia rytu serca czy nadciÅ›nienie tÄ™tnicze. Także u osób o bardzo niskim ciÅ›nieniu tÄ™tniczym częściej dochodzi do tej choroby. - mówi prof. dr hab. n. med. Jacek Szaflik, Kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki II WydziaÅ‚u Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.
- Brak podwyższonego ciÅ›nienia wewnÄ…trzgaÅ‚kowego (IOP) nie wyklucza wystÄ™powania jaskry. Nawet 50% pacjentów z uszkodzeniem jaskrowym ma ciÅ›nienie wewnÄ…trzgaÅ‚kowe utrzymujÄ…ce siÄ™ poniżej 22mmHg - czyli w normie. Dlatego diagnozujÄ…c pacjenta
z podejrzeniem jaskry w wywiadzie należy zawsze badać dno oka i grubość rogówki - podkreÅ›la dr hab. n. med. Anna KamiÅ„ska, PrzewodniczÄ…ca Sekcji Jaskry Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.
Badanie w kierunku jaskry należy wykonać co 2 lata, a w przypadku osób z grupy podwyższonego ryzyka co 6-12 miesiÄ™cy.
***
Badania w diagnostyce jaskry 1
Stereoskopowa ocena tarczy n. II - podstawowÄ… metodÄ… obrazowania tarczy nerwu wzrokowego jest oftalmoskopia, która sÅ‚uży ocenie ewentualnych jego ubytków. Lekarz bada ksztaÅ‚t tarczy, zagÅ‚Ä™bienia, proporcje ich wielkoÅ›ci i symetriÄ™.
Tonometria - pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Pachymetria - pomiar gruboÅ›ci rogówki w jej centrum.
Gonioskopia - metoda badania kąta przesączania przy pomocy gonioskopu (specjalnej soczewki). Pozwala ocenić czy kąt przesączania jest otwarty i szeroki czy też wąski i zamknięty, a także wskazuje ilość barwnika w kącie.
Perymetria - jest jednym z podstawowych badań czynnościowych funkcji widzenia, wskazuje ewentualne ubytki w polu widzenia spowodowane jaskrą (ograniczenie pola widzenia, mroczki).
Jaskra - mechanizm powstawania
IstniejÄ… 2 podstawowe odmiany jaskry o zbliżonym mechanizmie powstawania – jaskra otwartego kÄ…ta i jaskra zamykajÄ…cego siÄ™ kÄ…ta przesÄ…czania.
Ciecz wodnista, która jest stale wytwarzana w oku i zapewnia prawidÅ‚owe jego funkcjonowanie, opuszcza gaÅ‚kÄ™ ocznÄ… i dostaje siÄ™ do krwioobiegu w miejscu nazywanym kÄ…tem przesÄ…czania. Jeżeli odpÅ‚yw pÅ‚ynu jest blokowany, wzrasta ciÅ›nienie wewnÄ…trzgaÅ‚kowe, co prowadzi do ucisku na nerw wzrokowy. W konsekwencji wÅ‚ókna nerwowe sÄ… niszczone, a nerw wzrokowy zanika, ograniczajÄ…c pole widzenia i w koÅ„cowym etapie powodujÄ…c Å›lepotÄ™.
W jaskrze otwartego kÄ…ta przesÄ…czania odpÅ‚yw cieczy wodnistej jest ograniczony. CiÅ›nienie wzrasta powoli, tym samym nerw wzrokowy jest niszczony stopniowo. Ta odmiana jaskry stanowi okoÅ‚o 90% przypadków w Europie2. Zazwyczaj nie daje wyraźnych objawów. Okresowo mogÄ… wystÄ…pić bóle gaÅ‚ek ocznych, bóle gÅ‚owy, zamazanie widzenia okreÅ›lane jako obraz „tÄ™czowych kóÅ‚” wokóÅ‚ źródeÅ‚ Å›wiatÅ‚a. Objawy te czÄ™sto nie sÄ… kojarzone ze schorzeniem oczu. Zdarza siÄ™ również, że chorzy w zaawansowanym stadium jaskry zgÅ‚aszajÄ… siÄ™ do okulisty w celu dobrania okularów, nieÅ›wiadomi prawdziwej przyczyny trudnoÅ›ci z widzeniem3.
W przypadku jaskry zamykajÄ…cego siÄ™ kÄ…ta przesÄ…czania specyficzna budowa przedniej części oka powoduje, że odpÅ‚yw cieczy wodnistej jest blokowany przez tÄ™czówkÄ™, co prowadzi do wzrostu ciÅ›nienia i wystÄ…pienia ostrego ataku jaskry. Do zaburzenia może dojść np. w wyniku silnego stresu albo poszerzenia źrenicy. Wtedy w krótkim czasie mogÄ… zanikać wÅ‚ókna nerwowe, powodujÄ…c Å›lepotÄ™. W jaskrze zamykajÄ…cego siÄ™ kÄ…ta możliwe jest wystÄ…pienie silnych objawów bólowych gÅ‚owy i oczu, przekrwienie gaÅ‚ek ocznych, nudnoÅ›ci, wymioty, pogorszenie widzenia, wrażenie „tÄ™czowej poÅ›wiaty”. Z powodu wzrostu ciÅ›nienia gaÅ‚ki oczne sÄ… twarde jak kamieÅ„4. Taki stan wymaga natychmiastowej interwencji lekarza.
W Suwałkach badania przeprowadza Medica Vision przy ul. Nowomiejskiej 15, telefon: 882 804 400.
2 Quigley HA. Br J Ophthalmol. 1996; 80:389-393.
3 J. KaÅ„ski, Okulistyka Kliniczna, Wydawnictwo Medyczne Górnicki, WrocÅ‚aw 2005; 194-228; Niżankowska MH, Podstawy Okulistyki, WrocÅ‚aw 2004.
4 Tamże.
