Komisja Europejska chce wspierać rozwój społeczny i gospodarczy regionów znajdujących się po obu stronach zewnętrznych granic UE. Stąd też przyznała na program Transgranicznej Współpracy Regionów Polski, Białorusi i Ukrainy na lata 2014 - 2020 183 078 184 euro. Łączny budżet, z uwzględnieniem wkładu własnego uczestników programu, wyniesie 201 386 002,40 euro.
Środki finansowe pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (ENI).
Z unijnych pieniędzy w ramach Transgranicznej Współpracy Regionów Polski, Białorusi i Ukrainy będą mogli skorzystać mieszkańcy czterech polskich województw oraz czterech białoruskich i sześciu ukraińskich obwodów.
Obszar główny programu będą stanowić następujące podregiony:
- po stronie polskiej: podregion białostocki, łomżyński, suwalski (obejmuje powiaty augustowski, sejneński i suwalski), ostrołęcko- siedlecki, bialski, chełmsko-zamojski, krośnieński, przemyski;
- po stronie białoruskiej - obwód grodzieński, obwód brzeski;
- po stronie ukraińskiej - obwody lwowski, wołyński, zakarpacki.
Obszar przyległy programu będą stanowić:
- po stronie polskiej - podregiony: puławski, lubelski, tarnobrzeski i rzeszowski;
- po stronie białoruskiej - obwody miński (w tym miasto Mińsk) i homelski;
- po stronie ukraińskiej - obwody tarnopolski, iwanofrankowski i rówieński.
Zakres wsparcia przewidziany w Programie obejmuje następujące cztery cele tematyczne:
- Promocja kultury lokalnej i zachowanie dziedzictwa historycznego;
- Poprawa dostępności regionów, rozwój trwałego i odpornego na klimat transportu oraz sieci i systemów komunikacyjnych;
- Wspólne wyzwania w obszarze bezpieczeństwa i ochrony;
- Promocja zarządzania granicami oraz zarządzanie bezpieczeństwem, mobilnością i migracjami
Beneficjenci Programu
Instytucje prowadzące działania o charakterze non-profit, przyczyniające się do realizacji priorytetów programu, w tym np. władze lokalne i regionalne, organizacje pozarządowe, instytucje publiczne, edukacyjne, kulturalne, ochrony środowiska, euroregiony.
Pierwsze projekty
31 grudnia 2016 roku zakończył się, nabór wniosków w pierwszym etapie konkursu na projekty współpracy transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina, który rozpoczął się 11 października 2016 r. Partnerzy z Polski, Białorusi i Ukrainy mogli ubiegać się o 80,17 mln euro.: - Zainteresowanie realizacją wspólnych projektów jest bardzo duże, o czym świadczy liczba zarejestrowanych wstępnych koncepcji przedsięwzięć. Spośród prawie 850, najwięcej zgłosiła strona ukraińska - poinformował podczas konferencji w Bukovli, na Ukrainie, wiceminister rozwoju Adam Hamryszczak.
Teraz trzeba czekać na wybór projektów do realizacji. Nabór odbywa się bowiem dwuetapowo: najpierw oceniane będą tzw. koncepcje projektowe (składane do 31 grudnia 2016). Najlepsze zostaną zaproszone do drugiego etapu, w którym przygotowany zostanie pełny wniosek o dofinansowanie. Ocena powinna zakończyć się do końca marca 2017 roku. Dopiero po akceptacji przez Główny Sekretariat Programu powstaną właściwe projekty, które też zresztą będą poddawane jeszcze weryfikacji.
Maksymalne wsparcie UE dla projektu może wynieść 2,5 mln euro. Przewidywany poziom dofinansowania projektów wyniesie maksymalnie do 90% ich kosztów kwalifikowalnych.
Dużą aktywność w składaniu wniosków wykazały m.in. podlaskie placówki służby zdrowia. Pod koniec roku odbyło się uroczyste podpisanie fiszek projektowych do Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina z udziałem przedstawicieli podlaskich szpitali oraz ich odpowiedników z Grodna i Mińska. Podlaskie szpitale, we współpracy z partnerami z obwodu Grodzieńskiego i Mińskiego, realizują projekty z zakresu „wspólnych wyzwań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony”.
- Już w minionej perspektywie finansowej wiele szpitali z naszego regionu: wojewódzkich i powiatowych, zrealizowało w ramach takiego projektu kilkanaście umów opiewających na sumę dziesiątków milionów złotych, dzięki czemu znacznej poprawie uległa jakość usług świadczonych w naszych jednostkach. W obecnej perspektywie na lata 2014-2020, z tego projektu będą mogły skorzystać szpitale z całego województwa - zwracał podczas spotkania z sygnatariuszami umów Bogdan Dyjuk, członek zarządu województwa podlaskiego.
Pod koniec września 2016 roku, dyrektor Szpitala Wojewódzkiego im. dr. Ludwika Rydygiera w Suwałkach Adam Szałanda, podpisał umowę partnerską z Lwowskim Obwodowym Szpitalem Klinicznym. Ze strony Lwowskiego Szpitala podpis na dokumencie złożył Mychajlo Hyczka, Lekarz Naczelny i Przewodniczący Komisji Lwowskiej Rady Obwodowej ds. Ochrony zdrowia, opieki społecznej, polityki młodzieżowej i sportu.
Szpitale z Suwałk i Lwowa chcę wspólnie pozyskać transgraniczne fundusze na zwiększenie dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej w leczeniu chorób urologicznych. Przedstawiciele partnerów z Ukrainy byli również z wizytą w suwalskim szpitalu. Odwiedzili między innymi Szpitalny Oddział Ratunkowy oraz oddział Urologiczny.
Placek służby zdrowia współpracowały także w poprzednich latach. Dzięki temu w województwie podlaskim i ukraińskim obwodzie wołyńskim pojawiły się nowe aparaty do diagnozowania chorób onkologicznych, a po obu stronach granicy powstały specjalne ośrodki dla niepełnosprawnych, dzięki czemu dziesiątki mieszkańców pogranicza mogło być rehabilitowanymi.
Także wiejskie gminy starają się pozyskać pieniądze z tego programu. Np, gmina Puńsk stara się o pieniądze na remont muzeum bytowego oraz starej plebanii, wykorzystywanej obecnie na cele etnokultury oraz termomodernizację budynku po byłej szkole w Smolanach, gdzie mieści teraz m.in. świetlica wiejska.
Kolejne konkursy
Ministerstwo Rozwoju ogłosiło harmonogram kolejnych konkursów, w których partnerzy z Polski, Białorusi i Ukrainy będą mogli ubiegać się o dotacje z Funduszy Europejskich na realizację wspólnych, transgranicznych projektów.
Kolejny (poza pierwszym, który trwał od 11 października do 31 grudnia 2016 roku), zaplanowano konkurs dla projektów regularnych (budżet na nabór ponad 29 mln euro), który ruszy 1 października 2018 r. Obejmie dwa cele tematyczne: Promocja kultury lokalnej i zachowanie dziedzictwa historycznego oraz Wspólne wyzwania w obszarze bezpieczeństwa i ochrony.
Dodatkowo, przeprowadzony zostanie uproszczony nabór na tzw. małe projekty (poziom dofinansowania od 20 tys. do 60 tys. euro). Ten konkurs, z budżetem ponad 5 mln euro, rozpocznie się 1 grudnia 2017 r. i dotyczyć będzie promocji kultury lokalnej i zachowania dziedzictwa historycznego.
W Programie Polska-Białoruś-Ukraina przeznaczone będzie także ponad 52 mln euro na dofinansowanie tzw. dużych projektów infrastrukturalnych, które zostały wybrane w trybie pozakonkursowym. Są to głównie inwestycje drogowe w kierunku wschodniej, szczególnie ukraińskiej, granicy, czy budowa infrastruktury kolejowego przejścia w Siemianówce,
Szczegółowy harmonogram konkursów oraz szkoleń, zasady kwalifikowalności partnerów i działań w projektach, opis wskaźników jak również robocze wersje dokumentów aplikacyjnych dostępne będą na stronie internetowej Programu.
Efekty wcześniejszej współpracy
W latach 2007-2013 Ministerstwo Rozwoju podpisało 117 umów na łączną kwotę wsparcia wynoszącą ponad 174 mln euro. Projekty współpracy na wschodniej granicy UE przyniosły wiele ważnych inwestycji, które pozwoliły na stworzenie ponad 460 nowych miejsc pracy:
• powstało lub zmodernizowano 5 przejść granicznych (Połowce, Pieszczatka, Dołhobyczów, Budomierz, Bruzgi);
• odnowiono prawie dwa tysiące kilometrów dróg, wybudowano 116 km nowych dróg, m.in. w powiecie hrubieszowskim, gminie Płaska, powiecie bieszczadzkim, powiecie monieckim, gminie Rossosz oraz na Białorusi (Stradziec) i na Ukrainie (Lucziczi, Jakusziw, Zabrody);
• zmodernizowano lub wybudowano 5 oczyszczalni ścieków np. w Hannie, Hajnówce, oraz na Białorusi (w Kamieńcu) i Ukrainie (w Szacku);
• wybudowano ponad 90 km sieci kanalizacyjnych;
• ponad 2360 gospodarstw domowych i biur podłączono do sieci wodociągowej;
• doposażono instytucje ochrony zdrowia;
• odnowiono wiele atrakcji turystycznych (np. zrewitalizowano park zdrojowy w Horyńcu Zdroju, amfiteatr w Polańczyku, wioski etnograficzne w okolicy Suwałk; zmodernizowano historyczną część Lubaczowa, ogrody zoologiczne w Zamościu oraz wyremontowano muzeum etnograficzne w Hudziewiczach na Białorusi);
• wytyczono ponad 1800 km nowych szlaków turystycznych i rowerowych;
• przeprowadzono 186 wspólnych badań naukowych.
Jednym z efektów programu jest także jest hala sportowa oraz kompleks boisk ze sztuczną nawierzchnią przy Zespole Szkół w Przebrodzie gm. Suwałki
Jan Wyganowski
Źródła: Ministerstwo Rozwoju; pl-by-ua.eu/pl; Belsat.pl
