Zwiększenia kwoty zmniejszającej podatek z 556,02 zł do 1440 zł zakłada przedstawiony przez Prezydenta projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk sejmowy nr 51). Projekt wpłynął do Sejmu 30 listopada, a już 2 grudnia odbyło się jego pierwsze czytanie. Zgodnie z zapowiedziami projektowane zmiany mają wejść w życie już z dniem 1 stycznia 2016 r.
W obowiązującym stanie prawnym skala podatkowa zbudowana jest jedynie z dwóch przedziałów, dla których granicę stanowi kwota 85 528 zł. W pierwszym przedziale skali obowiązuje stawka 18%, natomiast nadwyżka dochodów ponad kwotę 85 528 zł opodatkowana jest stawką 32%. Podatek obliczony według stawki 18% zmniejsza się o kwotę 556 zł 02 gr. Ustalenie kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 556 zł 02 gr oznacza, że podatnik uzyskujący dochody nieprzekraczające kwoty 3 091 zł rocznie w ogóle nie zapłaci podatku. Kwota 3 091 zł stanowi zatem maksymalny dochód, od którego w obowiązującym stanie prawnym nie występuje zobowiązanie podatkowe. Zbyt niska kwota wolna od podatku i brak mechanizmu korygowania kwoty zmniejszającej podatek, gwarantującego co najmniej minimum egzystencji zostały zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28 października 2015 r. (sygn. K 21/14). Trybunał orzekł, że art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie, w jakim nie przewiduje mechanizmu korygowania kwoty zmniejszającej podatek, gwarantującego co najmniej minimum egzystencji, jest niezgodny z art. 2 i art. 84 Konstytucji i traci we wskazanym zakresie moc obowiązującą z dniem 30 listopada 2016 r.
Podstawowym celem nowelizacji jest poprawa sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych oraz przedsiębiorców poprzez zmniejszenie bezpośredniego opodatkowania ich dochodów podlegających podatkowi dochodowemu od osób fizycznych na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Realizacja tego celu nastąpi poprzez zwiększenie kwoty zmniejszającej podatek z 556 zł 02 gr do 1 440 zł. Oznacza to pośrednio zwiększenie kwoty wolnej od opodatkowania z 3 091 zł do 8 000 zł oraz zwiększenie kwoty zmniejszającej zaliczki na podatek dochodowy z 46 zł 33 gr do 120 zł.
W obowiązującym stanie prawnym dochód wolny od podatku pośrednio wynosi 3 091 zł, podczas gdy kwotę rocznego minimum egzystencji szacuje się na 6 529 zł 08 gr dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego oraz 6 185 zł 16 gr dla jednoosobowego gospodarstwa emeryckiego. Ustalenie kwoty wolnej od opodatkowania w wysokości 3 091 zł oznacza, że osoba uzyskująca dochody na poziomie minimum bytowego od ponad połowy tych dochodów musi zapłacić podatek dochodowy. Nowelizacja niewątpliwie poprawi sytuację ekonomiczną osób, które dysponują jedynie kwotą równą lub nieznacznie przekraczającą kwotę minimum egzystencji. Jej wprowadzenie oznacza bowiem, że osoby te w ogóle nie będą zobowiązane do zapłaty podatku.
Zmiany będą również korzystne dla osób prowadzących działalność gospodarczą oraz uzyskujących dochody z najmu lub dzierżawy. Zwiększenie kwoty wolnej od podatku z 3 091 zł do 8 000 zł spowoduje, że obowiązek zapłaty zaliczki powstanie później. Zmiana nie wpłynie na sposób rozliczania osób opodatkowanych 19% podatkiem liniowym.
Zgodnie z projektem nowe zasady mają mieć zastosowanie do dochodów uzyskanych (straty poniesionej) od dnia 1 stycznia 2016 r.
Tomasz Strzałkowski
doradca podatkowy, Kancelaria Chałas i Wspólnicy
