Już nie ma chlebowej instalacji w Suwalskim Ośrodku Kultury. Z patio, przed czasem, po interwencjach, zostały usunięte kubły wypełnione chlebem, pozbierane kromki z podłogi.
TajemnicÄ… poliszynela jest, że planowana do koÅ„ca lutego instalacja zniknęła po tym, jak swoje bardzo krytyczne zdanie wyraziÅ‚ Marek Sobczak, pochodzÄ…cy z SuwaÅ‚k artysta plastyk. NapisaÅ‚ list do Marka BuczyÅ„skiego, wiceprezydenta SuwaÅ‚k, rozmawiaÅ‚ z Markiem GaÅ‚Ä…zkÄ…, wicedyrektorem SOK. Czy wÅ‚adze przychyliÅ‚y siÄ™ do zdania Sobczaka i wywieraÅ‚y presjÄ™ na dyrekcjÄ™ SOK? Czy Marek BuczyÅ„ski wypowiedziaÅ‚ siÄ™ jako prezydent, czy jako suwalczanin? Czy chleb w SOK-u rzeczywiÅ›cie zaczynaÅ‚ już nudzić? Czy leżaÅ‚ tam za dÅ‚ugo? Czy doszÅ‚o do zamachu na wolność artystycznej wypowiedzi, czy też wystawa rzeczywiÅ›cie byÅ‚a beznadziejna i jak mówi grafik „Polityki”: w patio tak szacownej, nowoczesnej instytucji nigdy nie powinno siÄ™ byÅ‚o pojawić coÅ› o tak wÄ…tpliwych walorach artystycznych? Ba! Nie, nie wÄ…tpliwych, zdaniem Sobczaka – kompletnie bez wartoÅ›ci. Pytania można mnożyć.
Marek Sobczak lokuje przekaz „Terminu ważnoÅ›ci” na poziomie szkóÅ‚ki parafialnej („bez obrażania szkóÅ‚ parafialnych, o ile takie istniejÄ…”). Od MieczysÅ‚awa Iwaszki, który byÅ‚ gÅ‚ównym pomysÅ‚odawcÄ… przedsiÄ™wziÄ™cia, jako od absolwenta szkoÅ‚y artystycznej chce zdecydowanie czegoÅ› wiÄ™cej:
- „Gdyby autor (autorzy…) na przykÅ‚ad zrobili z gipsu piÄ™tnastometrowy bochenek chleba, albo wideo-instalacjÄ™ poÅ›wiÄ™conÄ… chlebowi, albo nawet ustawili piekarniki i w ramach akcji obdarowywali publiczność pieczonym chlebem, można byÅ‚oby dyskutować, czy jest to przedsiÄ™wziÄ™cie udane, bardziej udane, czy też chybione. Można byÅ‚oby wówczas podjąć dyskusjÄ™ nad faktem artystycznym. Ale to, co można byÅ‚o zobaczyć w galerii Patio w SOK, chleb w i obok Å›mietnikowych kubÅ‚ów, takim faktem nie jest” – napisaÅ‚.
Sobczak swoje artystyczne oburzenie wyraził telefonicznie i na piśmie, w kontaktach z wiceprezydentem i wicedyrektorem.
- List do Marka BuczyÅ„skiego, byÅ‚ listem prywatnym – do Marka BuczyÅ„skiego, nie do BuczyÅ„skiego jako prezydenta – tÅ‚umaczy Kamil Sznel z UrzÄ™du Miejskiego. – Dlatego nie bÄ™dziemy siÄ™ wypowiadać na ten temat – dodaje.
- Podczas jednej z rozmów, dotyczÄ…cej innej sprawy, prezydenci wspomnieli o tym przedsiÄ™wziÄ™ciu. Pytali, czy rzeczywiÅ›cie jest sens, aby byÅ‚o to kontynuowane – mówi Marek GaÅ‚Ä…zka.
Marek Sobczak twierdzi, że sam fakt, iż takÄ… „ dziaÅ‚alność artystycznÄ…” dopuszczono to prezentacji, to skandal. Zdecydowanie potÄ™pia także wykorzystywanie chleba do jakichkolwiek dziaÅ‚aÅ„ artystycznych.
GaÅ‚Ä…zka z jednej strony mówi, iż bardzo ceni dotychczasowÄ… pracÄ™ MieczysÅ‚awa Iwaszki i PawÅ‚a Bydelskiego, z drugiej wytyka pewne sÅ‚aboÅ›ci.
Zdaniem zastępcy dyrektora SOK, sam pomysł nie był zły, ale zabrakło mu siły wyrazu.
- Instalacje, takie jak ta, sÄ… dziaÅ‚aniami o charakterze socjoartystycznym, bÄ…dź może bardziej w tym przypadku – socjokulturowym. Moim zdaniem, zabrakÅ‚o dodatku o charakterze performatywnym. Twórcy powinni poÅ‚Ä…czyć instalacjÄ™ z happeningiem, performence’m, zrobić coÅ› hardcorowego, coÅ›, co „chwyci za twarz” – uważa GaÅ‚Ä…zka. - Ta wystawa trwaÅ‚a już za dÅ‚ugo. StraciÅ‚a moc, dlatego przychyliÅ‚em siÄ™ do docierajÄ…cych do mnie opinii.ByÅ‚a to moja autonomiczna decyzja – podkreÅ›la.
- OtrzymaliÅ›my polecenie, aby instalacjÄ™ usunąć i tak też zrobiliÅ›my. Nie mam nic wiÄ™cej do dodania – mówi PaweÅ‚ Bydelski, jeden z autorów.
Dwie rzeczy sÄ… pewne - po tych perturbacjach tytuÅ‚ instalacji - „Termin ważnoÅ›ci” - nabraÅ‚ nowego znaczenia i
- Paradoksalnie Pan Doktor Sztuki Marek Sobczak przyczyniÅ‚ siÄ™ do tego, iż drobny skandal, jaki siÄ™ wokóÅ‚ tego przedsiÄ™wziÄ™cia uczyniÅ‚ w zwiÄ…zku z mojÄ… decyzjÄ… i wzmożone zainteresowanie mediów spowodowaÅ‚o ciekawÄ… wymianÄ™ myÅ›li i wrażeÅ„ na różnych forach, a i pewnie zaowocuje przy nastÄ™pnej instalacji znacznie wiÄ™kszÄ… frekwencjÄ… – kwituje GaÅ‚Ä…zka.
Justyna Brozio
