Rząd przyjął 15 kwietnia br. projekt Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2014-2020), co umożliwi rozpoczęcie negocjacji z Komisją Europejską. Program jest kontynuacją PROW 2007-2013. Na realizację programu w latach 2014-2020 Polska uzyska 8,598 mld euro ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Polska dołoży do tego ok. 4,915 mld euro, co stanowić będzie 36,37 proc. całego budżetu.
Modernizacja rolnictwa
Program będzie kontynuował i rozwijał kierunki wsparcia realizowane w okresie po przystąpieniu Polski do UE. PROW 2014-2020 ukierunkowany został przede wszystkim na kwestie związane z budową konkurencyjności i wzrostu dochodowości w rolnictwie. Planowane w tym zakresie instrumenty wsparcia dotyczyć będą m.in. transferu wiedzy i innowacji oraz ułatwiania wprowadzania nowych rozwiązań w praktyce. Kontynuowane będzie wsparcie przyczyniające się do poprawy konkurencyjności rolnictwa, szczególnie w zakresie produkcji zwierzęcej, w tym chowu prosiąt, produkcji mleka i mięsa wołowego.
W PROW 2007-2013 jednym z najpopularniejszych działań była „Modernizacja gospodarstw rolnych”, ponieważ pozwalała na zdobycie dotacji np. na zakup ciągników, kombajnów, siewników, przyczep, wózków widłowych, czy też budowę lub rozbudowę obory, chlewni, stodoły czy magazynu do przechowywania płodów rolnych. W projekcie PROW 2014-2020 przewidziano 2,8 mld euro. Ministerstwo rolnictwa zakłada jednak, że to działanie będzie przeznaczone dla rolników, których gospodarstwa osiągają wartość ekonomiczną (czyli w uproszczeniu – wartość produkcji rolniczej) co najmniej 15 tys. euro.
Młodzi rolnicy będą mogli ubiegać się o premię na rozpoczęcie działalności rolniczej.
100 tys. zł premii, uzależnienie kolejności pomocy od liczby zdobytych punktów – to najważniejsze zmiany proponowane przez Ministerstwo Rolnictwa w projekcie zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom”. Przewidziano, że warunkiem przyznania pomocy jest uzyskanie co najmniej 7 punktów.
Nie będą uznawane wydatki na inwestycje poniesione przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy oraz na inwestycje budowlane na gruntach stanowiących przedmiot dzierżawy. Ma to zapobiec przejmowaniu takich inwestycji przez inne osoby.
Przewidziano też możliwość „niewielkiego opóźnienia” w zdobyciu wykształcenia, jeśli nastąpiło bez winy beneficjenta – okoliczność wynikająca „z cyklu nauczania w danym typie szkoły lub terminu egzaminu zawodowego, niezależnych od beneficjenta” pozwala na wydłużenie o 9 miesięcy dotychczas przewidzianego na 3 lata czasu na uzupełnienie wykształcenia, o ile beneficjent podjął naukę bez zwłoki i kontynuował bez przerw (termin na złożenie poświadczenia wykształcenia byłby wydłużony – o 60 dni do 3 lat i 9 miesięcy).
Przepisy miałyby mieć zastosowanie również wobec tych młodych rolników, którym, przed dniem wejścia w życie projektowanego rozporządzenia, upłynęły terminy na spełnienie warunku w zakresie uzupełnienia wykształcenia.
Zaplanowano również wsparcie dla rolników, którzy przekażą swoje gospodarstwo na powiększenie innego gospodarstwa rolnego.
Reformy w rolnictwie ekologicznym
Nowym działaniem będzie również rolnictwo ekologiczne, którego celem jest wzrost rynkowej produkcji ekologicznej. Komisja Europejska zaproponowała jednak w kwietniu br. nowe rozporządzenie w sprawie kontroli produkcji żywności ekologicznej. Pomysł zwiększenia wymagań w celu poprawy wiarygodności produktów ekologicznych już wzbudza wiele kontrowersji wśród producentów.
Komisja chce zapewnić równe warunki dla rolnictwa ekologicznego i nieekologicznego. Kontrola i testowanie ekologicznych produkcji mają zostać rozszerzone poprzez stosowanie obowiązkowych testów dla producentów, a także nakładanie sankcji w przypadku, gdy w produktach ekologicznych zostanie wykryta jakaś niedozwolona substancja.
Planowane jest także przyjęcie systemu certyfikacji grupowej, aby pomóc mniejszym gospodarstwom przyłączyć się do „łańcucha dostaw”. Może to pomóc w zwiększeniu eksportu produktów ekologicznych do państw członkowskich. „Ostrzejsze warunki produkcji i badania zapewniają wiarygodną etykietę. Komisja widzi potrzebę wzmocnienia wiarygodności etykiety w celu zachowania jej trwałości, a to jest dokładnie to, czego potrzebujemy” - głosi komunikat KE.
Komisja da rolnikom odpowiedni okres przejściowy na rozpoczęcie stosowania nowego rozporządzenia. „Okres przejściowy wyznaczony będzie na 2 bądź 3 lata, podczas których będzie możliwe stosowanie różnorodności w produkcji. Rozporządzenie to nie będzie zatem brutalnym ciosem dla rolników, lecz stopniowym procesem.
Inne formy pomocy
Nowym istotnym instrumentem będzie premia na restrukturyzację małych gospodarstw rolnych. Jeden wnioskodawca będzie mógł otrzymać dotację na inwestycje w wysokości 60 tys. zł – budżet na to działanie ma wynosić 450 mln euro, czyli około 1,8 mld złotych.
W ramach organizacji łańcucha żywnościowego przewiduje się wsparcie inwestycji związanych z przetwórstwem i marketingiem artykułów rolnych, dalszy rozwój grup producentów oraz systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych. Ponadto, w celu ułatwiania sprzedaży bezpośredniej artykułów rolnych, planuje się kontynuację wsparcia na rzecz budowy i modernizacji targowisk.
Obok pomocy w tworzeniu grup i organizacji producentów, wspierane będą różne formy wspólnych działań podejmowanych przez rolników, które przyczyniają się do poprawy konkurencyjności ich gospodarstw.
Przewidziano kontynuację wsparcia, które pozwali na odtwarzanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof naturalnych, jak również wprowadzenie nowego działania, którego celem będzie ochrona gospodarstw rolnych przed tego typu zdarzeniami.
W celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich kontynuowane będą działania przyczyniające się do rozwoju podstawowych usług (gospodarki wodnościekowej i dróg lokalnych), odnowy wsi, działalności pozarolniczej, które mają być realizowane zarówno w ramach odrębnych działań, jak również przez działanie Leader (kontynuacja wdrażania Lokalnych Strategii Rozwoju - Leader - wzmocni realizację oddolnych inicjatyw społeczności lokalnych).
Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska (w tym wody, gleb, krajobrazu) i zachowania bioróżnorodności będą wspierane w ramach działań rolnośrodowiskowo-klimatycznych i zalesień. Kontynuowana będzie realizacja płatności na rzecz obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
Jan Wyganowski
Źródła: Centrum Informacyjne Rządu, Ministerstwo Rolnictwa
