W ramach prac nad poprawą otoczenia prawnego sukcesji firm, w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii przygotowano projekt ustawy o fundacji rodzinnej.
Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego instytucji fundacji rodzinnej ma zwiększyć szanse na skuteczną sukcesję w firmach rodzinnych, budowę silnych rodzimych marek oraz akumulację polskiego kapitału.
Zakładamy, że dzięki fundacji rodzinnej zapewniony zostanie mechanizm skutecznej wielopokoleniowej sukcesji. Łatwiejsze będzie także budowanie ładu rodzinnego i korporacyjnego poprzez oddzielenie biznesu od spraw rodzinnych – powiedział wiceminister rozwoju, pracy i technologii Marek Niedużak.
Jak podkreślił wiceminister, fundacja rodzinna służy ponadto akumulacji i ochronie kapitału. Dzięki temu zwiększą się również szanse na nowe inwestycje.
Cele projektu ustawy o fundacji rodzinnej
Pomysł uregulowania w polskim prawie możliwości tworzenia fundacji rodzinnej zgłosiło do Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii środowisko firm rodzinnych, którego przedstawiciele brali aktywy udział w pracach. Przygotowanie projektu ustawy poprzedziło przeprowadzenie konsultacji Zielonej księgi fundacji rodzinnej. Wstępne propozycje podatkowe zostały przygotowane przez Ministerstwo Finansów. Dialog o przepisach podatkowych, w tym różnych kwestiach szczegółowych, będzie kontynuowany także na etapie uzgodnień międzyresortowych.
W Polsce działa ok. 830 tys. firm rodzinnych. W 2017 r. firmy rodzinne generowały 18% polskiego PKB - ok. 322 mld zł.
Fundacja rodzinna ma być przede wszystkim narzędziem do przeprowadzenia wielopokoleniowej sukcesji biznesu. Firmy rodzinne sygnalizowały, że oczekują rozwiązania na wzór innych krajów, gdzie skuteczną sukcesję firmy można przeprowadzić przy pomocy fundacji prywatnej (rodzinnej).
Polska fundacja rodzinna jest wzorowana na fundacjach tego typu działających w wielu państwach europejskich, m.in. Austrii, Niemczech i Liechtensteinie. Projekt adresowany jest przede wszystkim do przedsiębiorców prowadzących biznes na większą skalę i myślących o budowaniu firmy w wielopokoleniowej perspektywie.
Możliwość zakładania w Polsce fundacji rodzinnych ma ułatwić:
- skuteczną, wielopokoleniową sukcesję w firmach rodzinnych, w szczególności w przedsiębiorstwach,
- budowę silnych rodzimych marek,
- akumulację i ochronę kapitału przed rozdrobnieniem,
- nowe inwestycje.
Zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna ma być nową osobą prawną, z siedzibą znajdującą się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Aby powstała fundacja rodzinna konieczne będzie sporządzenie aktu założycielskiego przez notariusza lub testamentu zawierającego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej.
Zadaniem fundacji rodzinnej będzie:
- gromadzenie, zarządzanie i ochrona majątku fundatora, zgodnie z jego wolą wyrażoną w statucie,
- zapewnianie środków dla wskazanych beneficjentów, w szczególności osób bliskich fundatorowi i organizacjom pożytku publicznego.
Fundator będzie wnosił do fundacji rodzinnej mienie przeznaczone na realizację jej celów o wartości co najmniej 100 000 złotych.
Fundator i beneficjenci
Fundatorem będzie mogła zostać osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, w tym m.in. prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację rodzinną będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów.
Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać osoba fizyczna i organizacja pożytku publicznego. Z dochodów i majątku fundacji będzie można finansować np. utrzymanie, kształcenie lub leczenie beneficjentów albo cele statutowe organizacji.
Fundacja rodzinna stanie się w ten sposób formalnie właścicielem majątku fundatora np. udziałów w spółkach, papierów wartościowych, czy nieruchomości, a jego bliscy i wybrane organizacje pożytku publicznego- beneficjentami fundacji rodzinnej.
Fundacja rodzinna ma funkcjonować poprzez zarząd i co do zasady będzie mogła podlegać wewnętrznemu nadzorowi rady protektorów, która będzie spełniać funkcje nadzorcze w stosunku do zarządu w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie.
Beneficjenci będą tworzyć zgromadzenie beneficjentów, które będzie się zbierać w wyjątkowych przypadkach (np. przy uzupełniania składu danego organu). Zapewni to niezbędny wpływ rodziny na najważniejsze kwestie związane z działalnością fundacji rodzinnej w perspektywie wielu lat.
Podatki
Opodatkowanie fundacji rodzinnej i beneficjentów co do zasady ma uwzględniać związki rodzinne z fundatorem.
Podatkowi od spadków i darowizn będzie podlegać nabycie przez beneficjentów od fundacji rodzinnej świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji rodzinnej. Osoby najbliższe fundatorowi: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha, jak również sam fundator, będą zwolnieni od podatku od nabycia świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji, jeżeli przedmiotem świadczenia będzie mienie wniesione do fundacji przez tego fundatora. Pozostali nabywcy świadczeń zapłacą podatek w wysokości 19% podstawy opodatkowania.
Dochody fundatora oraz beneficjenta otrzymane z fundacji rodzinnej, jako podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn, nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W przypadku natomiast odpłatnego zbycia udziałów w spółce kapitałowej udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych oraz tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, które zostały otrzymane przez jej beneficjenta lub fundatora z fundacji rodzinnej, zwolniony od podatku dochodowego od osób fizycznych będzie dochód w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn przypadającej na te udziały, papiery wartościowe oraz tytuły uczestnictwa.
Przychód otrzymany przez fundację rodzinną od fundatora przeznaczony na realizację celów tej fundacji oraz fundusz operatywny nie będzie przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej przez fundatora nie będzie się więc wiązało z obciążeniami podatkowymi. Działalność operacyjna (własna) fundacji rodzinnej będzie opodatkowana na zasadach ogólnych, jednakże fundacja rodzinna nie będzie uprawniona do korzystania z tzw. małego CIT-u.
Zachowek i świadczenia alimentacyjne
W projekcie zaproponowano wprowadzenie możliwości zrzeczenia się zachowku, a także rozłożenia go na raty, odroczenia terminu płatności, a nawet obniżenia jego wysokości w przypadku uwzględniania przy obliczeniu zachowku przedsiębiorstwa. Ponadto, świadczenia otrzymane od fundacji rodzinnej przez uprawnionego obniżą wartość zachowku.
Fundacja rodzinna będzie mogła odpowiadać za zobowiązania alimentacyjne fundatora powstałe także po utworzeniu fundacji rodzinnej, gdy egzekucja z jego majątku będzie bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność).
Haromonogram prac
Projekt ustawy o fundacji rodzinnej 22 marca 2021 r. został opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12344906.
Opinie i uwagi można zgłaszać w ciągu najbliższych 30 dni, do 22 kwietnia br. włącznie Według założeń projekt ustawy może trafić do parlamentu w drugiej połowie 2021 r. a ustawa wejść w życie na początku 2022 r.
Kontakt, na który można zgłaszać uwagi do projektu:
Departament Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii
tel. 22 411 93 84
sekretariatDDR@mrpit.gov.pl
fundacjarodzinna@mrpit.gov.pl
Źródło: MRPiT
Fot: Ilustracja do tekstu
