W czwartek, 5 maja w obecności prezydentów Andrzeja Dudy i Gitanasa Nausėdy otwarto polsko- litewską inwestycję - interkonektor gazowy łączący systemy przesyłowe gazu ziemnego Polski i Litwy i, w efekcie, pozostałych krajów bałtyckich.
W uroczystości w Jauniūna, obok prezydentów Polski i Litwy, wzięli udział prezydent Łotwy Egils Levits oraz unijna komisarz ds. energii Kadri Simson.
– Ten gazociag to gotowa odpowiedź na szantaż Rosji – podkreślił Prezydent RP.
Prezydent A.Duda zaznaczył także, że Polska postanowiła chronić się w przyszłości nowym rurociągiem. Podziękował też byłemu prezydentowi RP i cieszył się, że Polska zbudowała terminal LNG. „Wtedy to po prostu dotarło do nas. W tej chwili Rosja ponownie próbuje nas szantażować, ale mamy gotową odpowiedź” – zaznaczył polski prezydent.
Dodał, że rurociąg „buduje, a nie tylko naprawia” bezpieczeństwa Litwy, Polski i regionu. Duda powiedział, że ma nadzieję, że inne międzynarodowe projekty - Via Baltica i Rail Baltica - będą działać równie pomyślnie.
Prezydent Łotwy E. Levitas powiedział, że na tym gazociągu bardzo skorzystają także Łotwa, Estonia i Finlandia. „Europa Zachodnia od jakiegoś czasu bardzo naiwnie podchodzi do handlu z Rosją, uważając ją za wiarygodnego partnera. My, kraje bałtyckie i Polska, wiedzieliśmy o tym od początku. Rosja wykorzystuje swój handel do szantażowania nas” – powiedział, zauważając, że GIPL był ważnym krokiem w kierunku pełnego bezpieczeństwa i niezależności.
Andrzej Duda także akcentował, że gazociąg „wzmacnia nasze bezpieczeństwo”.
– Dzięki inwestycjom takim jak ta zapewniamy sobie alternatywę, możliwości dostaw z innych kierunków niż rosyjski. Cieszę się, że ten interkonektor będzie nam służył i w istotnym stopniu zapewniał dywersyfikację nam i innym krajom Unii Europejskiej – mówił Andrzej Duda.
Prezydent Litwy: To szczególny dzień. W piątek gaz z USA przez Litwę do Polski
- Jestem niezmiernie zadowolony i zachwycony mogąc uczestniczyć w uroczystości otwarcia gazociągu GIPL w Polsce i na Litwie. To szczególny dzień dla Litwy i Polski, a także dla pozostałych bałtyckich sąsiadów - Łotwy, Estonii i Finlandii. Dziś konsolidujemy naszą niezależność energetyczną. Dziś wzmacniamy naszą odporność na naciski polityczne i szantaż energetyczny ze Wschodu - mówił prezydent Litwy Gitanas Nausėda.
Prezydent Litwy zaznaczył, że „(…) Dzięki nowemu połączeniu gazowemu Polska zyskuje dostęp do terminala LNG „Independence”, który znajduje się na Litwie w Kłajpedzie. Już jutro gaz ze Stanów Zjednoczonych, odbierany przez nasz terminal w Kłajpedzie, tym gazociągiem dotrze do Polski. To najlepsza i najsilniejsza odpowiedź na rosyjskie działania na rzecz odcięcia dostaw gazu do Polski i Bułgarii”.
Gaz dla Ukrainy
Gitanas Nausėda zwrócił uwagę, że historia się powtarza: w 2006 roku, kiedy PKN Orlen przejął rafinerię w Możejkach, Rosja odcięła Litwie dostawy rurociągiem Drużba. W 2022 roku zostały odcięte przez Rosję dostawy gazu do Polski.
- Ale zarówno 16 lat temu, jak i teraz jesteśmy gotowi. Wtedy uratował nas terminal naftowy w Butingė. Połączenie GIPL pomoże teraz Polsce. Patrząc w przyszłość, bardzo ważne jest, aby gaz mógł przepływać w obu kierunkach przez połączenie GIPL. Oznacza to, że w przypadku trudności lub potrzeb rynkowych gaz z Polski będzie mógł trafić na Litwę, a także inne kraje bałtyckie i Finlandię. Wierzę, że gazociąg polsko-litewski zostanie wkrótce wykorzystany do dostaw gazu na Ukrainę. Potwierdzałoby to jedynie korzyści, jakie połączenie GIPL może przynieść szerszemu regionowi, a jednocześnie jego strategiczne znaczenie - akcentował prezydent Republiki Litewskiej.
Prezydent Nausėda zauważył, że jest już przyłącze gazowe, są terminale skroplonego gazu ziemnego oraz przyłącza energetyczne w regionie. „Aby jednak być pewnym i bezpiecznym, musimy stawić się czoła kolejnemu wyzwaniu. Musimy przyspieszyć kluczowy projekt dla niezależności sektora elektroenergetycznego - synchronizację krajów bałtyckich z Europą kontynentalną”.
Gaz poplynie w obie strony, podatki dla gmin
Już na początku lat 90.ub. wieku Litwa wpisała do strategii swego rozwoju potrzebę budowy połączeń drogowych i kolejowych z Polską oraz „mostu” energetycznego i gazociągu.
Ostatecznie projekt gazociągu powstał w 2009 roku, kiedy to Komisja Europejska i osiem krajów regionu Morza Bałtyckiego podpisało plan połączenia międzysystemowego rynku energii bałtyckich, aby zakończyć izolację energetyczną państw bałtyckich.
Dopiero jednak w maju 2018 roku. litewski operator Amber Grid podpisał umowę o połączeniu gazowym z polskim operatorem Gaz-System. Budowa gazociągu ruszyła na początku 2020 roku, a zakończyła pod koniec ubiegłego roku, łączy tłocznię gazu w Jauniūnai (DKS) w rejonie Szyrwina i DKS Hołowczyce w Polsce. Gaz może płynąć w obu kierunkach, zarówno z, jak i na Litwę. Projekt kosztował około 500 milionów euro, w tym 300 mln euro przekazała UE. Był też współfinansowany przez Litwę, Polskę, do projektu wnieśli również wkład łotewscy i estońscy operatorzy gazowi.
Połączenie wyeliminuje izolację energetyczną krajów bałtyckich. Daje też większe możliwości eksportu gazu z litewskiego terminalu LNG w Kłajpedzie. Polska firma kupiła już ładunek gazu skroplonego przez terminal i odbierze go nowym gazociągiem w maju.
W ciągu najbliższych pięciu miesięcy możliwości przesyłu gazu z Litwy do Polski przez terminal gazu skroplonego w Kłajpedzie wyniosą 2,4 GWh/h. Przepustowość przesyłu gazu z Polski na Litwę wyniesie 2,6 GWh/h.
W naszym regionie gazociąg wiedzie m.in. przez gminy Raczki, Bakalarzewo, Suwałki, Szypliszki i Puńsk. Z tego tytułu kasy gminne będą zasilane całkiem sporymi, przekraczającymi 1 mln zl kwotami z tytułu podatku.
xxx
Podczas wizyty na Litwie Prezydent Andrzej Duda odwiedzi też Wilno, gdzie m.in. złoży kwiaty przy mauzoleum Matki i Serca Syna oraz w Kaplicy Powstańców Styczniowych na Cmentarzu na Rossie.
WYG
Źródła: Kancelarie Prezydentów RP i RL
Fot: Jakub Szymczuk / Kancelaria Prezydenta RP
