Via Carpatia w sieci europejskich dróg TEN-T. A gdzie będzie łącznik Via Baltiki z Via Carpatią?

Odcinek trasy via Carpatia Lublin - Białystok - Ełk zostanie wpisany do transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Oznacza to, że cała trasa będzie stanowiła odcinek szlaku prowadzącego z Helsinek aż na Cypr. Jest to efekt uzgodnienia przez Radę UE ds. transportu projektu rozporządzenia o unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej.

Stanowi to potwierdzenie, że korytarze komunikacyjne północ-południe wzdłuż wschodniej granicy Unii Europejskiej stają się priorytetowymi inwestycjami z punktu widzenia interesów Unii Europejskiej. O szczegółach poinformował 9 grudnia 2022 r. minister infrastruktury Andrzej Adamczyk.

Podczas debaty w Brukseli, która odbyła się 5 grudnia 2022 r., ministrowie ds. transportu państw UE jednogłośnie poparli projekt czeskiej prezydencji dotyczący rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Byli zgodni, co do tego, że zaproponowane wytyczne są kluczowym instrumentem unijnej polityki transportowej. Podkreślili, że polityka ta powinna promować zrównoważony i wydajniejszy transport osób i towarów, a równocześnie wzmacniać gospodarczą, społeczną i terytorialną spójność UE. Pomimo różnic m.in. co do priorytetów ministrowie potwierdzili, że zależy im na rozwoju spójnej, dobrze skomunikowanej, wysokojakościowej infrastruktury transportowej w całej UE.

Na wniosek Polski wprowadzono liczne zmiany w przebiegu sieci TEN-T w Polsce, obejmujące infrastrukturę drogową, kolejową, lotniczą oraz terminale intermodalne. Przede wszystkim utworzono nowy korytarz łączący Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym i Egejskim, który został uzupełniony o odcinek Lublin – Białystok – Ełk. Ten trójmorski szlak w obecnym przebiegu biegnie z Tallinna/Helsinek aż do Limassol na Cyprze, a jego kluczowym elementem jest biegnący wzdłuż wschodniej granicy UE szlak Via Carpatia, którego główną osią w Polsce jest droga ekspresowa S19.

W ten sposób odzwierciedlone zostały aktualne założenia krajowej polityki transportowej, zakładające m.in. budowę trasy via Carpatia, realizację koncepcji budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego, czy włączenie do sieci nowych lotnisk (Lublin, Olsztyn).

Przypomnijmy, że idea utworzenia szlaku Via Carpatia została zapoczątkowana w 2006 roku w Łańcucie przez ministrów Litwy, Polski, Słowacji i Węgier pod patronatem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. W roku 2010 do inicjatywy dołączyła Rumunia, Bułgaria i Grecja.

W Polsce szlak Via Carpatia ma przebiegać przez województwa: podlaskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, lubelskie i podkarpackie po śladzie drogi ekspresowej S61, S16 i S19.

Obecnie szlak Via Carpatia - jest częściowo już dostępny, a częściowo realizowany i projektowany - liczy kilka tysięcy kilometrów. Jest to kluczowy korytarz transportowy łączący Europę Północną i Południową. Via Carpatia na terenie Polski to trasa, której łączną długość szacuje się na około 700 km. W eksploatacji jest nieco ponad 205 km, a w realizacji ponad 280 km.

– To bardzo ważny dzień dla Polski i zwieńczenie wieloletnich starań, prowadzonych konsekwentnie od przełomu lat 2015-2016, których celem było wpisanie głównych korytarzy komunikacyjnych, szczególnie tych na wschodzie Polski, do sieci bazowej TEN-T, czyli sieci głównych szlaków komunikacyjnych Unii Europejskiej. I to się udało. Powstanie droga, która połączy państwa Trójmorza. Taki był zamysł św. pamięci Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który w 2006 r. doprowadził do podpisania porozumienia na rzecz realizacji szlaku via Carpatia – przypomniał minister infrastruktury Andrzej Adamczyk.

Nowy korytarz łączący region Trójmorza jednoznacznie potwierdza wzmocnienie znaczenia osi północ-południe w geostrategicznym aspekcie polityki transportowej UE. Doskonale uzupełni także lukę infrastrukturalną wzdłuż wschodniej granicy UE oraz będzie stanowił wymiar infrastrukturalny wschodniej flanki NATO – głosi komunikat Ministerstwa Infrastruktury.

– Liczymy, że kontynuowana będzie polityka w zakresie instrumentów finansowych przeznaczonych na rozwój infrastruktury transportowej, w tym ze środków CEF, z którego bardzo skutecznie korzystamy. Dotychczas wybudowaliśmy ponad 86 proc. drogowej sieci bazowej TEN-T, czyli 3315 km dróg – zaznaczył minister A. Adamczyk.

Sieć TEN-T przyczyni się do osiągnięcia celów UE w zakresie zrównoważonej mobilności, odpowiedniego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej UE. Sieć ma być rozwijana etapami. W propozycji Komisji ustanawia się konkretne terminy zakończenia prac nad siecią TEN-T: sieć bazowa powinna zostać ukończona do 2030 r., nowo dodana rozszerzona sieć bazowa – do 2040 r., a sieć kompleksowa – do 2050 r.

A co z łącznikiem?

W kolejnym już komunikacie Ministerstwa Infrastruktury podkreśla się po raz kolejny „odcinek trasy via Carpatia Lublin - Białystok - Ełk zostanie wpisany do transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T.” W komunikatach nie ma żadnych innych informacji co do przebiegu Via Carpatii na odcinku od Białegostoku do granicy z Litwą.  

Odnosi się wrażenie, jakby Via Carpatia biegła jednak przez Knyszyn, Ełk.

Jak dotąd były dwie koncepcje. Łącznik można poprowadzić trasą, która od strony Białegostoku łączyłaby Knyszyn z Ełkiem. Powstał też alternatywny wariant, który prowadziłby starą trasą S8 z Białegostoku do Augustowa. Obie trasy nie spełniają obecnie norm dróg ekspresowych.

Wcześniej informowano, że w połowie grudnia br. Komisja Oceny Projektów Inwestycyjnych miała wybrać wariant przebiegu trasy Via Carpatia. Ostateczna decyzja miała zapaść dopiero w II kwartał 2023 roku.

Wygląda to, jakby wariant został już wybrany. Czy tak jest, okaże się pewnie niebawem.

Źródło, foto: Ministerstwo Infrastruktury, GDDKiA

WYG