Miód łagodzi obyczaje

Polska i Litwa postanowiły w praktyce zrealizować ideę Europy ponad granicami. Złożyły wniosek w unijnym systemie chronionych tradycyjnych produktów regionalnych i zarejestrowały miód wytwarzany na pograniczu obu krajów.

Pod nazwą miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny (Seinų/Lazdijų krašto medus) kryje się miód pszczeli nektarowy - wielokwiatowy (płynny, zwany patoką, lub skrystalizowany - krupiec). Jest on wytwarzany z kilkudziesięciu charakterystycznych dla tego obszaru gatunków roślin miododajnych, m.in.: wierzb, klonów, mniszka pospolitego, maliny, kruszyny, koniczyny białej i łąkowej, komonicy, nostrzyka. Pozyskuje się go wyłącznie w okresie trzech miesięcy: od połowy maja do połowy sierpnia.

- Nie było łatwo - przyznaje Paweł Zambrzycki, wicedyrektor Biura Promocji Żywności Agencji Rynku Rolnego. - Możliwość zgłoszenia międzynarodowego produktu istniała w unijnych przepisach, ale żaden kraj go dotychczas nie wykorzystał. Polacy razem z Litwinami przełamali tzw. zaklęty krąg, bo produkt jest spuścizną pewnego regionu, pewnej społeczności, ludzi, którzy na tym obszarze żyli. Polska i Litwa miały długą wspólną historię, mieszały się nasze kontakty, nasze kuchnie. Obecne granice - z punktu widzenia produktu - są sztucznym podziałem - tłumaczy wicedyrektor P. Zambrzycki.

Obszar produkcji miodu znajduje się w dorzeczu Niemna, na pograniczu Polski i Litwy, na terytorium Pojezierza Wschodniosuwalskiego. Po stronie polskiej nazwa dotyczy 4 gmin powiatu sejneńskiego (Sejny (Seinai), Giby (Gibai), Krasnopol (Krasnapolis), Puńsk (Punskas)) oraz 5 gmin powiatu suwalskiego (Suwałki, Szypliszki (Šipliškės), Jeleniewo, Rutka-Tartak, Wiżajny (Vižainis)). Po stronie litewskiej odnosi się do 12 gmin regionu Łoździeje (Kapčiamiestis (Kopciowo), Veisiejai (Wiejsieje), Kučiunai, Lazdijai (Łoździeje), Seirijai (Sereje), Norageliai, Sventežeris (Świętojeziory), Teizai (Tejzy), Slavantai, Budvietis (Budwiecie), Šeštokai (Szostaków), Krosna).

Do miodu wytworzonego po stronie polskiej odnosi się określenie miód z Sejneńszczyzny, a Lazdijų krašto medus do miodu wytworzonego po stronie litewskiej. Takimi samymi metodami uzyskuje się identyczny produkt, pod warunkiem jednak, że wszystkie etapy produkcji, od stacjonowania pasiek aż po ostateczne pakowanie miodu, odbywają się na ściśle wyznaczonym obszarze geograficznym.

W systemie unijnym - jako chronione produkty tradycyjne i regionalne - rejestrowane są wyjątkowe produkty regionalne, np. sery wytwarzane na określonym terenie, wina ze szczególnych szczepów winogron czy chleby wypiekane w tradycyjny sposób. Z polskich produktów - oprócz miodu produkowanego na polsko-litewskim pograniczu - na liście można znaleźć 35 produktów. Z tym wynikiem Polska jest na 8. miejscu wśród krajów, które zarejestrowały swoje regionalne smakołyki. Najwięcej, bo 254 produkty, mają Włosi.

Istnieją trzy oznaczenia unijnego systemu chronionych tradycyjnych produktów regionalnych: Chroniona Nazwa Pochodzenia (CHNP, lit. Saugoma kilmės vietos nuoroda SKVN ), Chronione Oznaczenie Geograficzne (CHOG, lit. Saugoma geografinė nuoroda SGN) i Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS, lit. Garantuotas tradicinis gaminys GTG).

Z litewskich produktów najwyższe oznaczenie, Gwarantowaną Tradycyjna Specjalność, uzyskał skilandis - duma litewskiego wędliniarstwa. To jedyny litewski certyfikat w tej kategorii. Skilandis znalazł się jednak w unijnym systemie jako pierwszy i jedyny produkt z krajów bałtyckich. O certyfikat w grupie Chronione Oznaczenie Geograficzne wnioskuje ponadto litewski producent nalewek alkoholowych Stakliškių midus, poza tym Litwa zgłosiła też litewski tradycyjny ser biały i ser Liliput. W trakcie trudnych i żmudnych weryfikacji są jeszcze sery: Džiugas, Germantas i Žementalis.

Z polskich 35 produktów (poza polsko-litewskim miodem) znalazły się: andruty kaliskie - popularne wafle z województwa wielkopolskiego, bryndza podhalańska - miękki ser podpuszczkowy, chleb prądnicki - chleb żytni, wytwarzany na dojrzałym kwasie żytnim, miody pitne: półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak, fasola korczyńska - najpopularniejsza odmiana fasoli, uprawiana na Ponidziu, w okolicach Nowego Korczyna, fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca - popularna fasola o nerkowatym kształcie nasion, uprawiana w północnej części Kotliny Sandomierskiej, fasola wrzawska uprawiana w widłach Wisły i Sanu, jabłka łęckie i grójeckie, jagnięcina podhalańska, kabanosy - długie batony suchej kiełbasy o charakterystycznym smaku peklowanej i pieczonej wieprzowiny oraz lekkim posmaku kminku i pieprzu, ryba karp zatorski, kiełbasy: jałowcowa, lisiecka i myśliwska, kołacz śląski - słodki placek, popularny na Górnym Śląsku i Śląsku Opolskim, miody: grahimski, kurpiowski, wrzosowy z Borów Dolnośląskich, obwarzanek krakowski, olej rydzowy - olej tłoczony na zimno z rośliny o nazwie lnianka siewna, ser oscypek - owczy ser z Podhala, Pieriekaczewnik - tatarski pieróg robiony na Podlasiu, podkarpacki miód spadziowy, Redykołka - niewielki serek w kształcie zwierzątka, ptaka lub wrzeciona, robiony na Podhalu, poznański rogal świętomarciński, ser koryciński swojski, suska sechlońska - podsuszona i podwędzona śliwka z miejscowości Sechna w Małopolsce, truskawka kaszubska, wielkopolski ser smażony, wiśnia nadwiślańska, śliwka szydłowskia - owoc z pestką lub bez, poddany procesowi jednoczesnego suszenia i wędzenia dymem i gorącym powietrzem.

Reguły pozyskania certyfikatu są bardzo żmudne, trudne i zobowiązujące, jednak europejscy konsumenci niewątpliwie będą szukali unijnych nalepek na produktach, gdyż jak zauważają specjaliści polskiej Agencji Rynku Rolnego, "to wyróżnik produktów wartościowych, które jakością odbiegają od masowej produkcji, a przede wszystkim są wykonane pieczołowicie, z ogromną troską".