350 mln euro na Rail Balticę w państwach bałtyckich i 1,27 mld euro na polskie projekty transportowe

Ponad 350 milionów euro zostanie przyznane Rail Baltica w państwach bałtyckich w pierwszym naborze nowego okresu finansowego przez Europejską Agencję Wykonawczą ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska.

Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA) otrzymała 399 wniosków na łączną kwotę 14 miliardów euro wnioskowanego współfinansowania.  W środę, 29 czerwca wybrano do finansowania projekty o łącznej wartości 5,4 mld euro we wszystkich państwach członkowskich UE. Kwota przeznaczona na projekt Rail Baltica jest trzecią co do wielkości spośród wszystkich projektów.

Wszystkie projekty wybrane do wsparcia dotyczą transeuropejskiej sieci transportowej, systemu dróg, kolei, śródlądowych dróg wodnych, szlaków żeglugi bliskiego zasięgu, portów i lotnisk łączących państwa członkowskie UE i nie tylko. Celem Komisji jest ukończenie sieci bazowej TEN-T do 2030 r., a sieci kompleksowej do 2050 r., przy jednoczesnym zapewnieniu, by jej infrastruktura pomagała UE w realizacji celów klimatycznych określonych w Europejskim Zielonym Ładzie – głosi komunikat Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA).

Komisarz UE ds. transportu Adina-Ioana Vălean powiedziała: - Dzisiaj przeznaczamy 5,4 mld euro na projekty w całej Europie, które poprawią brakujące połączenia infrastrukturalne, uczynią transport bardziej zrównoważonym i wydajnym, zwiększą bezpieczeństwo i interoperacyjność, a także stworzą miejsca pracy. Te trudne czasy wzmocniły znaczenie naszego unijnego sektora transportowego i posiadania płynnej, dobrze połączonej sieci infrastruktury. W szczególności projekty, takie jak modernizacja terminalu przeładunkowego kolejowo-drogowego w Haniska pri Koszycicz, jeszcze bardziej ułatwią nasze połączenia z Ukrainą”.

Pieniądze dla państw bałtyckich

29 czerwca 2022 r. wspólne bałtyckich przedsięwzięcie państw bałtyckich - Rail Baltica RB Rail AS- w imieniu beneficjentów projektu Ministerstwa Gospodarki i Komunikacji Estonii, Ministerstwa Transportu Łotwy oraz Ministerstwa Transportu i Komunikacji Litwy ogłosiło, że ponad 350 mln euro otrzyma Rail Baltica w pierwszym naborze nowego okresu finansowego 2021-2027, który w połączeniu z krajowym dofinansowaniem z trzech krajów bałtyckich przekracza 400 mln euro.

W II kwartale 2022 r. projekt Rail Baltica RB uruchomił plan zamówień Rail Baltica w państwach bałtyckich, zawierający przegląd planowanych przetargów, harmonogram, o łącznej planowanej wartości kontraktów przekraczającej 2 mld euro.

Znaczna kwota obecnego finansowania  dla projektu Rail Baltica, zostanie dodana do już dostępnego finansowania z okresu finansowego 2014-2021, w którym na wdrożenie Rail Baltiki w państwach bałtyckich dostępne jest ponad 1,2 miliarda euro, z czego 85% pochodzi z instrument „Łącząc Europę” (CEF).

Umowa o dofinansowanie, której podpisanie planowane jest na III kwartał 2022 r., będzie obejmować następujące działania:

- Końcowe projekty magistrali Rail Baltica na Litwie, w tym dla odcinka między „granicą państwową Polski i Litwy a węzłem miejskim Kowno, węzeł miejski Kowno, projekt magistrali i połączeń regionalnych na odcinku między węzłem miejskim Kowno a węzłem miejskim Wilno oraz projekt kolejowego węzła miejskiego Wilna. Wspomagane finansowanie obejmuje również część odszkodowań za wywłaszczenie gruntów.

- Rozpoczęcie prac budowlanych na głównej linii Rail Baltica na priorytetowym odcinku na Łotwie w pobliżu granicy łotewsko-litewskiej oraz opracowanie szczegółowego projektu technicznego bazy konstrukcyjnej w zakładzie utrzymania infrastruktury Skulte.

- Budowa podkonstrukcji i powiązanych elementów na głównej linii Rail Baltica w Estonii, w tym punkt operacyjny Ülemiste i prace projektowe dla środków łagodzących głuszca od Parnu do granicy estońsko-łotewskiej.

- Działania mające na celu zapewnienie transgranicznego wymiaru i interoperacyjności technicznej, w tym usługi oceny przez Jednostkę Notyfikowaną (NoBo) i Organ Oceniający (AsBo) dla prac projektowych i budowlanych, nadzór autorski projektu nad realizacją szczegółowego projektu technicznego w trakcie budowy, nadzór nad robotami budowlanymi przez Inżyniera-Rezydenta (FIDIC), a także przeanalizowanie odpowiednich modeli dla zamówień na budowę odcinków transgranicznych.

 Do finansowania rekomendowane jest również działanie poświęcone opracowaniu metodologii sprawdzania klimatu oraz dokumentowi sprawdzającemu, w tym procesowi weryfikacji.

- W ciągu ostatnich lat państwa bałtyckie wykazały zaangażowanie w dostawy i postęp – trwają prace projektowe na 640 km 870-kilometrowej linii Rail Baltica, priorytetowo traktowane są prace na odcinkach wybranych do budowy oraz zamówienia na projekty i nadzór projektowy dla odcinka Kowno – Wilno i Kowno – Litwa/Polska. Pierwsze prace budowlane postępują na wszystkich odcinkach, ogłoszono też przetargi budowlane umożliwiające rozpoczęcie dalszych prac budowlanych na dużą skalę, gdy projekty i zakup gruntów zostaną zakończone - powiedział Agnis Driksna, Prezes Zarządu i Dyrektor Generalny RB Rail AS.

Umowa na zaprojektowanie i nadzór nad budową nowej 78-kilometrowej linii z Kowna (Jiesia) do granicy litewsko-polskiej ma zostać podpisana na początku 2023 roku. 

Litewski odcinek Rail Baltiki powinien zostać zakończony do końca 2026 roku.

Dotacje dla Polski - 1,27 mld euro na polskie projekty transportowe z CEF

Budowa drogi ekspresowej S19 przy granicy ze Słowacją (Via Carpatia) oraz prace na liniach kolejowych E30 i E65 na terenie województwa śląskiego to główne projekty, które otrzymały wsparcie w ramach pierwszego konkursu z instrumentu Łącząc Europę (CEF) z perspektywy finansowej UE na lata 2021-2027.

– Polskie projekty transportowe otrzymały łącznie 1,27 mld euro dofinansowania z CEF. W ten sposób kolejny raz potwierdzone zostało znaczenie szlaku Via Carpatia dla rozwoju europejskiej sieci transportowej. Naszym priorytetem pozostają również połączenia kolejowe na osi północ-południe. Unijne dofinansowanie zostało przyznane na modernizację połączenia pomiędzy Katowicami i Republiką Czeską - powiedział minister infrastruktury Andrzej Adamczyk, który w dniach 28-30 czerwca uczestniczy w Connecting Europe Days, zorganizowanych we francuskim Lyonie.

Via Carpatia ze wsparciem CEF

Transgraniczny projekt drogowy, zgłoszony we współpracy ze Słowacją, będzie realizowany przy wsparciu środków unijnych i budżetu państwa. Wkład CEF w realizację odcinka S19 Miejsce Piastowe – Dukla – Barwinek to 327 mln euro, co stanowi 66 proc. wartości inwestycji. Beneficjentem zadania „Realizacja transgranicznego połączenia drogowego z elementami bezpieczeństwa ruchu drogowego na trasie Via Carpatia między Polską a Słowacją” będzie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad i Główny Inspektorat Transportu Drogowego. 

Połączenie kolejowe Katowice – granica polsko-czeska

Liderem w pozyskiwaniu środków CEF jest spółka PKP Polskie Linie Kolejowe, która uzyskała wsparcie w wysokości 937 mln euro dla dwóch projektów kolejowych na odcinku Katowice – granica polsko-czeska. Dofinansowanie w wysokości 85 proc. inwestycji uzyskały projekty:

- Prace na głównych liniach pasażerskich (E30 i E65) na terenie województwa śląskiego, etap I: linia kolejowa E65, odcinek: Będzin – Katowice Szopienice Płd. – Katowice – Katowice Piotrowice” – 755 mln euro dofinansowania;

-Prace na głównych liniach pasażerskich (E30 i E65) na terenie województwa śląskiego, etap I: linia kolejowa E65, odcinek Tychy – Most Wisła” - 182 mln euro dofinansowania.

- W ramach pierwszego konkursu CEF dofinansowanie uzyskał ponadto projekt Schavemaker Invest Sp. z. o.o. dotyczący rozbudowy terminalu intermodalnego w Kątach Wrocławskich. Na ten cel przyznano 2,7 mln euro, czyli 30 proc. wartości zadania.

- 1,7 mln euro trafi na projekt Zarządu Morskiego Portu Police Sp. z o.o. „Budowa stacji kolejowej i nabrzeża ciężkiego w Porcie Morskim w Policach – prace studialne”. Dofinansowanie z CEF wyniesie 50 proc. wartości zadania.

W długim wykazie zaakceptowanych projektów nie dopatrzyliśmy się pieniędzy na polski odcinek Rail Baltiki. Miejmy nadzieję, że otrzymamy je później z tego lub innych unijnych programów.

Czekając na drugi nabór

Biorąc pod uwagę, że wnioski zostały złożone na podstawie warunków określonych latem 2021 r., oczekuje się, że kolejne zaproszenie do finansowania w 2022 r. będzie odzwierciedlać warunki finansowania i niezbędną elastyczność w celu przyspieszenia szczególnie dojrzałych działań strategicznych na poziomie UE w sytuacji po 24 lutego 2022 r. Działania, o które wnioskowano, ale nie otrzymały dofinansowania w ramach naboru 2021 r. będą mieć szanse w kolejnym naborze – głosi komunikat.

- Ten pierwszy grant w ramach nowego instrumentu „Łącząc Europę 2021-2027” pokazuje kontynuację wsparcia Komisji dla projektu, który w obecnej sytuacji geopolitycznej stał się ważniejszy niż kiedykolwiek. Pozwoli to na dalszą płynną realizację projektu. Ponieważ dojrzałość projektu będzie dalej rosła, spodziewamy się kolejnych wniosków o dofinansowanie w kolejnym naborze wniosków – powiedziała Catherine Trautmann, europejski koordynator ds. korytarza TEN-T Morze Północne i Bałtyk.

Instrument Łącząc Europę (Connecting Europe Facility – CEF)

CEF to instrument finansowy zarządzany przez Komisję Europejską, która dokonuje wyboru projektów do dofinansowania w wyniku ogłaszanych konkursów. Tylko najważniejsze w skali całej UE projekty, w dodatku konkurencyjne wobec zgłoszeń z innych państw członkowskich, mają szansę otrzymać dofinansowanie.

CEF wspiera trzy obszary: sieć transportową, energetyczną oraz telekomunikacyjną.

Partnerzy projektu spotykają się podczas Dni „Łącząc Europę”, flagowego wydarzenia mobilności w Europie, które odbywają się od 28 do 30 czerwca w Lyonie we Francji, aby omówić konkretne kroki w celu złagodzenia negatywnych skutków sytuacji geopolitycznej, a także możliwości wzmocnienia wdrażania infrastruktury kolejowej rail Baltica na poziomie bałtyckim i unijnym.

WYG

Źródła: Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA); rail Baltica; Ministerstwo infrastruktury RP

Fot: Rail Baltica