Szczyt Rady Unii Europejskiej ds. Transportu i Energii. Pakiet mobilności, obronność, Rail Baltica

W końcu lutego w Sztokholmie miała miejsce nieformalna Rada Ministrów Transportu i Energii Unii Europejskiej (UE).

Przedmiotem negocjacji były długoterminowe rozwiązania dostosowujące się do nowej sytuacji geopolitycznej, a także omówione zostały przyszłe kierunki polityki transportowej UE.

W sumie odbyły się trzy sesje robocze ministrów transportu. Tematem pierwszej sesji była „Przyszła polityka transportowa dla konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu Europy”, natomiast druga dotyczyła przygotowań do programu „Gotowi na osiągnięcie celu 55%. Kraje UE zaangażowały się bowiem do zmniejszenie gazów cieplarnianych do 2030 roku o 55 procent.

Minister infrastruktury RP Andrzej Adamczyk zasiadał w "podstoliku" z reprezentantami Austrii, Czech, Holandii, Islandii, Słowenii i Węgier.

W odniesieniu do inwestycji transportowych, Polska zwraca uwagę na konieczność intensyfikacji działań na rzecz pozyskania środków unijnych na realizację projektów ważnych nie tylko dla rozwoju, ale i obronności Europy. Jest to postulat szczególnie ważny dla państw położonych wzdłuż wschodniej granicy Unii Europejskiej i na wschodniej flance NATO. Realizacja takich projektów jest inwestycją we wspólne bezpieczeństwo całej Europy - głosi komunikat polskiego Ministerstwa Infrastruktury.

Zmiany w służbie ludziom - nie odwrotnie!

W drugim dniu nieformalnego Szczytu Rady UE ds. Transportu i Energii ministrowie omawiali wyzwania, jakie stoją przed instytucjami unijnymi oraz państwami członkowskimi w związku z postulowanymi celami klimatycznymi. Minister infrastruktury RP Andrzej Adamczyk w rozmowach panelowych i dwustronnych podkreślał, że działania na szczeblu unijnym po pierwsze muszą być konsekwentne, po drugie powinny uwzględniać możliwości europejskich gospodarek, a po trzecie nie mogą ograniczać mobilności obywateli.

– Wprowadzony przez Unię Europejską, forsowany przez niektóre państwa tzw. starej unii, Pakiet Mobilności I spowodował, że emisja CO2 w transporcie znacząco się zwiększyła w wyniku przepisów, które chociażby zobowiązują pojazdy do niepotrzebnych, zbędnych powrotów do państwa siedziby. Teraz Komisja Europejska forsuje nową normę emisji „EURO 7”, która jest bardzo wymagająca i trudna. Uważamy, że działania unijne powinny być bardziej konsekwentne – powiedział minister Andrzej Adamczyk.

Właśnie tematu propozycji nowej normy emisji w transporcie „EURO 7” dotyczyła rozmowa dwustronna ministra A. Adamczyka z ministrem transportu Czech Martinem Kupką. Strona czeska wyraziła obawę, że forsowane przez KE rozwiązania będą bezpośrednio uderzały nie tylko w sektor przedsiębiorstw transportowych, ale i w zwykłych obywateli. Te obawy podziela strona polska.

- Wprowadzenie zbyt wygórowanych norm emisji w transporcie spowoduje powstanie nowych obszarów wykluczenia komunikacyjnego. Obywatelom ograniczy się możliwość poruszania w transporcie indywidualnym, co dla milionów Europejczyków będzie istotną trudnością – mówił minister A. Adamczyk.

Zmiany muszą służyć ludziom, a nie odwrotnie. To zmiany są dla ludzi, a nie ludzie dla zmian. Wszyscy musimy o tym pamiętać i do tej perspektywy zachęcałem naszych europejskich przyjaciół podczas sztokholmskiego szczytu – podsumował minister Adamczyk.

Pamiętać o zwykłym człowieku

- Neutralność klimatyczna w dziedzinie transportu brzmi dla prostego człowieka jak proces biurokratyczny, który nie jest łatwy do zrozumienia, który ogranicza i zmusza nas do zmiany codziennego życia. Ważne jest, aby we wszystkich tych legislacyjnych i politycznych kalamburach osoba była beneficjentem, a nie ofiarą. Naszą rolą jako decydentów jest upewnienie się, że opinia publiczna jest zainteresowana i chętna do zaangażowania się w działania związane z tą kwestią. Konieczne jest wyznaczanie celów, które motywują społeczeństwo, a nie ograniczają je i szkodzą. Nie mniej ważna jest ścisła współpraca wszystkich krajów i sektorów, tworzenie spójnej polityki, ale jednocześnie stawianie w centrum ludzi i ich możliwości uczestnictwa w niej - podkreślał łotewski minister transportu  J. Wittenberg.

Rowerowa Litwa

Z kolei minister komunikacji Litwy Marius Skuodis też dyskutował z kolegami z UE o zrównoważonym, innowacyjnym i przyjaznym środowisku rozwoju transportu.

Fala zielonej transformacji poruszającej się przez Europę zauważana jest również w litewskim sektorze transportu to elektromobilność i wykorzystanie paliwa alternatywnego, elektryfikowane koleje. Litwa dołączyła do społeczności krajów europejskich, które podpisały Europejską Deklarację Rowerową, zwracając szczególną uwagę na promocję transportu rowerowego i rozwój jego infrastruktury. To jedna z prac, które są już wykonywane na Litwie, aby popularyzować poruszanie się rowerami i poprawiać jego warunków.

Rozwój infrastruktury rowerowej i pieszej z 3 tys. kilometrów do 5 tys. km, wygodniejsze i bezpieczniejsze podróże dla tych użytkowników dróg, motywacja do przejścia z własnego transportu na rowery przyjazne naturze i zdrowiu oraz ponad 300 mln euro z funduszy unijnych w te inwestycje, aby osiągnąć te cele. Taką wizję ruchu rowerowego na Litwie do 2035 roku tworzy mapa rozwoju krajowej infrastruktury rowerowej i pieszej, którą przedstawiło opinii publicznej Ministerstwo Transportu i Komunikacji Republiki Litewskiej.

- Dzięki temu mieszkańcy wszystkich gmin oraz turyści będą mieli okazję zobaczyć jasny obraz: gdzie jesteśmy, dokąd chcemy jechać i co należy zrobić, aby zapewnić wygodną i bezpieczną podróż oraz połączenia dla rowerzystów, tworząc rowerową Litwę - mówi minister transportu Marius Skuodis.

Mapa rozwoju krajowej infrastruktury rowerowej i pieszej z istniejącymi i planowanymi ścieżkami została opracowana przez Ministerstwo Transportu we współpracy z Litewską Dyrekcją Dróg Samochodowych (LAKD), gminami i społecznościami rowerowymi.

W chwili obecnej na Litwie jest około 3000 km infrastruktury dla rowerów, a po ocenie zapotrzebowania na zaplanowane szlaki ustalono, że zapotrzebowanie na takie trasy sięga co najmniej dodatkowe 2000 km.

 Priorytetem są połączenia rowerowe w miastach i na przedmieściach, zapewniające codzienne przejazdy rowerem. Według szefa LAKD, Remigijausa Lipkevičiusa, Dyrekcja Dróg zwraca większą niż wcześniej uwagę na instalację infrastruktury ścieżek pieszych i rowerowych przy drogach o znaczeniu państwowym.

Poza tym priorytety są tak ułożone, aby każda gmina miała co najmniej jedną nową ścieżkę pieszą i rowerową. Na tym właśnie skupia się idea rozwoju infrastruktury na drogach o znaczeniu krajowym. Łączna długość wyznaczonych przez gminy szlaków o najwyższym orytecie wynosi 304 km. Pierwsze 150-200 km na Litwie powinno być ukończone już w latach 2023-2024.

Z Łotwą o strategicznych inwestycjach

W ramach sztokholmskiego szczytu minister A. Adamczyk spotkał się z Ministrem Transportu Łotwy Jānisem Vitenbergsem. Celem rozmowy było potwierdzenie ustaleń poczynionych na szczeblu dwustronnym w poprzedniej kadencji łotewskiego parlamentu.

Polska i Łotwa realizują wspólne projekty łączące kraje bałtyckie z Polską i pozostałymi krajami Europy Środkowej i Unii Europejskiej: szlak drogowy Via Baltica - łączący się ze szlakiem Via Carpatia - i Rail Baltica.

- Inwestycje te stanowią kręgosłup komunikacyjny regionu i są dla nas bardzo istotne - powiedział minister A. Adamczyk. Dodał, że są to korytarze transportowe, które mają zastosowanie zarówno dla celów cywilnych, gospodarczych, jak i dla celów wojskowych.

Nieco wcześniej minister transportu Łotwy Jānis Wittenbergs spotkał się z federalnym ministrem infrastruktury cyfrowej i ruchu drogowego Niemiec dr. Volker Wissing ( dr Volker Wissing) w celu omówienia współpracy między Łotwą i Niemcami oraz możliwości współpracy w sektorze ruchu drogowego. Omówiono również aktualne problemy Unii Europejskiej w zakresie „Fit for 55”, polityki rozwoju transportu publicznego, współpracy w regionie Morza Bałtyckiego oraz postępów w realizacji projektu Rail Baltica.

Niemcy są dla Łotwy ważnym partnerem do współpracy w dziedzinie transportu

- W kontekście rozwoju i bezpieczeństwa zjednoczonej Europy niezbędna jest dyskusja na temat synergii państw, zwłaszcza przy realizacji ważnych strategicznie projektów. Niemcy zawsze były dla Łotwy ważnym partnerem w sektorze transportowym – nasze porty ściśle ze sobą współpracują, między krajami istnieje intensywny ruch lotniczy, łączą nas drogi, a w niedalekiej przyszłości również kolej. Projekt Rail Baltica jest priorytetem Unii Europejskiej (UE), a Niemcy są ważnym partnerem w realizacji projektu. Wysoko cenię bogate doświadczenie i wiedzę Niemiec, a także możliwości współpracy, które pomogą nam usprawnić krajową i regionalną infrastrukturę komunikacyjną” – powiedział po spotkaniu minister transportu Jānis Wittenbergs.

Niemiecki Federalny Minister Infrastruktury Cyfrowej i Transportu Dr Volkera Wissinga: -. - Chcemy lepiej zintegrować Łotwę z naszą siecią kolejową i drogową, a także z europejską siecią kolei dużych prędkości. Pozwoli to nie tylko przyspieszyć przepływ towarów, zwiększyć wolumen usług i promocję turystyki, ale także, w razie potrzeby, zapewnić zdolności transportowe dla potrzeb wojskowych. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze wdrożenie „Rail Baltica”. Dziś mogłem na własne oczy zobaczyć postępy osiągnięte w realizacji projektu. Będziemy nadal wspierać „Rail Baltica”, a moja wizyta będzie początkiem bliższej współpracy między Niemcami a Łotwą.

Ministrowie omówili rozwój projektu Rail Baltica i finansowanie jego realizacji, a także zaangażowanie w projekt niemieckich firm. Obecnie w realizację projektu Rail Baltica zaangażowanych jest siedem niemieckich firm, w tym Deutsche Bahn Engineering & Consulting, która wraz z innymi partnerami projektu uczestniczy w budowie odcinka Ryga Central Station, projektowaniu linii Vangaži-Salaspils- Misa, zaprojektowanie połączonego mostu kolejowo-drogowego nad Dźwiną, a także świadczy usługi inżynieryjne w ramach projektu elektryfikacji magistrali Rail Baltica.

Ministrowie odwiedzili plac budowy węzła kolejowego Ryga Centralna firmy Rail Baltica, gdzie dr Volker Wissing miał okazję zapoznać się z wykonanymi pracami budowlanymi. Budowa Centralnego Węzła Rail Baltica w Rydze rozpoczęła się w listopadzie 2020 r., a obecnie trwają prace budowlane na całej południowej stronie nasypu kolejowego. Prowadzona jest również budowa nowych wiaduktów kolejowych i wiaduktów, przebudowa i uporządkowanie związanej z nimi infrastruktury drogowej i sieci inżynieryjnych, rozbiórki budynków itp.

Zaawansowanie projektu Rail Baltica na Łotwie w niektórych obszarach nie jest wystarczające, a na Łotwie można zaobserwować opóźnienia w realizacji projektu. Aby nadrobić opóźnienie, ważne jest dokończenie projektu budowlanego toru głównego, poprawa istniejącego modelu finansowania Rail Baltica oraz dokonanie zmian w przepisach prawnych, które są niezbędne do budowy dużych obiektów liniowych. Przezwyciężenie zaznaczonych przeszkód na poziomie krajowym ułatwią prace międzyinstytucjonalnej komisji tematycznej w rozwiązywaniu międzysektorowych zagadnień związanych z realizacją projektu Rail Baltica.

Energetyka

Odbyła się też wspólna sesja dotycząca polityki energetycznej i transportowej dla sektora transportu po 2030 roku.

- Europa stoi przed poważnymi wyzwaniami w zakresie dostaw energii i wspólnie musimy skupić się na długoterminowej perspektywie rozwoju wspólnego rynku energii- mówiła szwedzka minister ds. energii, biznesu i przemysłu Ebba Busch.

Ministrowie energii rozmawiali o rynku energii i zaopatrzeniu w energię, skupiając się na przygotowaniach do przyszłej zimy i później. Ministrowie transportu omówili przyszłą politykę transportową na rzecz konkurencyjnej i przyjaznej dla klimatu Europy.

- Ekologiczna transformacja ma ogromne znaczenie w sektorze transportu i ważne jest, aby państwa członkowskie spotykały się i miały możliwość wymiany doświadczeń na temat tego, co zostało zrobione i co należy zrobić w przyszłości - mówiła szwedzka Minister Infrastruktury i Mieszkalnictwa Andreas Carlson.

 Odbyła się również wizyta studyjna, której program objął także jazdy próbne elektrycznymi samochodami ciężarowymi i innymi pojazdami elektrycznymi.

WYG

Źródła fot: Ministerstwa Transportu Polski, Litwy, Łotwy; Prezydencja Szwedzka w UE