Nowe zasady UE w sprawie dopłat dla rolników

Parlament Europejski i kraje UE osiągnęły porozumienie ws. reformy Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2014-2020. Zakłada ona m.in. uzależnienie 30 proc. dopłat od spełnienia przez rolników wymogów ekologicznych, w tym pozostawienia 5 procent gruntów ornych dla przyrody na ugór. Z tego obowiązku  mają być wyłączone małe gospodarstwa.

Z wymogu upraw  proekologicznych będą wyłączone gospodarstwa do 15 ha. Z kolei rolnicy gospodarujący na terenach mniejszych niż 10 ha będą zwolnieni z prowadzenia dywersyfikacji upraw.

Porozumienie PE i reprezentującej kraje UE prezydencji irlandzkiej muszą jeszcze formalnie przegłosować Rada UE (rządy) i cały PE.

Umowa określa, jak 50 mld euro rocznie ma być  podzielonych między krajami w kolejnych latach 2014-2020. Największymi przegranymi  w nowej umowie są za duże gospodarstwa rolne w krajach takich, jak Francja i Niemcy, jako że uprawnienia do dopłat są wyliczone bez  przywiązania płatności bezpośrednich do  historycznych poziomów produkcji. Poza tym, pozostaje do rozstrzygnięcia kwestia ograniczenia płatności dla dużych gospodarstw  z dochodami do  300.000 euro - rządy krajowe chcą, by  były dobrowolne, ale parlament chce by obciąć te dopłaty  z mocy unijnego prawa.

Unia postanowiła wyeliminować z płatności „rolników kanapowych”, tworząc tzw. negatywną listę obszarów, za które dopłaty się nie należą. Są to m.in. lotniska i pola golfowe. – Na pewno zyskają młodzi rolnicy, na pewną zyskają ci, którzy będą inwestować w gospodarstwa, zyskają gospodarstwa towarowe, ale też jest zachęta dla małych rolników, którzy mogą uzyskać płatności ryczałtowe i nie będą przy tym poddawani kontroli – skomentował  decyzje Wojciech Olejniczak, europoseł SLD.

Uzgodniono, że w ramach redystrybucji środków w budżecie WPR, w 2019 r. żadne państwo członkowskie nie będzie mogło otrzymywać dopłat mniejszych niż 75 proc. unijnej średniej. Na razie, jak wynika z obliczeń resortu polskiego ministerstwa rolnictwa wysokość dopłat bezpośrednich w przyszłym roku wyniesie w Polsce 238 euro na hektar. Do 2020 kwota ta zwiększy się zaledwie o 6 euro. Rolnicy otrzymujący najmniejszą ilość płatności bezpośrednich na hektar będą uprawnieni do otrzymania co  najmniej 60 procent średniej krajowej lub regionalnej. Do dopłat do hektara dojdą jeszcze płatności powiązane z produkcją, które będą stanowić między 8 a 13 proc. koperty krajowej, przy czym przewidziano jeszcze dodatkowe 2 proc. na wsparcie dla upraw białkowych.  

Płatność dla młodych rolników będzie obowiązkowa w I filarze do poziomu 2 proc. koperty narodowej na podwyższenie ich płatności podstawowej. Przewidziano 5 możliwych opcji wyliczania kwot wsparcia przez państwa członkowskie, w tym płatność ryczałtową.

 Wsparcie dla małych gospodarstw będzie dobrowolne dla krajów członkowskich, a maksymalna roczna płatność została ustalona na poziomie 1 250 EUR do wysokości 10 proc. koperty narodowej. Ponadto małe gospodarstwa zostały wyłączone z kontroli spełniania wymogów wzajemnej zgodności.

Zgodzono się, że nowy system wsparcia dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) zacznie obowiązywać od 2018 r., aczkolwiek wcześniejsze uruchomienie również będzie możliwe. Przy delimitacji obowiązywać będzie 8 kryteriów biofizycznych. Maksymalny poziom wsparcia dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania został podniesiony z poziomu 300 do 450 euro, z możliwością dodatkowego zwiększenia w obszarach wysokogórskich

Co najmniej 30 proc. całości środków w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EARDF) będzie zarezerwowane na działania prośrodowiskowe.. Obejmujeono: programy rolno-środowiskowo-klimatyczne, wsparcie dla rolnictwa ekologicznego, płatności Natura 2000 (z wyłączeniem płatności powiązanych z Ramową Dyrektywą Wodną), płatności z tytułu gospodarowania na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania oraz tzw. płatności leśne. Przewidziano wsparcie na rzecz zalesiania. Nie będzie jednak dopłat dla roślin szybkorosnących przeznaczonych do celów energetycznych.

Przewidziano wsparcie dla zakładania grup i organizacji producenckich na podstawie biznesplanu.  Możliwe będą granty na zakładanie i rozwijanie mikro- i małych firm na obszarach wiejskich. Będą też pieniądze na inwestycje w internet szerokopasmowy i energię odnawialną.

Inne przepisy, to  m.in. zniesienie kwot cukrowych w 2017 roku, obowiązkowa pomoc dla młodych rolników, oraz wiązanie niektórych płatności bezpośrednie z ochroną środowiska na obszarach wiejskich oraz  możliwość przesuwania  przez rządy krajowe środków pomiędzy filarami wsparcia, nawet do poziomu 25 %. Powodów do radości nie mają plantatorzy tytoniu. Uprawy nie udało się wpisać do tzw. płatności powiązanych z produkcją, mimo że na tego rodzaju dopłaty przeznaczono aż 15 % koperty krajowej. To stawia pod znakiem zapytania dalszy byt polskich plantatorów. Stracą co najmniej 120 mln zł rocznie. Będzie jednak możliwość wsparcia na ten cel z dopłat krajowych, co będzie podlegać ustaleniom z Komisją Europejską.

Ponadto:

·    Utrzymana została natomiast decyzja o zaprzestaniu kwotowania mleka w 2015 r., a pakiet mleczny ma zostać uzupełniony zasady powiązania producentów mleka i przetwórców.

·    W odniesieniu do interwencji na rynkach rolnych ustalone zostały nowe ceny referencyjne. Ponadto przewidziano możliwość ich dostosowania do zmieniających się kosztów produkcji.

·    Utrzymana została m.in. interwencja publiczna zbóż.

·    Umożliwiono wsparcie do prywatnego przechowalnictwa serów.

·    Przewidziano przedłużenie funkcjonowania programów "Owoce w szkole" i "Mleko w szkole". Budżet pierwszego z nich ma wzrosnąć z 90 do 150 mln euro rocznie.

·    W celu poprawienia pozycji negocjacyjnej rolników w łańcuchu żywnościowym zwiększono rolę organizacji producenckich i miedzybranżowych, które mają teraz obejmować wszystkie sektory. Ponadto przewidziano możliwość zbiorowego negocjowania przez rolników kontraktów dla dostaw artykułów rolnych.

·    Rozszerza się również system kontraktów na wszystkie sektory objęte jednolitą organizacją rynku.